‘We kunnen best zonder kerncentrales’

Or read in English.

Kernenergie heeft opeens de wind mee in Nederland. Het IPCC, het klimaatpanel van de Verenigde Naties concludeerde onlangs in een rapport dat de wereld meer moet inzetten op kernenergie, willen we de temperatuurverhoging in 2050 beperken tot maximaal 1,5 graden Celsius ten opzichte van 2010. Arjen Lubach maakte er een item over in zijn show Zondag met Lubach. Toeval of niet, de volgende dag vertelde VVD-fractievoorzitter Klaas Dijkhoff op tv dat Nederland wat zijn partij betreft in rap tempo kerncentrales bouwt. En uit een opinieonderzoek van 1Vandaag zou blijken dat inmiddels ruim de helft (53 procent) van de Nederlanders vóór het gebruik van kernenergie is. Energie-expert Kornelis Blok (faculteit Techniek, Bestuur en Management) volgt de ontwikkeling met grote verbazing.

Blok: ‘Een cabaretier roept iets en de VVD duikt er gelijk op.’ (Foto: Ecofys)

Is dit een tijdelijke oprisping, of is er echt een kanteling ten gunste van kernenergie?

“Laat ik allereerst een misverstand uit de weg ruimen. In het recente rapport van het IPCC waar naar verwezen wordt, ‘Global Warming of 1.5 °C’, wordt nucleaire energie genoemd in diverse scenario’s waarmee de temperatuurstijging beteugeld kan worden. Dat klopt, maar dat is niets nieuws. In de voorgaande rapporten kwam kernenergie ook steeds naar voren als een van de opties. Dat is nu niet méér het geval dan daarvoor. Sterker, de nadruk lijkt nu juist iets meer verschoven te zijn naar wind- en zonne-energie.”

Dat de VVD nu, ongeveer een maand na de publicatie van het IPCC-rapport, campagne begint te voeren voor kernenergie vindt u dus opmerkelijk?

“Waar ik me over verbaas is dat een cabaretier op tv iets zegt, en dat de VVD daar vervolgens vol op duikt. Ik heb kernenergie altijd als een van de vele opties beschouwd om de CO₂-uitstoot mee te verminderen. Er kleven nadelen aan, maar ook voordelen. Ik ben geen fervent voor- of tegenstander. Maar mensen die zeggen dat we niet zonder kunnen, hebben ongelijk. We kunnen best zonder. Het is mogelijk om volledig over te stappen op duurzame bronnen zoals wind en zon. Een paar maanden geleden heb ik met vijf collega’s uit Zuid Afrika, Finland, Duitsland en Denemarken beschreven hoe dat zou kunnen in het blad Renewable and Sustainable Energy Reviews. Ons overzichtsartikel was een reactie op een publicatie een jaar eerder (in datzelfde blad) van een onderzoeker die uitlegde waarom nucleaire energie volgens hem onontbeerlijk was. Ik zeg niet dat het simpel is. Wind- en zonne-energie zijn natuurlijk variabel. Je kunt daar op allerlei verschillende manieren mee omgaan.”

Op welke manieren kun je omgaan met wind- en zonne-energie?

“Je zou de energienetten kunnen uitbreiden zodat je tekorten kunt opvangen met energieoverschotten elders op het continent. Mensen moeten gestimuleerd worden om meer energie te verbruiken (denk aan het laden van auto’s) als het hard waait of zonnig is. Je hebt opslag nodig. En je hebt back-up nodig die op brandstof werkt, zoals waterstof (die je kunt aanmaken met wind- en zonne-energie). De beste combinatie van technologieën zal per land verschillen.”

Wat zijn volgens u de voor- en nadelen van kernenergie?

“Het voordeel is natuurlijk dat het niet leidt tot CO₂-uitstoot. Het nadeel is het radioactieve materiaal waar je mee blijft zitten, de (kleine) kans op een incident en de kans dat radioactief materiaal, of de nucleaire technologie, wordt aangewend voor de fabricage van kernwapens. Nu worden kerncentrales wel steeds veiliger. Nucleaire installaties kunnen het kernafval weer verbruiken, waardoor het probleem van het radioactieve restmateriaal minder wordt. De thoriumreactor, waar men in Delft aan werkt, is een voorbeeld van een heel ander type reactor, die de genoemde problemen veel minder heeft. Maar het duurt nog vele jaren voordat deze technologie klaar is voor gebruik.”

Toch zeggen mensen nu al, ‘laat maar komen die kerncentrales’. Tenminste, als we de peiling van 1Vandaag mogen geloven.

“Het kan best dat veel mensen positief gestemd zijn over kerncentrales. Maar vraag diezelfde mensen of ze ook blij zijn als er een centrale een paar kilometer van hun huis gebouwd wordt en het enthousiasme is een stuk minder. In het klimaatakkoord staat (impliciet) dat in 2030 70 procent van onze elektriciteit uit duurzame bronnen moet komen, zoals zon en wind. ‘Doe toch niet zo moeilijk en bouw in plaats van windturbines wat kerncentrales’, klinkt het nu in bepaalde hoeken. Maar je zult dan maar liefst zes à zeven grote kerncentrales moeten bouwen. Ik kan je vertellen, dat gaat heel lastig worden in een dichtbevolkt land als Nederland. Afgezien nog van het feit dat het op zo’n korte termijn technisch nauwelijks te doen is.”

Is het bouwen van al die windmolens en zonneparken haalbaar?

“Laten we even focussen op windturbines. Om die doelstelling van 70 procent duurzame elektriciteit te behalen in 2030 met alleen windturbines moet er vanaf 2022 jaarlijks 1 gigawatt aan windenergie bijkomen. Dat zijn honderd grote turbines. Op zee is dat vrij gemakkelijk te realiseren.”