Hoe zullen we ons straks gedragen, als virtual reality het echte leven kan nabootsen en Internet gemeengoed is? Hoogleraar techniek en cultuur Anthonie Meijers speurt naar de toekomstscenario’s.
br />
Dat Internet een enorme invloed zal hebben op de samenleving, is geen nieuws meer. De grote broer van Internet, virtual reality, treedt nog niet zo op de voorgrond. Maar daar komt verandering in. ,,Ik verwacht dat over een jaar of tien veel scholen uitgerust zijn met practicumlokalen voor virtual reality. Virtual reality is uitstekend geschikt voor educatieve doeleinden. Maar ook op therapeutisch, medisch en militair gebied speelt het al een grote rol”, zegt prof.ir. A.W.M. Meijers.
Vanuit het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIvI) is Meijers sinds januari voor één dag in de week aangesteld als bijzonder hoogleraar bij de faculteit Wijsbegeerte en Technische Maatschappijwetenschappen. Hij moet in Delft de relatie tussen techniek en cultuur aan de orde stellen, en virtual reality en Internet zijn daarvoor goede voorbeelden.
Na de vakantie begint Meijers een cursus over dit onderwerp. Als werktuigbouwkundige en filosoof, op het laatste terrein ook gepromoveerd, is hij dé aangewezen persoon om de discussie tussen techniekspecialisten en filosoofgeneralisten aan te zwengelen. ,,Techniek en cultuur kunnen niet zonder elkaar”, zegt hij. ,,Bij het ontwerpen is de ingenieur afhankelijk van de eisen die door mensen zijn opgesteld, en van de menselijke omgeving waarin technische objecten opereren. Van culturele factoren dus. Techniek behoort daardoor noch tot de alfa- of gammawetenschappen, noch tot de natuurwetenschappen. Wij moeten in tegenstelling tot pure wetenschappers altijd rekening houden met het menselijke aspect.”
Elektriciteit
Het duurt even voordat technische noviteiten en de maatschappij op elkaar zijn ingespeeld, weet Meijers. ,,Op de wereldtentoonstelling in Parijs werd het verschijnsel elektriciteit gedemonstreerd. Het waren niet de domste mensen die dachten dat het gebruik van elektriciteit bij deze demonstratie zou blijven.”
De ontwikkelingen in de communicatie tonen aan hoe de aanpassing van de cultuur op technische ontwikkelingen werkt: ,,Toen de telefoon net was uitgevonden – waarvan overigens ook werd gedacht dat het een rariteit zou blijven – werd die gebruikt als telegraaf. Een boodschap op een briefje werd doorgebeld. Zo heeft elk medium zijn opstarttijd nodig.” Ook virtual reality en Internet zullen zich gaan ontwikkelen. ,,Hoe dat zal gaan – dat is voer voor de discussie”, zegt Meijers.
Hij legt uit: ,,De ideale manier van communiceren vindt plaats als de ‘zender’ en de ‘ontvanger’ gewoon tegenover elkaar zitten, face-to-face communicatie. Er vindt bij communicatienamelijk niet alleen pure informatie-overdracht plaats, er wordt ook een relatie uitgedrukt en bevestigd. De telefoon betekende wat dat betreft een verarming. De communicatie werd teruggebracht naar slechts één facet – geluid. Met virtual reality is het weer mogelijk de andere zintuigen erbij te betrekken. Dat is dus weer de ideale vorm van communicatie, alleen is nu de afstand tussen de zender en de ontvanger niet van belang. Daardoor hoeven sociale gemeenschappen in de toekomst niet meer gebaseerd te zijn op geografische afstand.”
Fantasie
De synthetisch gecreëerde werkelijkheid van virtual reality vormt tegelijkertijd het probleem van het verschijnsel. Want hoe maak je nog onderscheid tussen realiteit en fantasie? ,,Ik geloof niet dat virtual reality ooit zo perfect zal zijn, dat het alle ervaringen kan simuleren. Maar wel dat het zodanig wordt, dat mensen geen onderscheid meer maken tussen echt en niet-echt. Over de problemen die dat met zich meebrengt, tasten we nog in het duister. Daartoe dient ook de discussie: we speuren naar mogelijke ontwikkelingen en problemen.”
