Veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu

Een geïntegreerde aanpak en méér preventief en doelgericht werken. Dat zijn doelstellingen die de Arbo- en Milieudienst de komende jaren wil realiseren.

Regelmatig maakt de pers melding van problemen bij commerciële arbodiensten. Privatisering heeft in deze sector niet geleid tot het terugdringen van verzuim en evenmin tot kostenbesparing. Deze berichten bevestigen voor drs. N.W. Stolp, hoofd van de Arbo- en Milieudienst (AMD), dat de TU de juiste stap heeft genomen door te kiezen voor de certificering van de interne arbodienst. ,,Deze problemen zijn de TU in ieder geval bespaard gebleven. Maar wat nog erger is, is dat deze externe arbodiensten de werknemers nauwelijks meer begeleiding en zorg bieden.”

De certificering is ondertussen alweer een jaar geleden. De AMD heeft de ogen meer gericht op de toekomst. Stolp: ,,De komende jaren zal gewerkt worden aan een integratie van de elementen veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu (VGWM), onze kerntaken. Naast deze doelstelling heeft de AMD nog andere speerpunten geselecteerd. Die zijn: méér preventie, méér resultaatgericht werken, projectmatige aanpak en het versterken van de banden met de faculteiten en diensten.”
Brede aanpak

De AMD is een voorloper in de universitaire wereld wat betreft de integratie van de Arbo- en Milieuonderdelen. Achter de keuze voor deze geïntegreerde benadering zit een filosofie. ,,Beter gezegd een logisch idee. Vaak zijn knelpunten en problemen op het werk een combinatie van oorzaken op de gebieden veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu. Medewerkers kunnen ziek worden door ziektekiemen maar ook omdat de ventilatie in een ruimte niet goed is. Met een geïntegreerde aanpak heb je de meeste kans dat je de verschillende oorzaken van ziekteverzuim ontdekt en bestrijdt, en niet alleen de verschijnselen.”

De samenwerking vindt plaats in projecten. Door deze werkvorm kan het speerpunt ‘resultaatgericht werken’ gerealiseerd worden. ,,Bij een project bepaal je een doelstelling, een deadline en je geeft aan welke resultaten je wilt behalen. Levert het niet op wat je wilt, of hetgeen je verwacht, dan kan je tijdig een aanpak bijstellen. In ons jaarplan staat een overzicht van de projecten waarmee wij ons bezighouden, het doel, wie de hoofdverantwoordelijkheid heeft en op welke datum de afronding moet plaatsvinden.”

Een goed voorbeeld van geïntegreerde, projectmatige en preventieve aanpak is de risico-inventarisatie en evaluatie. Dit wettelijk verplichte onderzoek begint nu eindelijk op gang te komen. De veiligheid op de TU is goed geregeld volgens Stolp, maar binnen de beheerseenheden zijn nog diverse oudere en unieke apparaten met onbekende risico’s. ,,Bij nieuwe apparatuur is het verplicht om aan vastgestelde veiligheidsnormen te voldoen. Voor oudere en uniekeapparatuur, die veel in de TU wordt gebruikt, gold dat nog niet en daarom willen wij daarvan de risico’s in kaart brengen. Het cvb heeft ons plan van aanpak vorige maand goedgekeurd.”
RSI

De preventieve benadering wordt ook gehanteerd op het terrein van gezondheid. Het adagium is hier eveneens: beter voorkomen dan genezen. Speciale aandacht krijgt bijvoorbeeld de RSI- problematiek.

Steeds meer studenten en medewerkers komen volgens Stolp met deze klachten bij de Arbo- en Milieuadviseur (Ama) en bedrijfsarts. Door deze signalen, en hierop volgend onderzoek en begeleiding, kan de AMD in samenspraak met anderen een preventieve benadering ontwikkelen om te voorkomen dat RSI- klachten ontstaan. ,,Wij doen werkplekonderzoek en adviseren zo nodig werkplekaanpassingen. Daarnaast gaat de bedrijfsfysiotherapeut onderzoek doen naar de spierbelasting. Met een speciaal apparaat kan de spanning in de spieren gemeten worden en aan de hand daarvan kan je de minst belastende houding vaststellen.”

Bovendien krijgt voorlichting een belangrijke rol in de preventieaanpak. Bij het voorkomen van RSI kunnen medewerkers en leidinggevenden zelf ook een rol spelen. ,,Voorlichting wordt onder meer de taak van de Ama’s. Daarnaast zullen zij eveneens bij het werkplekonderzoek een cruciale rol spelen en in de advisering naar de betrokkenen toe. We zijn momenteel bezig een demonstratieruimte in te richten, zodat medewerkers kunnen voelen en zien hoe belangrijk een juiste houding achter de pc is.”

