Zelfcensuur

Alsof hij een krasje op zijn Opel gezinsauto had ontdekt, maar niet mocht huilen. PvdA-voorzitter Michiel van Hulten wilde prompt de pers verbieden om interviews in te korten, gebruik te maken van politieke lekken, en anonieme bronnen te citeren. Wishful thinking natuurlijk, van deze reborn exponent van het stalinistisch-leninisme. Misschien lonkt Van Hulten naar een commissariaat bij Google. Deze beroemde speurder heeft een aparte zoekmachine opgezet die door de Chinese regering gecensureerd wordt. Exit Dalai Lama.

In academisch Nijmegen – voor zover dit geen contradictio in terminis is – censureerde het college van bestuur Vox, de Nijmeegse Delta. Dat blad had kritisch gerapporteerd over de sluikse naamsverandering in ‘Radboud Universiteit’, over de managementfaculteit die permanent in crisis ligt (geen contradictio in terminis), over het eredoctoraat voor koningin Beatrix op basis van de wetenschappelijke kwaliteiten van haar kerstredes, en over eenzaamheid onder studenten – een onderzoek uitgevoerd door de Radboud Universiteit en dus volgens het eigen cvb onbetrouwbaar. Allemaal negatief nieuws, en dus werd Vox in de ban gedaan door de katholieke bovenbaas en voorzitter van het cvb, de geparachuteerde ex-topambtenaar Wijkerslooth. De webversie van het blad met vuile was verdween achter de intranetgrendel.

Dat geeft goed aan hoe ver bestuurders van de wetenschap en de opleiding tot wetenschapper af staan. Wetenschap bestaat bij de gratie van discussie en kritiek. Van openheid en moed. Je hebt maanden onderzoek gedaan, presenteert het op een congres en een of andere slimmerd haalt je onderuit. Als je daar niet tegen kunt, hoor je niet thuis in de wetenschap, dan moet je maar bestuurder worden. De universiteit is bij uitstek de intellectuele vrijplaats, een forum voor wetenschappelijk en maatschappelijk debat. Voor helden die hun mening uiten, ook als dat tegen hun eigen belangen indruist.

Ook de manier waarop die discussie plaatsvindt is keihard. Je moet je werk presenteren en verdedigen op internationale congressen, en daarbij soms stevig van je afbijten, stelde natuurkundige Ad Lagendijk onlangs in NRC Handelsblad. Collega’s die je werk gejat hebben en presenteren als eigen onderzoek, referees die onwelgevallige resultaten tegenhouden – je moet er passend op kunnen reageren. In stijl, als het even kan, dus je moet leren fileren, en academisch schelden. ‘Dit manuscript is zowel goed als origineel; maar het deel dat goed is, is niet origineel, en het deel dat origineel is, is niet goed’. Een passend vilein voorbeeld bij dit stukje lijkt me het commentaar van de historicus Fischer over het werk van Marcuse: ‘Een poging om het metafysisch determinisme van Hegel, het economisch determinisme van Marx en het psychisch determinisme van Freud te combineren met een pleidooi voor menselijke vrijheid.’ Maar ook de columnist moet kritiek kunnen verdragen. Van Levi Weemoedt in dit geval: ‘Toen God het niet meer wist, schiep Hij de columnist.’

Piet Westendorp is universitair hoofddocent bij de faculteit Industrieel Ontwerpen.

Arabische grootmachten in islam en olie hoeven maar even te protesteren tegen Deense cartoons, of voorman Balkenende staat met trillende lippen ferm onze middenstand te verdedigen. Alsof hij een krasje op zijn Opel gezinsauto had ontdekt, maar niet mocht huilen. PvdA-voorzitter Michiel van Hulten wilde prompt de pers verbieden om interviews in te korten, gebruik te maken van politieke lekken, en anonieme bronnen te citeren. Wishful thinking natuurlijk, van deze reborn exponent van het stalinistisch-leninisme. Misschien lonkt Van Hulten naar een commissariaat bij Google. Deze beroemde speurder heeft een aparte zoekmachine opgezet die door de Chinese regering gecensureerd wordt. Exit Dalai Lama.

In academisch Nijmegen – voor zover dit geen contradictio in terminis is – censureerde het college van bestuur Vox, de Nijmeegse Delta. Dat blad had kritisch gerapporteerd over de sluikse naamsverandering in ‘Radboud Universiteit’, over de managementfaculteit die permanent in crisis ligt (geen contradictio in terminis), over het eredoctoraat voor koningin Beatrix op basis van de wetenschappelijke kwaliteiten van haar kerstredes, en over eenzaamheid onder studenten – een onderzoek uitgevoerd door de Radboud Universiteit en dus volgens het eigen cvb onbetrouwbaar. Allemaal negatief nieuws, en dus werd Vox in de ban gedaan door de katholieke bovenbaas en voorzitter van het cvb, de geparachuteerde ex-topambtenaar Wijkerslooth. De webversie van het blad met vuile was verdween achter de intranetgrendel.

Dat geeft goed aan hoe ver bestuurders van de wetenschap en de opleiding tot wetenschapper af staan. Wetenschap bestaat bij de gratie van discussie en kritiek. Van openheid en moed. Je hebt maanden onderzoek gedaan, presenteert het op een congres en een of andere slimmerd haalt je onderuit. Als je daar niet tegen kunt, hoor je niet thuis in de wetenschap, dan moet je maar bestuurder worden. De universiteit is bij uitstek de intellectuele vrijplaats, een forum voor wetenschappelijk en maatschappelijk debat. Voor helden die hun mening uiten, ook als dat tegen hun eigen belangen indruist.

Ook de manier waarop die discussie plaatsvindt is keihard. Je moet je werk presenteren en verdedigen op internationale congressen, en daarbij soms stevig van je afbijten, stelde natuurkundige Ad Lagendijk onlangs in NRC Handelsblad. Collega’s die je werk gejat hebben en presenteren als eigen onderzoek, referees die onwelgevallige resultaten tegenhouden – je moet er passend op kunnen reageren. In stijl, als het even kan, dus je moet leren fileren, en academisch schelden. ‘Dit manuscript is zowel goed als origineel; maar het deel dat goed is, is niet origineel, en het deel dat origineel is, is niet goed’. Een passend vilein voorbeeld bij dit stukje lijkt me het commentaar van de historicus Fischer over het werk van Marcuse: ‘Een poging om het metafysisch determinisme van Hegel, het economisch determinisme van Marx en het psychisch determinisme van Freud te combineren met een pleidooi voor menselijke vrijheid.’ Maar ook de columnist moet kritiek kunnen verdragen. Van Levi Weemoedt in dit geval: ‘Toen God het niet meer wist, schiep Hij de columnist.’

Piet Westendorp is universitair hoofddocent bij de faculteit Industrieel Ontwerpen.