Het karakteriseren van virtual reality is volgens de hoogleraar moeilijk. ,,Het is in ieder geval geen fysische realiteit. Het gaat om de ervaringen die je opdoet, de emoties die je voelt. De techniek die dat mogelijk maakt – helm op je hoofd en data-gloves – is niet van belang. Het verschijnsel ‘geweld op televisie’ beschrijf je immers ook niet door de werking van een televisie uit te leggen. Virtual reality is een sociale, psychische realiteit. Op die gebieden bevinden zich ook de toepassingen.”
Bekend is bijvoorbeeld de toepassing bij hoogtevrees. Driekwart van de mensen met hoogtevrees raakt zijn kwaal kwijt na een therapeutische behandeling, waarbij ze virtueel in een open lift aan de buitenkant van een flatgebouw naar de 21e verdieping stijgen. ,,En in de Verenigde Staten is een dierentuin waar mensen door virtual reality als aap een apenkooi in kunnen. Je denkt dan zelf nog als een mens, maar door de apen word je als een aap behandeld. Met virtual reality worden dus werelden toegankelijk, die anders gesloten zouden blijven.”
Hoe dat de mens beïnvloedt, is een van de onderwerpen in de WTM-cursus. Aan het eind van de collegereeks staat een excursie op het programma. ,,Dan wil ik met de cursisten een tentoonstelling van Philips bezoeken. Daar zijn ze al een tijdje bezig met een project over de toekomst: vision of the future. Met allerlei sociologen, technologen, futurologen, nou ja, alle -logen bij elkaar, hebben ze geprobeerd een beeld te schetsen van hoe de wereld er over tien, vijftien jaar uitziet. Ook de producten uit die tijd hebben ze geprobeerd te maken.” Zo kunnen studenten kijken in hoeverre hun toekomstvisie op één lijn ligt met die van de futurologen van Philips.
Hoe zullen we ons straks gedragen, als virtual reality het echte leven kan nabootsen en Internet gemeengoed is? Hoogleraar techniek en cultuur Anthonie Meijers speurt naar de toekomstscenario’s.
Dat Internet een enorme invloed zal hebben op de samenleving, is geen nieuws meer. De grote broer van Internet, virtual reality, treedt nog niet zo op de voorgrond. Maar daar komt verandering in. ,,Ik verwacht dat over een jaar of tien veel scholen uitgerust zijn met practicumlokalen voor virtual reality. Virtual reality is uitstekend geschikt voor educatieve doeleinden. Maar ook op therapeutisch, medisch en militair gebied speelt het al een grote rol”, zegt prof.ir. A.W.M. Meijers.
Vanuit het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIvI) is Meijers sinds januari voor één dag in de week aangesteld als bijzonder hoogleraar bij de faculteit Wijsbegeerte en Technische Maatschappijwetenschappen. Hij moet in Delft de relatie tussen techniek en cultuur aan de orde stellen, en virtual reality en Internet zijn daarvoor goede voorbeelden.
Na de vakantie begint Meijers een cursus over dit onderwerp. Als werktuigbouwkundige en filosoof, op het laatste terrein ook gepromoveerd, is hij dé aangewezen persoon om de discussie tussen techniekspecialisten en filosoofgeneralisten aan te zwengelen. ,,Techniek en cultuur kunnen niet zonder elkaar”, zegt hij. ,,Bij het ontwerpen is de ingenieur afhankelijk van de eisen die door mensen zijn opgesteld, en van de menselijke omgeving waarin technische objecten opereren. Van culturele factoren dus. Techniek behoort daardoor noch tot de alfa- of gammawetenschappen, noch tot de natuurwetenschappen. Wij moeten in tegenstelling tot pure wetenschappers altijd rekening houden met het menselijke aspect.”
