Mysterieuze personages in fascinerende film

In de films van de Atom Egoyan zijn de personages geobsedeerd door sex. ,,Iedereen is op zoek naar geborgenheid”, verklaart de Canadese regisseur. In zijn nieuwste film Exotica is de arena een nachtclub. ‘Schoolmeisjes’ spelen een uitdagend verleidingsspel maar de mannelijke cliënten moeten de handen in hun broekzak houden.

Het ging er afgelopen zaterdagavond in Lantaren/Venster zwoel aan toe. Na afloop van de première van Exotica vond er in de lounge een talkshow plaats waarin de Nederlandse filmer Ian Kerkhof regisseur Atom Egoyan aan de tand voelde over zijn film. Voor de gelegenheid was de ruimte aangekleed als een nachtclub compleet met stripteaseuses die op tafels en balustrades wulpse danspasjes ten beste gaven.

We zijn eraan gewend dat onze zintuigen bloot staan aan een bombardement van prikkels maar tegelijkertijd naar topless dames kijken en luisteren naar een regisseur die Engels spreekt, doet een groot beroep op het concentratievermogen. Als er dan ook nog achtergrondmuziek wordt gedraaid, valt het niet mee om bij de les te blijven.

Dat was juist wel nodig want een vragensteller in de zaal merkte terecht op dat de film zonder uitleg voor de doorsnee bioscoopbezoeker moeilijk te bevatten is. Egoyan geeft de informatie over zijn personages zeer gedoseerd weg. En als hij de deksel aan het slot eindelijk licht zodat de intrige zich ontrafelt, gebeurt het te snel waardoor de dramatische ontlading wordt gesmoord.

Toch is Exotica een intrigerende film en misschien wel vooral dánkzij de spaarzame kennis die we van de hoofdpersonen hebben. Dat maakt hen, net zoals mensen in het echte leven die nooit hun mond opendoen, een beetje mysterieus. En dat past goed bij een decadente, erotische setting waar mannen tegen betaling hun lusten proberen te bevredigen.

Voor de hoofdpersoon, een aandoenlijke belastinginspecteur die zijn vrouw is kwijtgeraakt bij een verkeersongeluk, is het zelfs een obsessie. Om de dag frequenteert hij de nachtclub. En iedere keer wil hij, tegen betaling van vijf dollar, dat hetzelfde meisje haar rok voor hem opschort.

Nou is Christina door de natuur niet onderbedeeld maar de kijker bevroedt al gauw dat zijn belangstelling voor haar verder gaat dan haar uiterlijk. Op een gegeven moment spoort de opzichter van de club hem aan dat hij haar moet aanraken. Dat is strikt tegen de regels maar kennelijk wordt er voor hem als vaste klant een uitzondering gemaakt. Als hij het echter in de praktijk brengt, smijt diezelfde opzichter hem de deur uit.

De belastinginspecteur laat het er niet bij zitten. Hij haalt iemand over om met een microfoon de club in te gaan om Christina uit te horen. Deze jongeman is al vanaf de openingsscène in beeld. Hij werkt in een dierenwinkel en houdt zich bezig met lucratieve smokkelactiviteiten. Dat maakt hem voor de belastinginspecteur, die daar lont van heeft geroken, gemakkelijk chanteerbaar.

Beiden zijn door eigenbelang tot elkaar veroordeeld en dat geldt voor alle verhoudingen in de film. Zo maakt de snuiter van de dierenwinkel contacten met homosexuele mannen door ze voor de schouwburg balletkaartjes te verkopen. Na de voorstelling geeft hij hun het geld weer terug. ,,Op deze manier”, legde Egoyan uit, ,,is hij heer en meester van de situatie.” En dat geldt natuurlijk voor veel relaties in een gecommercialiseerde samenleving.

Wat deze film verder uittilt boven de middelmaat zijn de prachtige, gestileerde beelden zoals de poëtische flashbacks waarin de opzichter van de nachtclub met een groep mensen een speurtocht houdt in het open veld. En niet te vergeten de door Michael Danna gecomponeerde score met onder andere Leonard Cohen die we ook al konden beluisteren in Natural Born Killers van Oliver Stone. Exotica stemt tot nadenken en is een fascinerende film om te beleven.

Exotica van Atom Egoyan is te zien in Lantaren/Venster en in het Haags Filmhuis.