Ontspannen werkt eveneens heel preventief bij RSI. Sinds kort is daarom een pilot bedrijfsontspanning gestart. Onderdeel is on-site massage, wat betekent dat de medewerkers op hun werk een massage krijgen ter voorkoming van RSI. ,,Wij proberen als AMD regelmatig nieuwe dingen uit en als het bevalt wordt het onderdeel van arbo- en verzuimbeleid.”
Mediation

Een voorbeeld van de innovatieve benadering is de ontwikkeling van Mediation. Dat is een vorm van conflictbemiddeling die in het begin van de negentiger jaren opkwam en inmiddels onderdeel is van het verzuimbeleid van de TU. Dat de aanpak van conflicten belangrijk is, bleek onlangs uit een rapport van de vakbonden. Hieruit kwam naar voren dat conflicten met collega’s en leidinggevenden een grote oorzaak van stressverschijnselen zijn. Deze kunnen vervolgens leiden tot allerlei ziekten en burn-out en uiteindelijk tot arbeidsongeschiktheid.

De AMD startte begin jaren negentig met de conflictbemiddeling omdat de bedrijfsartsen constateerden dat binnen de TU veel verstoorde verhoudingen waren die regelmatig uitmondden in conflicten. Dit komt mede omdat binnen de TU veel hoogopgeleide mensen in teamverband met elkaar (moeten) werken. ,,Dat vereist veel flexibiliteit van alle partijen en niet iedereen kan dat altijd opbrengen.”

Door de goede resultaten van Mediation heeft de AMD voor deze methode gekozen. Op basis van vrijwilligheid en vertrouwelijkheid vindt de oplossing van een geschil plaats door bemiddeling. ,,Kort gezegd houdt dit in dat je partijen helpt een win-win situatie te bereiken en dat je voorkomt dat een partij zich verongelijkt blijft voelen.”

Veel conflicten ontstaan omdat mensen een geschilpunt onvoldoende analyseren. Stolp illustreert dat graag met het verhaal van de twee koks die beschikken over één sinaasappel die ze alle twee willen hebben. ,,Een rechter zal in deze kwestie ieder van hen een halve sinaasappel toewijzen of een kok één hele. Eén of beiden zijn dan echter ontevreden. Praat je met beide koks door dan blijkt dat de ene het sap nodig heeft voor een saus en de ander de schil voor een cake. Als je dat weet, kan je tot een oplossing komen waarbij iedereen tevreden is.”

Bij conflicten op de TU tracht de AMD op een overeenkomstige manier de problemen aan te pakken. ,,Wij proberen voor beide partijen een oplossing te vinden. Voorwaarde is wel dat ze het conflict willen oplossen. Ontbreekt die inzet, dan lukt het niet en beginnen we er ook niet aan.”

In de eerste jaren was het niet altijd makkelijk om iedereen rond de tafel te krijgen. Een zekere hiërarchie kenmerkt nog altijd de TU-arbeidsverhoudingen. Bij conflicten tussen een hoogleraar en een universitair hoofddocent was het soms moeilijk de eerste aan tafel te krijgen. ,,Ik herinner mij één geval dat wij heel lang op een hoogleraar moesten inpraten voordat hij een bemiddelingstraject met een medewerker in wilde. Gaandeweg werd hij steeds enthousiaster over de aanpak. Onlangs belde hij op omdat hij nog een probleem met iemand had en graag met de die persoon langs zou komen.”
Samenwerking

Een ander speerpunt van de AMD is een hechtere samenwerking met de beheerseenheden. Dit is volgens Stolp een geleidelijk proces maar de eerste tekenen zijn hoopvol. Onlangs heeft de AMD met vier faculteiten een advertentie voor Ama’s geplaatst. ,,Hierop hebben we veel reacties gekregen en wie weet kunnen wij daarmee eveneens de vacatures bij de rest van de faculteiten vervullen.” Met de ondernemingsraad en het cvb heeft het AMD inmiddels een samenwerkingsprotocol ondertekend. Daarnaast is met Ama’s een functionele coördinatie opgezet en heeft die samenwerking gestalte gekregen in onder meer het project arbeidsmiddelen. Stolp. ,,Samenwerking moet natuurlijk groeien maar ik heb het gevoel dat dit nu langzaam aan het gebeuren is.”