Elektriciteit
Het duurt even voordat technische noviteiten en de maatschappij op elkaar zijn ingespeeld, weet Meijers. ,,Op de wereldtentoonstelling in Parijs werd het verschijnsel elektriciteit gedemonstreerd. Het waren niet de domste mensen die dachten dat het gebruik van elektriciteit bij deze demonstratie zou blijven.”
De ontwikkelingen in de communicatie tonen aan hoe de aanpassing van de cultuur op technische ontwikkelingen werkt: ,,Toen de telefoon net was uitgevonden – waarvan overigens ook werd gedacht dat het een rariteit zou blijven – werd die gebruikt als telegraaf. Een boodschap op een briefje werd doorgebeld. Zo heeft elk medium zijn opstarttijd nodig.” Ook virtual reality en Internet zullen zich gaan ontwikkelen. ,,Hoe dat zal gaan – dat is voer voor de discussie”, zegt Meijers.
Hij legt uit: ,,De ideale manier van communiceren vindt plaats als de ‘zender’ en de ‘ontvanger’ gewoon tegenover elkaar zitten, face-to-face communicatie. Er vindt bij communicatienamelijk niet alleen pure informatie-overdracht plaats, er wordt ook een relatie uitgedrukt en bevestigd. De telefoon betekende wat dat betreft een verarming. De communicatie werd teruggebracht naar slechts één facet – geluid. Met virtual reality is het weer mogelijk de andere zintuigen erbij te betrekken. Dat is dus weer de ideale vorm van communicatie, alleen is nu de afstand tussen de zender en de ontvanger niet van belang. Daardoor hoeven sociale gemeenschappen in de toekomst niet meer gebaseerd te zijn op geografische afstand.”
Fantasie
De synthetisch gecreëerde werkelijkheid van virtual reality vormt tegelijkertijd het probleem van het verschijnsel. Want hoe maak je nog onderscheid tussen realiteit en fantasie? ,,Ik geloof niet dat virtual reality ooit zo perfect zal zijn, dat het alle ervaringen kan simuleren. Maar wel dat het zodanig wordt, dat mensen geen onderscheid meer maken tussen echt en niet-echt. Over de problemen die dat met zich meebrengt, tasten we nog in het duister. Daartoe dient ook de discussie: we speuren naar mogelijke ontwikkelingen en problemen.”
Het karakteriseren van virtual reality is volgens de hoogleraar moeilijk. ,,Het is in ieder geval geen fysische realiteit. Het gaat om de ervaringen die je opdoet, de emoties die je voelt. De techniek die dat mogelijk maakt – helm op je hoofd en data-gloves – is niet van belang. Het verschijnsel ‘geweld op televisie’ beschrijf je immers ook niet door de werking van een televisie uit te leggen. Virtual reality is een sociale, psychische realiteit. Op die gebieden bevinden zich ook de toepassingen.”
Bekend is bijvoorbeeld de toepassing bij hoogtevrees. Driekwart van de mensen met hoogtevrees raakt zijn kwaal kwijt na een therapeutische behandeling, waarbij ze virtueel in een open lift aan de buitenkant van een flatgebouw naar de 21e verdieping stijgen. ,,En in de Verenigde Staten is een dierentuin waar mensen door virtual reality als aap een apenkooi in kunnen. Je denkt dan zelf nog als een mens, maar door de apen word je als een aap behandeld. Met virtual reality worden dus werelden toegankelijk, die anders gesloten zouden blijven.”
Hoe dat de mens beïnvloedt, is een van de onderwerpen in de WTM-cursus. Aan het eind van de collegereeks staat een excursie op het programma. ,,Dan wil ik met de cursisten een tentoonstelling van Philips bezoeken. Daar zijn ze al een tijdje bezig met een project over de toekomst: vision of the future. Met allerlei sociologen, technologen, futurologen, nou ja, alle -logen bij elkaar, hebben ze geprobeerd een beeld te schetsen van hoe de wereld er over tien, vijftien jaar uitziet. Ook de producten uit die tijd hebben ze geprobeerd te maken.” Zo kunnen studenten kijken in hoeverre hun toekomstvisie op één lijn ligt met die van de futurologen van Philips.
Comments are closed.