In het door de TU Delft georganiseerde verkiezingsdebat over de energietransitie drukt het nieuwe coalitieakkoord zwaar op de inhoud. “De VVD wil weer minder geld aan Brussel geven. Maar wel innoveren met Europees geld. Hoe is dat te rijmen?”
Translation in progress
Het duurt slechts luttele minuten voor het woord kernenergie valt in het Energiedebat vrijdagmiddag in het Co-Creation Centre op The Green Village. Het blijkt de grootse splijtzwam in de discussie tussen de ervaren linkse parlementariër Bas Eickhout (#1 op de lijst van PvdA-GL) en de twee rechtsere nieuwkomers Robbert van Eerd (#8, CDA) en Fabiènne Hendricks (#6, VVD).
In aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement op 6 juni nodigde de TU Delft zeven (aspirant-)Europarlementariërs uit voor een zogenoemd Energiedebat. Dit debat over de energietransitie is verdeeld in drie rondes met verschillende debaters. Eickhout en Michiel Hoogeveen (#1, JA21) zijn al Europarlementariër, voor Van Eerd, Hendricks, Anna Strolenberg (#2, Volt), Laura Visser (#6, D66) en Jamilja van der Meulen (#10, NSC) is dat ambt vooralsnog een aspiratie.
Nucleaire energie
Voor de VVD is nucleaire energie een ‘belangrijke route voorwaarts’, zegt Hendricks. Ook voor het CDA betekent afhankelijkheid afbouwen dat je aan de bak moet met ‘bijvoorbeeld kernenergie’, valt Van Eerd haar bij. Hij schetst een idylle: “Als het waait in Denemarken, komt stroom uit wind hierheen. Als het hier niet waait, komt Franse kernenergie deze kant op.”
Elke keer maar praten over kernenergie, verzucht Eickhout (PvdA-GL) daarop, is ‘afleiding van rechts’. Volgens hem wordt de energiezekerheid ervan mooier neergezet dan het in werkelijkheid is, zijn de centrales altijd duurder dan gepland en duurt de bouw tientallen jaren. “Terwijl we de energie nú nodig hebben.”
Industrieel ecoloog Benjamin Sprecher (universitair docent, Industrieel Ontwerpen) geeft duiding vanuit een Fact Forum. Er is ‘helemaal niemand’ in zijn vakgebied die kerncentrales ziet als oplossing, benadrukt hij. “Dat betekent niet dat het een slecht idee is voor de lange termijn. Maar voor de problemen op de korte termijn, heeft het geen zin.”
Industriepolitiek
Dat er voor een energie-onafhankelijk Europa meer nodig is dan alleen nucleair beleid, daar zijn de drie debaters het over eens. Zeker nu door de inval van Rusland in Oekraïne ‘op een vervelende manier’ is gebleken hoe afhankelijk we zijn van grondstoffen uit bijvoorbeeld Rusland. Energie-onafhankelijkheid gaat ook over ‘eerlijk zijn’, vinden alle drie. Hendricks: “Het gaat op de korte termijn niet lukken om onafhankelijk te zijn. De VVD wil op lange termijn uptempo doorwerken, en meer nadenken over bijvoorbeeld samen organiseren van inkoop van grondstoffen, aldus de VVD-politicus.
Meermaals valt het woord industriepolitiek, veelal uitgesproken door oud-Tata Steel-medewerker Hendricks. Met Europees geld willen alle drie de partijen industriebedrijven in staat stellen om te verduurzamen. Toch is Eickhout niet overtuigd van de plannen van zijn VVD-opponent, hoezeer zij ook zegt dat de VVD wil investeren. “Een Europees investeringsplan betekent meer Europees geld. Maar in het regeerakkoord lees ik vooral dat Nederland minder geld wil uitgeven aan Brussel. Dat leest als back to the future.”
Ideologische verschillen
In de discussie die Anna Strolenberg (Volt), en JA21’er Michiel Hoogeveen in de tweede ronde voeren over financiering en stimulering van wetenschap en innovatie komen hun ideologische verschillen goed naar voren. Zo wil Volt dat de EU een zogenoemd durfkapitaalfonds opstart, waarin investeerders hun geld beschikbaar kunnen stellen aan bedrijven in de energietransitie. De EU staat, geheel of deels, garant.
