Martijn Nitzsche bedacht een nieuwe manier om in ontwikkelingslanden zout en vervuild water te destilleren. In het dorpje Mandinari in Gambia is de bevolking erg tevreden over zijn waterpiramide.
Met een geamuseerde glimlach herinnert zakenman en uitvinder Martijn Nitzsche zich hoe zelfs goede vrienden hem nog niet zo lang geleden voor gek versleten. “Bijna iedereen met wie ik over de waterpiramide sprak, riep meteen: niet doen! Je zag ze denken: deze vent is de weg kwijt.” Hij lacht, zonder triomfalisme. “Ik vond dat niet erg. Ze zien het gewoon nog niet, dacht ik. En inderdaad, inmiddels beginnen ze bij te draaien.”
De innovatieprijs van 190 duizend dollar die de mijnbouwkundig ingenieur afgelopen mei van de Wereldbank ontving, was zelfs voor verstokte sceptici een aanwijzing dat de waterpiramide geen gril was. Nitzsche: “The proof of the pudding is in the eating. Ik had die prijs nooit gekregen als het project in Gambia was mislukt.”
In de jaren negentig had Nitzsche bewezen dat hij een slimme oplossing voor een taai probleem kon uitbouwen tot een florerend bedrijf. Voor het efficiënt matchen van vacatures en werkzoekenden, maakte Nitzsche gebruik van concepten uit de kunstmatige intelligentie, en dat sloeg aan. Toen die methode eenmaal was ontwikkeld, begon Nitzsche zich te vervelen, ondanks of misschien juist wel vanwege het succes. “Ik was toe aan iets nieuws. Ik heb een paar jaar geleden nog een nieuw type vouwfiets ontwikkeld”, vertelt hij bijna verontschuldigend.
In 2002 stuitte hij op een probleem waar hij zijn tanden in kon zetten. “In gebieden als Oost-Afrika en India is veel water, maar het is zout of vervuild. De methodes om dat water te zuiveren zijn ingewikkeld, kostbaar, of vreten energie.” Nitzsches verbeeldingskracht raakte geprikkeld. “Bij mij begint het altijd met de gedachte: wat stom, dit moet beter kunnen.”
Innovatie is geen lineair proces, weet Nitzsche. “Toeval speelt een grote rol. En je weet van tevoren niet waar je zult uitkomen.” Dat maakte mensen nerveus. Maar Nitzsche bleef onverstoorbaar zoeken naar het ei van Columbus. “Het geld dat ik met mijn vorige bedrijf verdiend had, gebruikte ik om een nieuw bedrijf op te zetten: Aqua-Aero Watersystems. Ik verkeerde in een luxepositie: ik hoefde geen hypotheek meer af te betalen.”
Tierelier
Nog voor de waterpiramide was er de waterbox. Een vinding van Nitzsche die de koude zeestromen rond tropische eilanden benutte om water uit de hete, vochtige lucht te onttrekken. “In Curaao bouwde ik met vrienden en ingehuurde medewerkers dat apparaat, en het werkte als een tierelier. Maar de vereiste investeringen waren hoog en bovendien dreigde ik in conflict te komen met de belangen van de lokale energiemaatschappijen. Daar wilde ik niet in verstrikt raken.”
De waterpiramide ging een stap verder. “Ik dacht: als ik een grote tent bouw waarin dankzij het gebruikte materiaal de temperatuur hoog oploopt zodra de zon er op schijnt, kan ik zout water in grote bakken laten verdampen. Het zout en het vuil blijven achter in de bakken, het verdampte water kun je na afkoeling van de tent als druppels via de binnenkant opvangen.” Zo’n waterpiramide, besefte Nitzsche, is veel goedkoper en doeltreffender dan een waterbox, en je kunt ‘m op vele locaties neerzetten. Bovendien biedt de tent aan de buitenkant honderden vierkante meters om in het regenseizoen water op te vangen.
Natuurlijk kent de waterpiramide beperkingen. “Zet ‘m niet neer in een gebied waar regelmatig orkanen woeden, dan verandert dat ding op een kwade dag in een zeppelin. Gratis grond is een vereiste. En het allerbelangrijkste: de plaatselijke bevolking moet enthousiast zijn, en bereid zijn te betalen voor het drinkwater.”
Na ruggespraak met enkele non-gouvernementele organisaties viel de keuze voor een proefproject vorig jaar in Mandinari, een dorp met vijfduizend inwoners in Gambia. Voor de komst van de waterpiramide moesten de vrouwen twee keer per dag water scheppen uit vaak brakke putten van twintig meter diep. Nitzsche: “Een vrouw moest ‘s ochtends en ‘s avonds kilometers lopen. Op haar hoofd droeg ze een teil die zo’n 25 kubieke liter water bevatte. Het water maakte mensen ziek: ze gingen gewoon dood.”
