Taalbron

br />
Het gespaakte wiel mag dan handig zijn voor saboteurs, het was ook een grote sprong voorwaarts in de transporttechnologie. Daarvoor waren wielen immers massief. Uit opgravingen blijkt dat het wiel in elk geval al 3500 voor Christus gebruikt werd. Van oorsprong komt het waarschijnlijk uit het gebied dat bewoond werd door de Soemeriërs, het huidige Irak en het oostelijke deel van Syrië.

Hoewel toen ook al vierwielige voertuigen bestonden, moet het ontbreken van een stuurinrichting de bruikbaarheid ernstig hebben belemmerd. In latere perioden was de meer wendbare tweewielige wagen namelijk favoriet. Maar ook deze had massieve wielen.

De beheersing van het ijzersmeden gaf de ontwikkeling van het wiel een nieuwe impuls. Het was waarschijnlijk de kunde van de Chalyben, een stam uit het oude Nabije Oosten, die leidde tot de bekende gespaakte houten wielen met ijzeren banden. Deze waren opgebouwd uit nauw passende delen met blinde gaten voor de spaken, en een hardhouten naaf. Een verhitte ijzeren band hield het geheel na afkoeling bijeen. Dit type wiel was vele eeuwen de standaard.

Eind vorige eeuw maakten innovaties in de fietsindustrie uiteindelijk de weg vrij voor de automobiel. Zonder Dunlops luchtband en verbeterde kogellagers zou de ontwikkeling ervan pas veel later op gang zijn gekomen.

Maar ook de fiets kan niet zonder spaken. Aanvankelijk werden fietswielen radiaal gespaakt, wat niet voordelig is voor de voortstuwing: een naaf met radiale spaken kan een aandrijfkoppel namelijk slecht overbrengen. In 1877 introduceerde James Starley daarom een fietswiel waarbij de spaken een raaklijn aan de naaf volgden, wat een veel gunstigere belasting opleverde. Tot op de dag van vandaag steken we zo de spaken in de fietswielen. Tangentiaal.

Klinkt merkwaardig, behalve als je weet dat spaak een niet gangbaar synoniem voor stok is. Om een stok in een wiel te steken is niettemin ook een gespaakt wiel nodig.

Het gespaakte wiel mag dan handig zijn voor saboteurs, het was ook een grote sprong voorwaarts in de transporttechnologie. Daarvoor waren wielen immers massief. Uit opgravingen blijkt dat het wiel in elk geval al 3500 voor Christus gebruikt werd. Van oorsprong komt het waarschijnlijk uit het gebied dat bewoond werd door de Soemeriërs, het huidige Irak en het oostelijke deel van Syrië.

Hoewel toen ook al vierwielige voertuigen bestonden, moet het ontbreken van een stuurinrichting de bruikbaarheid ernstig hebben belemmerd. In latere perioden was de meer wendbare tweewielige wagen namelijk favoriet. Maar ook deze had massieve wielen.

De beheersing van het ijzersmeden gaf de ontwikkeling van het wiel een nieuwe impuls. Het was waarschijnlijk de kunde van de Chalyben, een stam uit het oude Nabije Oosten, die leidde tot de bekende gespaakte houten wielen met ijzeren banden. Deze waren opgebouwd uit nauw passende delen met blinde gaten voor de spaken, en een hardhouten naaf. Een verhitte ijzeren band hield het geheel na afkoeling bijeen. Dit type wiel was vele eeuwen de standaard.

Eind vorige eeuw maakten innovaties in de fietsindustrie uiteindelijk de weg vrij voor de automobiel. Zonder Dunlops luchtband en verbeterde kogellagers zou de ontwikkeling ervan pas veel later op gang zijn gekomen.

Maar ook de fiets kan niet zonder spaken. Aanvankelijk werden fietswielen radiaal gespaakt, wat niet voordelig is voor de voortstuwing: een naaf met radiale spaken kan een aandrijfkoppel namelijk slecht overbrengen. In 1877 introduceerde James Starley daarom een fietswiel waarbij de spaken een raaklijn aan de naaf volgden, wat een veel gunstigere belasting opleverde. Tot op de dag van vandaag steken we zo de spaken in de fietswielen. Tangentiaal.