Visionaire rakettenpionier

Het leven van Wernher von Braun is zo opzienbarend, dat hij als romanpersonage compleet ongeloofwaardig was geweest. Hij maakte een bliksemcarrière onder de nazi’s. Het wonderkind leidde als piepjonge ingenieur het onderzoek naar raketten. Voor Hitler ontwikkelde hij onder meer de beruchte V2-raket. Na de oorlog liep hij over naar de Amerikanen. Daar belandde hij niet voorgoed in de gevangenis, maar groeide uit tot het gezicht van de ruimtevaart. Hij inspireerde miljoenen jongens en meisjes tot het bouwen van raketjes.

Dit onwaarschijnlijke verhaal vertelt ruimtevaarthistoricus dr. Michael Neufeld in ‘Von Braun, Dreamer of Space, Engineer of War’. De auteur is verbonden aan het Smithsonian Air and Space Museum in Washington. Neufeld heeft natuurlijk goud in handen met het spannende schelmenleven van Von Braun en hij maakt de belofte van een fascinerende en spannende biografie meer dan waar. Of het nu tegen de achtergrond is van de ongekende technologische ontwikkelingen, de politieke steun of tegenstand van raketonderzoek, Neufeld weet alles goed te duiden.
Von Braun maakte een stormachtige ontwikkeling door onder de nazi’s. In de jaren dertig zag hij zijn onderzoeksteam groeien van twee tot maar liefst 350 mensen. Volgens Neufeld was Von Braun een enthousiaste pionier, die alles overhad voor zijn grenzeloze fascinatie voor raketten en ruimtevaart. Met grote precisie schetst Neufeld de vele tests die Von Braun deed met zijn raketten. Die episodes lezen als een spannend jongensboek.
Toch zat er een keerzijde aan het onderzoek van Von Braun. Het waren Von Brauns raketten die op de geallieerden werden afgevuurd. Von Braun schilderde zichzelf na de oorlog af als apolitiek mens. Het zou hem alleen om de wetenschap gaan. Met de nazi-ideologie had hij zogenaamd niets op.
De grote vraag is in hoeverre dit klopt. Neufeld weet regelmatig de vinger op de zere plek te leggen in de verklaringen van Von Braun. Von Braun ontkende na de oorlog dat hij wist van de enorme genocide. Hij moest wel van de verschrikkingen weten, meent Neufeld terecht. De biograaf laat ook overtuigend zien dat Von Braun wel degelijk warme gevoelens koesterde voor de nazi’s. Zo werd Von Braun in 1933 vrijwillig lid van de SS. Hitler gaf hem zelfs voor zijn bijzondere verdiensten de eretitel ‘professor’, die hij tot in de jaren vijftig nog trots voerde.

Tegen het einde van de oorlog kwam er een verrassende wending in het leven van Von Braun. Hitler was dood en Duitsland verloor de oorlog. Een opportunistische Von Braun besloot zich, samen met zijn naaste medewerkers, over te geven aan de Amerikanen. De Verenigde Staten wilden zijn kennis graag gebruiken. Dat deed ook bij de Amerikanen nogal wat wenkbrauwen fronsen en zeker in het begin overtuigde Von Braun niet veel collega’s. Toch gaf Amerika Von Braun uiteindelijk het podium om tot boegbeeld van de ruimtevaart uit te groeien. Vooral zijn medewerking aan uitzendingen van Walt Disney over ruimtevaart en zijn werk aan de Explorer maakten de Duitser in het Westen ongekend populair.

De interessante eindconclusie van Neufeld is dat Von Braun net als Faust voor kennis zijn ziel aan de duivel heeft verkocht. ‘Wernher von Braun deserves to be remembered as one of the seminal engineers and scientists of the twentieth century’, concludeert Neufeld. ’His life is, simultaneously, a symbol of the temptation of engineers and scientists in that century and beyond: the temptation to work on weapons of mass destruction in the name of duty in one’s nation, the temptation to work with an evil regime in return for the resources to carry out research closest to one’s heart. He truly was a twentieth-century Faust’. 

Michael Neufeld, ‘Von Braun, Dreamer of Space, Engineer of War’, Alfred A. Knopf, 590p., 32,75 euro.