Het project in Mandinari loopt nu meer dan een jaar. Nitzsche: “In het begin zagen ze me als een witte magiër. We stonden met zijn allen voor die tent van zeshonderd kubieke meter en iedereen vroeg zich verbijsterd af hoe ik dat enorme gevaarte naar Afrika had weten te krijgen. Ze wisten nog niet dat de waterpiramide ter plekke kan worden opgepompt.”
Tegenwoordig kijken de mensen in het dorp anders tegen Nitzsche aan. “Ze zeggen: he’s a Gambian now“, zegt Nitzsche, die de Gambianen heeft leren respecteren als ware overlevingskunstenaars. “Het vertrouwen is gewonnen. Ze weten dat ik ze niet laat vallen, maar beseffen ook dat ik geen naïeve filantroop ben die ze kunnen bedonderen. Want dan is het einde oefening. En ze zijn erg trots: we hebben het beste water van West-Afrika.” Nitzsche heeft een aantal van hun meest wervende uitspraken op de site gezet. ‘I truly admire this as the best water of the world!’
Nitzsche begreep al snel dat bij dit project organisatie belangrijker was dan techniek. “Er is altijd het risico dat mensen denken: het zal wel. Talloze ontwikkelingsprojecten zijn zo gestrand. Je introduceert techniek die onbekend is, en zodra je weg bent draaien de mensen de schroeven uit de nieuwe waterpomp om in hun vrachtwagen te zetten.” Nitzsche betrok de dorpsbevolking meteen bij het project. “Je moet de mensen verantwoordelijkheid durven geven. Er dient wel voldoende technische ondersteuning te zijn. Je mag van de mensen in het dorp niet verwachten dat ze weten hoe de ventilator in de waterpiramide werkt. Je moet ze opleiden. En mensen moeten niet bang zijn om een fout te maken.”
De waterpiramide fungeert als een proeffabriek, waar water van verschillende kwaliteit wordt geproduceerd. “Een deel wordt verkocht in jerrycans, een deel in zakjes, een deel wordt verwerkt in ijsjes of gekoelde vruchtensappen. Je moet lokale ondernemers vinden die het water willen vermarkten. Dat is de sleutel tot het succes. Maar het was lastig, want geld verdienen interesseert de mensen in Gambia niet zo. Als je een mooi verhaal begint af te steken over doelgroepen en marketingstrategieën kijken ze je aan met een meewarige blik.”
Nitzsche maakte harde afspraken met de bevolking over de prijs die ze voor het gedestilleerde water moesten betalen. “Niets is gratis. Als iemand vroeg: waarom niet, wees ik op de mensen die met de waterpiramide werkten: die moesten betaald worden, want niemand wil werken voor niks.”
De fabriek draait nu zonder verlies. “Dat is al een enorme stap.” Nitzsche onttrekt zelf geen geld aan de fabriek: als het nodig is, steekt hij er extra geld in. “En je moet de mensen een lokaal, maar fatsoenlijk loon betalen. Het heeft geen zin om ze uit te buiten, want dat krijg je met een boemerang terug.”
Door het succesvolle project in Gambia dromen sommige non-gouvernementele organisaties er nu van om straks in één klap honderd dorpen van zo’n waterfabriek te voorzien. Nitzsche is behoedzaam. “We willen het langzaam laten groeien, dat is de beste manier.” En als een regering zijn bedrijf de opdracht geeft voor een groot project waarbij de lokale bevolking niets voor het drinkwater hoeft te betalen? “Dat zou ik niet doen. Als de lokale bevolking er geen economisch belang bij heeft om een waterpiramide te onderhouden, gaat het mis.”
Aqua-Aero WaterSystems gaat volgend jaar in India wel een dubbel zo grote waterpiramide bouwen als in Mandinari, goed voor een miljoen liter schoon drinkwater per jaar. Nitzsche: “We gaan ook projecten in Ghana, Indonesië en Bangladesh opzetten.”
Naam: Martijn Nitzsche
Leeftijd: 44 jaar
Woonplaats: Delft
Verliefd/verloofd/getrouwd: Getrouwd, twee kinderen
Afgestudeerd: 1987, mijnbouwkunde
Afstudeerontwerp: Hellingsstabiliteit op de zeebodem
Loopbaan: Na een wereldreis ging Nitzsche werken als projectmanager bij het adviesbureau Alons en Partners. In 1991 was hij de oprichter en directeur van Tdb Recruitment, dat zich specialiseerde in de werving van hoogopgeleid technisch personeel. In 2003 richtte hij een nieuw bedrijf op: Aqua-Aero Watersystems.