‘Een communistisch achtervangsysteem’, vindt Hoogeveen. Het is in zijn ogen een zoveelste voorbeeld van wat de EU ‘wereldkampioen reguleren’ maakt, met volgens hem een ‘beklemmend effect’ op de economie.
JA21 ziet een ‘kleine, afgeslankte EU’ voor zich. Hoewel de partij niet tegen de energietransitie is, gelooft Hoogeveen niet dat de ‘aarde een thermostaatknop heeft waar je aan kunt draaien’, een uitspraak die de zaal doet zuchten. Hij wil de transitie bottom-up maken, zonder regeldruk vanuit de EU. De markt regelt het, is zijn opvatting.
Wederom is het industrieel ecoloog Sprecher die vanuit het Fact Forum duiding biedt
Voor Volt is een sterke Europese Unie juist dé weg vooruit. Strolenberg: “Het is zorgwekkend dat er extreemrechtse partijen opkomen die beweren dat je niet aan een knop kan draaien.” Wederom is het industrieel ecoloog Sprecher die vanuit het Fact Forum duiding biedt: “De markt heeft ons in deze situatie gebracht. Dus die markt moet worden bijgestuurd.”
Regeerakkoord
Aangezien PVV, BBB, VVD en NSC slechts twee dagen voor het debat in The Green Village hun coalitieakkoord presenteerden, worden de leden van de regeringspartijen kritisch bevraagd op de inhoud ervan. Zo krijgt VVD’er Hendricks vanuit het publiek de vraag hoe haar gewenste Europabrede innovatieplannen rijmen met de plannen van de landelijke VVD om onderzoek naar grondstoffen en batterijen af te schaffen ten faveure van lagere brandstofprijzen.
Eickhout valt bij: “De VVD wil weer minder geld aan Brussel geven. Maar wel innoveren. Hoe is dat te rijmen?” Hendricks ‘kan een politiek antwoord geven’, maar kiest een andere weg: ‘soms zit er iets tussen waar ik het persoonlijk niet mee eens ben.”
Ook Laura Visser (D66) valt haar NSC-opponent Jamilja van der Meulen met regelmaat aan op het mede door NSC geschreven coalitieakkoord, onder meer op het gebrek aan klimaatplannen in het document. Van der Meulen distantieert zich. “Als je in mijn hart kijkt, doet dat pijn. Maar we praten hier over Europa. U kunt het mij niet kwalijk nemen dat Nederland rechts heeft gestemd.”
Draagvlak
Eerder in hun debatronde concludeerden de afgevaardigden van D66 en NSC dat de energietransitie de afgelopen tijd veel te traag is gegaan. Maar waar dat voor D66 een reden is om te versnellen, ziet NSC dat anders. De partij vreest dat versnelling het draagvlak ondermijnt, aldus Van der Meulen. “Het moet te doen blijven. Anders zijn we op termijn nog verder van huis.”
Voor D66 is dat een doorn in het oog, blijkt uit Vissers reactie. “Als we de snelheid niet behouden, betaalt mijn generatie (Visser is 28 jaar oud, red.) straks de zwaarste lasten.”
Van der Meulen (NSC) heeft veel woorden nodig om ‘geen kort antwoord’ te geven
Als David Peck vanuit het Fact Forum vraagt of de debaters voor of tegen de Net-Zero Industry Act zullen stemmen, heeft Van der Meulen veel woorden nodig om ‘geen kort antwoord’ te geven. Wederom tot verontwaardiging van Visser. “Ik vind het echt verbijsterend hoeveel moeite het kost om gewoon ja te zeggen op dingen die goed zijn voor Nederland, voor een leefbare toekomst.”
Mening vormen
Heeft het debat in The Green Village de aanwezigen geholpen om hun mening te vormen? Maarten (26, masterstudent elektrotechniek) vind het vooral jammer dat het debat zo weinig concreet werd. “Het blijven natuurlijk politici. Ze willen allemaal verbetering, maar blijven hangen in generaliteiten. Dan voel ik me niet serieus genomen.”
Zwevende kiezer Sander (22, masterstudent technische natuurkunde) is naar eigen zeggen in ieder geval een stukje wijzer geworden. Hij was onder de indruk van CDA’er Van Eerd, die ‘zich niet omver liet blazen toen Eickhout met veel charisma en bravoure’ met hem debatteerde. Of dat hem zijn stem oplevert, zal blijken op 6 juni.
Comments are closed.