Opiniestuk: Selectie binnen de poort

Een numerus fixus instellen om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen, lijkt op zichzelf logisch. Wanneer er teveel aanmeldingen zijn, mag tot 50% hiervan door universiteiten zelf geselecteerd worden; de rest komt binnen via een (gewogen) loting. Het idee is om alleen de beste kandidaten toe te laten en daarmee het studierendement van de universiteit te verhogen.

Een mooi streven, maar hoe selecteer je deze beste aspirant-studenten ‘aan de poort’? Alle goede studenten hebben twee dingen gemeen: ze zijn intelligent of getalenteerd genoeg voor hun studie, en ze beschikken over voldoende motivatie en doorzettingsvermogen om zich een paar jaar door huiswerk, projecten en tentamens heen te worstelen.

Intelligentie is al getest

De intelligentie van kandidaat-studenten is al grondig getest in het Centraal Examen 

het VWO. Met het behalen van een VWO-diploma voldoet daarom elke kandidaat al aan het eerste kenmerk van een `goede’ student. Als op de TU blijkt dat dit denkniveau niet hoog genoeg is, moet er wat veranderen aan de eisen van het CE. VWO staat niet voor niets voor Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs.

Daarnaast is een gewogen loting onrechtvaardig. Wie kent er niet iemand die net geen 8 gemiddeld stond, maar toch werd uitgeloot? Een vriend van mij presteerde het om, mikkend op de 8+, met pijn en moeite een 7,9 te halen en geweigerd te worden bij geneeskunde, terwijl een luie klasgenoot met een 6,0 mazzel had en zichzelf straks dokter mag noemen.

Falende motivatietests

De motivatie van aspirant-studenten is dus het enige overblijvende selectiecriterium aan de poort. Voorstanders van selectie beweren dat motivatie goed te testen is. Misschien wel, maar zoals het nu gebeurt is het effect op de studieresultaten te klein: uit onderzoek van Louise Urlings-Strop van de Erasmus Universiteit blijkt dat `geselecteerde’ studenten gemiddeld slechts eentiende punt hoger scoren dan studenten die worden ingeloot. Dit terwijl het selecteren wel erg arbeidsintensief en daardoor duur is.

Zelfs het geringe effect van motivatiegesprekken is een illusie: het feit dat er motivatiegesprekken zijn, schrikt sommige kandidaten al op voorhand af. Maar wanneer deze gesprekken overal ingevoerd worden, zal dit effect verdwijnen.

Wat een motivatiegesprek op de TU extra lastig maakt, is dat uit een CV vaak slecht af

te leiden is of iemand echt interesse heeft voor techniek. Bij geneeskunde is dat bijvoorbeeld anders: iemand kan een bijbaantje hebben in een bejaardentehuis. Maar ik moet de leerling nog tegenkomen die als hobby straalmotors bouwt in het schuurtje van zijn opa, of op zaterdag huizen ontwerpt bij een architectenbureau.

Het kaf van het koren scheiden

Vooraf op de TU motivatie testen is dus lastig. Er is maar een echte test om het kaf van het koren te scheiden: laat iedereen toe, leg de lat van onze studies hoog en stuur de te zwakke studenten zo snel mogelijk naar huis. ‘Minder dan x% van je studiepunten gehaald dit semester? Tot ziens!’ Als dit gecombineerd wordt met goede voorlichting op middelbare scholen, blijven ongemotiveerde leerlingen vanzelf weg.

‘Ja maar’,hoor ik u denken, `een semester studeren en dan stoppen kost de TU en de staat wel een hoop geld.’ Dat vind ik ook, en dat kan opgelost worden door ouders en studenten mee te laten betalen voor verkeerde studiekeuzes. Waarom zou de samenleving de rekening moeten krijgen, als een puber zijn studiekeuze niet goed doordacht heeft? Een dergelijke maatregel zou op zichzelf al voor een stuk meer motivatie zorgen.

We maken ons teveel zorgen over de kwaliteit van de studenten. Laten we kijken naar de kwaliteit van onze studieprogramma’s en hoge verwachtingen stellen aan diegenen die hier komen studeren. Dan volgen de beste studenten en hoge studierendementen vanzelf.

Onno de Haan is masterstudent applied physics aan de TU Delft.