Met een geamuseerde glimlach herinnert zakenman en uitvinder Martijn Nitzsche zich hoe zelfs goede vrienden hem nog niet zo lang geleden voor gek versleten. “Bijna iedereen met wie ik over de waterpiramide sprak, riep meteen: niet doen! Je zag ze denken: deze vent is de weg kwijt.” Hij lacht, zonder triomfalisme. “Ik vond dat niet erg. Ze zien het gewoon nog niet, dacht ik. En inderdaad, inmiddels beginnen ze bij te draaien.”
De innovatieprijs van 190 duizend dollar die de mijnbouwkundig ingenieur afgelopen mei van de Wereldbank ontving, was zelfs voor verstokte sceptici een aanwijzing dat de waterpiramide geen gril was. Nitzsche: “The proof of the pudding is in the eating. Ik had die prijs nooit gekregen als het project in Gambia was mislukt.”
In de jaren negentig had Nitzsche bewezen dat hij een slimme oplossing voor een taai probleem kon uitbouwen tot een florerend bedrijf. Voor het efficiënt matchen van vacatures en werkzoekenden, maakte Nitzsche gebruik van concepten uit de kunstmatige intelligentie, en dat sloeg aan. Toen die methode eenmaal was ontwikkeld, begon Nitzsche zich te vervelen, ondanks of misschien juist wel vanwege het succes. “Ik was toe aan iets nieuws. Ik heb een paar jaar geleden nog een nieuw type vouwfiets ontwikkeld”, vertelt hij bijna verontschuldigend.
In 2002 stuitte hij op een probleem waar hij zijn tanden in kon zetten. “In gebieden als Oost-Afrika en India is veel water, maar het is zout of vervuild. De methodes om dat water te zuiveren zijn ingewikkeld, kostbaar, of vreten energie.” Nitzsches verbeeldingskracht raakte geprikkeld. “Bij mij begint het altijd met de gedachte: wat stom, dit moet beter kunnen.”
Innovatie is geen lineair proces, weet Nitzsche. “Toeval speelt een grote rol. En je weet van tevoren niet waar je zult uitkomen.” Dat maakte mensen nerveus. Maar Nitzsche bleef onverstoorbaar zoeken naar het ei van Columbus. “Het geld dat ik met mijn vorige bedrijf verdiend had, gebruikte ik om een nieuw bedrijf op te zetten: Aqua-Aero Watersystems. Ik verkeerde in een luxepositie: ik hoefde geen hypotheek meer af te betalen.”
Tierelier
Nog voor de waterpiramide was er de waterbox. Een vinding van Nitzsche die de koude zeestromen rond tropische eilanden benutte om water uit de hete, vochtige lucht te onttrekken. “In Curaao bouwde ik met vrienden en ingehuurde medewerkers dat apparaat, en het werkte als een tierelier. Maar de vereiste investeringen waren hoog en bovendien dreigde ik in conflict te komen met de belangen van de lokale energiemaatschappijen. Daar wilde ik niet in verstrikt raken.”
De waterpiramide ging een stap verder. “Ik dacht: als ik een grote tent bouw waarin dankzij het gebruikte materiaal de temperatuur hoog oploopt zodra de zon er op schijnt, kan ik zout water in grote bakken laten verdampen. Het zout en het vuil blijven achter in de bakken, het verdampte water kun je na afkoeling van de tent als druppels via de binnenkant opvangen.” Zo’n waterpiramide, besefte Nitzsche, is veel goedkoper en doeltreffender dan een waterbox, en je kunt ‘m op vele locaties neerzetten. Bovendien biedt de tent aan de buitenkant honderden vierkante meters om in het regenseizoen water op te vangen.
Natuurlijk kent de waterpiramide beperkingen. “Zet ‘m niet neer in een gebied waar regelmatig orkanen woeden, dan verandert dat ding op een kwade dag in een zeppelin. Gratis grond is een vereiste. En het allerbelangrijkste: de plaatselijke bevolking moet enthousiast zijn, en bereid zijn te betalen voor het drinkwater.”
Na ruggespraak met enkele non-gouvernementele organisaties viel de keuze voor een proefproject vorig jaar in Mandinari, een dorp met vijfduizend inwoners in Gambia. Voor de komst van de waterpiramide moesten de vrouwen twee keer per dag water scheppen uit vaak brakke putten van twintig meter diep. Nitzsche: “Een vrouw moest ‘s ochtends en ‘s avonds kilometers lopen. Op haar hoofd droeg ze een teil die zo’n 25 kubieke liter water bevatte. Het water maakte mensen ziek: ze gingen gewoon dood.”