Dit is het eerste deel van een serie over de AMD

Een geïntegreerde aanpak en méér preventief en doelgericht werken. Dat zijn doelstellingen die de Arbo- en Milieudienst de komende jaren wil realiseren.

Regelmatig maakt de pers melding van problemen bij commerciële arbodiensten. Privatisering heeft in deze sector niet geleid tot het terugdringen van verzuim en evenmin tot kostenbesparing. Deze berichten bevestigen voor drs. N.W. Stolp, hoofd van de Arbo- en Milieudienst (AMD), dat de TU de juiste stap heeft genomen door te kiezen voor de certificering van de interne arbodienst. ,,Deze problemen zijn de TU in ieder geval bespaard gebleven. Maar wat nog erger is, is dat deze externe arbodiensten de werknemers nauwelijks meer begeleiding en zorg bieden.”

De certificering is ondertussen alweer een jaar geleden. De AMD heeft de ogen meer gericht op de toekomst. Stolp: ,,De komende jaren zal gewerkt worden aan een integratie van de elementen veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu (VGWM), onze kerntaken. Naast deze doelstelling heeft de AMD nog andere speerpunten geselecteerd. Die zijn: méér preventie, méér resultaatgericht werken, projectmatige aanpak en het versterken van de banden met de faculteiten en diensten.”
Brede aanpak

De AMD is een voorloper in de universitaire wereld wat betreft de integratie van de Arbo- en Milieuonderdelen. Achter de keuze voor deze geïntegreerde benadering zit een filosofie. ,,Beter gezegd een logisch idee. Vaak zijn knelpunten en problemen op het werk een combinatie van oorzaken op de gebieden veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu. Medewerkers kunnen ziek worden door ziektekiemen maar ook omdat de ventilatie in een ruimte niet goed is. Met een geïntegreerde aanpak heb je de meeste kans dat je de verschillende oorzaken van ziekteverzuim ontdekt en bestrijdt, en niet alleen de verschijnselen.”

De samenwerking vindt plaats in projecten. Door deze werkvorm kan het speerpunt ‘resultaatgericht werken’ gerealiseerd worden. ,,Bij een project bepaal je een doelstelling, een deadline en je geeft aan welke resultaten je wilt behalen. Levert het niet op wat je wilt, of hetgeen je verwacht, dan kan je tijdig een aanpak bijstellen. In ons jaarplan staat een overzicht van de projecten waarmee wij ons bezighouden, het doel, wie de hoofdverantwoordelijkheid heeft en op welke datum de afronding moet plaatsvinden.”

Een goed voorbeeld van geïntegreerde, projectmatige en preventieve aanpak is de risico-inventarisatie en evaluatie. Dit wettelijk verplichte onderzoek begint nu eindelijk op gang te komen. De veiligheid op de TU is goed geregeld volgens Stolp, maar binnen de beheerseenheden zijn nog diverse oudere en unieke apparaten met onbekende risico’s. ,,Bij nieuwe apparatuur is het verplicht om aan vastgestelde veiligheidsnormen te voldoen. Voor oudere en uniekeapparatuur, die veel in de TU wordt gebruikt, gold dat nog niet en daarom willen wij daarvan de risico’s in kaart brengen. Het cvb heeft ons plan van aanpak vorige maand goedgekeurd.”
RSI

De preventieve benadering wordt ook gehanteerd op het terrein van gezondheid. Het adagium is hier eveneens: beter voorkomen dan genezen. Speciale aandacht krijgt bijvoorbeeld de RSI- problematiek.

Steeds meer studenten en medewerkers komen volgens Stolp met deze klachten bij de Arbo- en Milieuadviseur (Ama) en bedrijfsarts. Door deze signalen, en hierop volgend onderzoek en begeleiding, kan de AMD in samenspraak met anderen een preventieve benadering ontwikkelen om te voorkomen dat RSI- klachten ontstaan. ,,Wij doen werkplekonderzoek en adviseren zo nodig werkplekaanpassingen. Daarnaast gaat de bedrijfsfysiotherapeut onderzoek doen naar de spierbelasting. Met een speciaal apparaat kan de spanning in de spieren gemeten worden en aan de hand daarvan kan je de minst belastende houding vaststellen.”

Bovendien krijgt voorlichting een belangrijke rol in de preventieaanpak. Bij het voorkomen van RSI kunnen medewerkers en leidinggevenden zelf ook een rol spelen. ,,Voorlichting wordt onder meer de taak van de Ama’s. Daarnaast zullen zij eveneens bij het werkplekonderzoek een cruciale rol spelen en in de advisering naar de betrokkenen toe. We zijn momenteel bezig een demonstratieruimte in te richten, zodat medewerkers kunnen voelen en zien hoe belangrijk een juiste houding achter de pc is.”

