Figurant bij een aanslag

Gewend om begroet te worden door een handjevol rokende en koffiedrinkende medestudenten voor de ingang van de faculteit, zijn de trappen nu bezaaid met politieagenten, ambulancepersoneel, belangrijke mannen in pak, motorrijders en cameramannen. De parkeerplaatsen voor het gebouw zijn afgezet met lint. Wat zou er aan de hand zijn? Lang blijf ik niet bij deze gedachte stilstaan, want nog later aankomen in college is geen optie. Ik haast mij naar de collegezaal. Tijdens de uitleg over formules waarmee de betalingsbereidheid bij verkeersmodellen berekend wordt, kan ik mijn aandacht er moeilijk bij houden. Buiten klinken schreeuwen en kreten, maar ook gelach en applaus. Ik hoor geroezemoes over een aanslag, een training en de politie. Wat gebeurt er toch?

Aan het einde van de les weet een medestudent mij te vertellen wat er gaande is bij de ingang van de faculteit. Het Korps Landelijke Politiediensten (KLPD) neemt een trainingsvideo op. Er wordt een aanslag op een persoon in scène gezet en de video zal worden gebruikt voor het trainen van personeelsbeveiligers.

Snel ga ik naar buiten om de ramptoerist uit te hangen. Maar er staat niemand meer op de crime scene locatie, behalve de gebruikelijke rokers. Van een servicepuntmedewerker hoor ik dat de mannen aan het lunchen zijn. Ook nepterroristen moeten eten.

Met een lekkere Sodexo-lunch in de maag, zijn de mannen weer klaar voor de volgende opname. Dit keer staat een ‘poging tot neersteken’ op het programma. Van de regisseur mag ik figureren. De minister van volksgezondheid komt een presentatie bij TBM bijwonen en wordt in een dikke Mercedes voor de ingang van het gebouw afgezet. Luid applaudisserend sta ik tussen de ‘fans’ de minister te verwelkomen. Ze wordt begeleid door een persoonlijke beveiliger. Plotseling springt een fotograaf naar voren en grijpt in zijn jas naar een mes. In precies twee seconden ligt de dader in de boeien op de grond en is de minister veilig naar binnen gebracht. Dat doen ze goed. De scène wordt nog een aantal keren opgenomen. Steeds sta ik fanatiek te applaudisseren en ben ik verbaasd over de snelheid en kracht van de politiemannen. Het verbaast me dat geen enkele andere student, docent of medewerker het tafereel aanschouwt. Als ik hier binnen een aantal studenten op aanspreek, vertellen ze me dat de spannendste opname al geweest is. Een indrukwekkende aankomst van de minister begeleid door vele motoren, gevolgd door een gewelddadige steekpartij waarbij de minister werd gereanimeerd door ambulancepersoneel. Balen dat ik dat heb gemist. Maar ik kan tenminste zeggen dat ik heb gefigureerd in een échte KLPD trainingsvideo.

Lonkend schittert de karamelkleurige vloeistof in het late zonlicht. De lente bruist daar binnen, meer dan in mijn stoffige kamer. Eén klein slokje is voldoende voor een stroom vlinders door mijn keel die vervolgens mijn mossige en zure ondervloer besprenkelen tot een wilde bloementuin met de prachtigste kleuren. Ik zal in lichte extase raken. Voor korte tijd zal niks onmogelijk lijken en elk dood voorwerp inspiratie oproepen.

Zeker. Ik bedwing mezelf. 

Tegenwoordig heerst het idee bij veel neurowetenschappers dat al ons gedrag gebaseerd is op ons erfelijk materiaal, input van de omgeving en ervaringen uit het verleden, en dat de vrije wil dus niet bestaat. Al onze beslissingen komen tot stand door een competitie tussen neuronetwerken, waarbij het ‘sterkste’ netwerk de doorslaggevende is. Hoe vaker een specifiek netwerk van neuronen wordt geactiveerd, hoe sterker dat netwerk wordt. 

Ideaal om gitaar te leren spelen en te studeren: herhalen is de sleutel. Maar funest voor slechte gewoontes die, eenmaal ingebakken, pas met veel moeite gecorrigeerd kunnen worden. Schuilt in het veranderend vermogen niet een vrije wil? Ben ik niet diegene die probeert te stoppen met roken? Ik ben toch zelfs in staat goede gewoontes af te leren als ik dat zou willen?

Het vermogen jezelf te ontwikkelen en aan te passen aan de snel veranderende tijdgeest ligt in het verlengde van dit corrigerend vermogen. Bedenk dat in een tijd waar alle feiten binnen seconden op het scherm te toveren zijn, het niet meer draait om parate feitenkennis maar om creativiteit en het vermogen om uit voorgeprogrammeerde structuren te stappen. Snelle aanpassing van kennis en ook zelfbeheersing zijn tekens van de nieuwe intelligentie. Laat je wil vrij!

Verder dagdromend blazen mijn longen de stof van het glas, draait mijn hand de dop van de fles en schenkt, terwijl mijn neus de eerste graspollen binnen snuift, het glas vol. ‘Wie liet ook alweer zien dat een beloning beter is dan een straf?’ vraagt het brein zich af terwijl de eerste lentevlinders de tong kietelen.