Het project in Mandinari loopt nu meer dan een jaar. Nitzsche: “In het begin zagen ze me als een witte magiër. We stonden met zijn allen voor die tent van zeshonderd kubieke meter en iedereen vroeg zich verbijsterd af hoe ik dat enorme gevaarte naar Afrika had weten te krijgen. Ze wisten nog niet dat de waterpiramide ter plekke kan worden opgepompt.”
Tegenwoordig kijken de mensen in het dorp anders tegen Nitzsche aan. “Ze zeggen: he’s a Gambian now“, zegt Nitzsche, die de Gambianen heeft leren respecteren als ware overlevingskunstenaars. “Het vertrouwen is gewonnen. Ze weten dat ik ze niet laat vallen, maar beseffen ook dat ik geen naïeve filantroop ben die ze kunnen bedonderen. Want dan is het einde oefening. En ze zijn erg trots: we hebben het beste water van West-Afrika.” Nitzsche heeft een aantal van hun meest wervende uitspraken op de site gezet. ‘I truly admire this as the best water of the world!’
Nitzsche begreep al snel dat bij dit project organisatie belangrijker was dan techniek. “Er is altijd het risico dat mensen denken: het zal wel. Talloze ontwikkelingsprojecten zijn zo gestrand. Je introduceert techniek die onbekend is, en zodra je weg bent draaien de mensen de schroeven uit de nieuwe waterpomp om in hun vrachtwagen te zetten.” Nitzsche betrok de dorpsbevolking meteen bij het project. “Je moet de mensen verantwoordelijkheid durven geven. Er dient wel voldoende technische ondersteuning te zijn. Je mag van de mensen in het dorp niet verwachten dat ze weten hoe de ventilator in de waterpiramide werkt. Je moet ze opleiden. En mensen moeten niet bang zijn om een fout te maken.”
De waterpiramide fungeert als een proeffabriek, waar water van verschillende kwaliteit wordt geproduceerd. “Een deel wordt verkocht in jerrycans, een deel in zakjes, een deel wordt verwerkt in ijsjes of gekoelde vruchtensappen. Je moet lokale ondernemers vinden die het water willen vermarkten. Dat is de sleutel tot het succes. Maar het was lastig, want geld verdienen interesseert de mensen in Gambia niet zo. Als je een mooi verhaal begint af te steken over doelgroepen en marketingstrategieën kijken ze je aan met een meewarige blik.”
Nitzsche maakte harde afspraken met de bevolking over de prijs die ze voor het gedestilleerde water moesten betalen. “Niets is gratis. Als iemand vroeg: waarom niet, wees ik op de mensen die met de waterpiramide werkten: die moesten betaald worden, want niemand wil werken voor niks.”
De fabriek draait nu zonder verlies. “Dat is al een enorme stap.” Nitzsche onttrekt zelf geen geld aan de fabriek: als het nodig is, steekt hij er extra geld in. “En je moet de mensen een lokaal, maar fatsoenlijk loon betalen. Het heeft geen zin om ze uit te buiten, want dat krijg je met een boemerang terug.”
Door het succesvolle project in Gambia dromen sommige non-gouvernementele organisaties er nu van om straks in één klap honderd dorpen van zo’n waterfabriek te voorzien. Nitzsche is behoedzaam. “We willen het langzaam laten groeien, dat is de beste manier.” En als een regering zijn bedrijf de opdracht geeft voor een groot project waarbij de lokale bevolking niets voor het drinkwater hoeft te betalen? “Dat zou ik niet doen. Als de lokale bevolking er geen economisch belang bij heeft om een waterpiramide te onderhouden, gaat het mis.”
Aqua-Aero WaterSystems gaat volgend jaar in India wel een dubbel zo grote waterpiramide bouwen als in Mandinari, goed voor een miljoen liter schoon drinkwater per jaar. Nitzsche: “We gaan ook projecten in Ghana, Indonesië en Bangladesh opzetten.”
Naam: Martijn Nitzsche
Leeftijd: 44 jaar
Woonplaats: Delft
Verliefd/verloofd/getrouwd: Getrouwd, twee kinderen
Afgestudeerd: 1987, mijnbouwkunde
Afstudeerontwerp: Hellingsstabiliteit op de zeebodem
Loopbaan: Na een wereldreis ging Nitzsche werken als projectmanager bij het adviesbureau Alons en Partners. In 1991 was hij de oprichter en directeur van Tdb Recruitment, dat zich specialiseerde in de werving van hoogopgeleid technisch personeel. In 2003 richtte hij een nieuw bedrijf op: Aqua-Aero Watersystems.
Comments are closed.