Uit Delftse bronnen: eredoctors

Tijdens de diesviering op 13 januari werden er bij de plechtigheid in de aula vier eredoctoraten uitgereikt. Deze traditie gaat terug tot het begin van de twintigste eeuw, toen de Technische Hogeschool werd opgericht. Één van de eerste eredoctors (1907) was Cornelis Lely, ingenieur en toenmalig minister van Waterstaat. Lelystad is naar hem vernoemd en midden op de Afsluitdijk staat zijn standbeeld.

Er is nóg een Delftse eredoctor die belangrijk werk heeft verricht aan de Afsluitdijk. Niemand minder dan de Leidse theoretisch fysicus Hendrik Antoon Lorentz, wereldberoemd Nobelprijswinnaar en ontdekker van het elektron, naar wie de Lorentzkracht is vernoemd.

Lorentz werd in 1918 in Delft benoemd tot eredoctor in de toegepaste natuurkunde. Op verzoek van Lely werkte hij vervolgens jarenlang aan een uitermate complexe doorrekening van de waterstanden in Noord-Holland en Friesland bij een mogelijke afsluiting van de Zuiderzee van de Waddenzee. De angst bestond dat de Zuiderzee bij een noordwesterstorm fungeerde als opvangbekken voor het opgestuwde water en dat zou met een dam misschien grote overstromingen kunnen veroorzaken. Lorentz’ conclusie was dat een afsluitdijk helemaal niet tot (veel) hogere waterstanden zou leiden, en hiermee was een belangrijk bezwaar tegen de aanleg van de dijk weggenomen. In 1927 werd met het werk begonnen en vijf jaar later was de dijk klaar. Lorentz maakte dat niet meer mee – hij overleed in 1928. De sluizen aan de Frieslandkant van de dijk zijn naar hem vernoemd.

Voor de theoreticus Lorentz was het wennen om zo praktisch bezig te zijn: “Een physicus is niet gewoon te werken aan problemen met zulke mate van ingewikkeldheid en met zoo weinig vaststaande gegevens.” Desondanks vond Lorentz het geen verspilde tijd. Daar was niet iedereen het mee eens. Lorentz’ medewerker J. Th. Thijsse memoreerde later dat Albert Einstein hem na de begrafenis van Lorentz even apart had genomen. Volgens Einstein had Lely de natuurkunde een slechte dienst bewezen door Lorentz af te houden van zijn theoretische werk. Tja, het haalde Lorentz wel naar Delft.