Ontspannen werkt eveneens heel preventief bij RSI. Sinds kort is daarom een pilot bedrijfsontspanning gestart. Onderdeel is on-site massage, wat betekent dat de medewerkers op hun werk een massage krijgen ter voorkoming van RSI. ,,Wij proberen als AMD regelmatig nieuwe dingen uit en als het bevalt wordt het onderdeel van arbo- en verzuimbeleid.”
Mediation

Een voorbeeld van de innovatieve benadering is de ontwikkeling van Mediation. Dat is een vorm van conflictbemiddeling die in het begin van de negentiger jaren opkwam en inmiddels onderdeel is van het verzuimbeleid van de TU. Dat de aanpak van conflicten belangrijk is, bleek onlangs uit een rapport van de vakbonden. Hieruit kwam naar voren dat conflicten met collega’s en leidinggevenden een grote oorzaak van stressverschijnselen zijn. Deze kunnen vervolgens leiden tot allerlei ziekten en burn-out en uiteindelijk tot arbeidsongeschiktheid.

De AMD startte begin jaren negentig met de conflictbemiddeling omdat de bedrijfsartsen constateerden dat binnen de TU veel verstoorde verhoudingen waren die regelmatig uitmondden in conflicten. Dit komt mede omdat binnen de TU veel hoogopgeleide mensen in teamverband met elkaar (moeten) werken. ,,Dat vereist veel flexibiliteit van alle partijen en niet iedereen kan dat altijd opbrengen.”

Door de goede resultaten van Mediation heeft de AMD voor deze methode gekozen. Op basis van vrijwilligheid en vertrouwelijkheid vindt de oplossing van een geschil plaats door bemiddeling. ,,Kort gezegd houdt dit in dat je partijen helpt een win-win situatie te bereiken en dat je voorkomt dat een partij zich verongelijkt blijft voelen.”

Veel conflicten ontstaan omdat mensen een geschilpunt onvoldoende analyseren. Stolp illustreert dat graag met het verhaal van de twee koks die beschikken over één sinaasappel die ze alle twee willen hebben. ,,Een rechter zal in deze kwestie ieder van hen een halve sinaasappel toewijzen of een kok één hele. Eén of beiden zijn dan echter ontevreden. Praat je met beide koks door dan blijkt dat de ene het sap nodig heeft voor een saus en de ander de schil voor een cake. Als je dat weet, kan je tot een oplossing komen waarbij iedereen tevreden is.”

Bij conflicten op de TU tracht de AMD op een overeenkomstige manier de problemen aan te pakken. ,,Wij proberen voor beide partijen een oplossing te vinden. Voorwaarde is wel dat ze het conflict willen oplossen. Ontbreekt die inzet, dan lukt het niet en beginnen we er ook niet aan.”

In de eerste jaren was het niet altijd makkelijk om iedereen rond de tafel te krijgen. Een zekere hiërarchie kenmerkt nog altijd de TU-arbeidsverhoudingen. Bij conflicten tussen een hoogleraar en een universitair hoofddocent was het soms moeilijk de eerste aan tafel te krijgen. ,,Ik herinner mij één geval dat wij heel lang op een hoogleraar moesten inpraten voordat hij een bemiddelingstraject met een medewerker in wilde. Gaandeweg werd hij steeds enthousiaster over de aanpak. Onlangs belde hij op omdat hij nog een probleem met iemand had en graag met de die persoon langs zou komen.”
Samenwerking

Een ander speerpunt van de AMD is een hechtere samenwerking met de beheerseenheden. Dit is volgens Stolp een geleidelijk proces maar de eerste tekenen zijn hoopvol. Onlangs heeft de AMD met vier faculteiten een advertentie voor Ama’s geplaatst. ,,Hierop hebben we veel reacties gekregen en wie weet kunnen wij daarmee eveneens de vacatures bij de rest van de faculteiten vervullen.” Met de ondernemingsraad en het cvb heeft het AMD inmiddels een samenwerkingsprotocol ondertekend. Daarnaast is met Ama’s een functionele coördinatie opgezet en heeft die samenwerking gestalte gekregen in onder meer het project arbeidsmiddelen. Stolp. ,,Samenwerking moet natuurlijk groeien maar ik heb het gevoel dat dit nu langzaam aan het gebeuren is.”

Dit is het eerste deel van een serie over de AMD