Spanning om spanning

Het gaat om een 380kV-verbinding tussen Wateringen en Bleiswijk, die in 2010 wordt aangelegd. De inwoners van negen huizen krijgen de kans te verhuizen, maar zijn daartoe niet verplicht. Volgens de Volkskrant erkent Tennet hiermee het gevaar van hoogspanningskabels.
Die redenering vindt hoogleraar elektriciteitsvoorziening prof.ir. Lou van der Sluis te kort door de bocht. “Ik kan mij voorstellen dat mensen die in de buurt wonen van een plek waar hoogspanningsverbindingen worden aangelegd, weg willen”, zegt hij desgevraagd. “Maar dat is wat anders dan een erkenning van TenneT van gevaar.”
TenneT doet het voorstel op basis van een aanpak uit 2005 door toenmalig staatssecretaris Van Geel (CDA) van Milieu, volgens het zogenaamde verzorgingsprincipe. Daarbij wordt er vanuitgegaan dat een stralingsniveau van 0,4 micro Tesla of hoger dient te worden vermeden, ondanks dat niet wetenschappelijk is aangetoond dat er dan gezondheidsrisico’s zijn.
Aanleiding tot zorgen over een elektromagnetisch veld vormen twee wetenschappelijke studies. Vorig jaar lieten Zwitserse wetenschappers zien dat er een statistisch verband is tussen wonen in de buurt van hoogspanningslijnen en sterfgevallen als gevolg van Alzheimer. Al eerder werd bekend dat kinderen, die opgroeien in de nabijheid van hoogspanningslijnen een grotere kans op leukemie hebben. Ook hierbij gaat het om een statistisch en niet om een oorzakelijk verband.
“Metingen en berekeningen tonen aan dat voor een 380kV bovengrondse hoogspanningslijn op 150 meter afstand het magnetisch veld al beneden de waarde van 0.4 micro Tesla komt. Dat is al beduidend minder dan het aardmagnetisch veld dat, afhankelijk van de plaats op aarde, enkele tientallen micro Tesla bedraagt. Daarom ben ik geneigd te zeggen dat het geen kwaad kan”, zegt Van der Sluis. Kabels onder de grond aanleggen, een techniek die Van der Sluis momenteel ontwikkelt in samenwerking met TenneT, is geen oplossing. “Dan is er nog steeds een elektromagnetisch veld. Bij hoogspanningskabels stroomt dat veld tussen de kabels. Bij kabels onder de grond wordt een veld in een kleiner volume ingepakt.”
Volgens universitair docent dr. Sabine Roeser van Filosofie zijn statistische verbanden een moeilijk probleem voor de wetenschap. “Het toont geen causaal verband aan, dat bewijs op zou leveren. Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het bewijs nu heel zwak. Maar vanuit de maatschappij gezien, zorgt het voor angst. Die angst is gegrond. Het is logisch dat burgers zich zorgen maken als de wetenschap er nog niet uit is.”
Het is nu van belang dat er meer onderzoek wordt gedaan, meent Roeser, die onlangs het boek ‘The Ethics of Technological Risk’ samenstelde. “Een statistisch verband kan mogelijk wijzen op een causaal verband. Denk aan de relatie tussen pil en trombose. Dat werd eerst alleen statistisch aangetoond. Na onderzoek werd een causaal verband gevonden. Het is onverantwoordelijk om gezondheidsrisico’s niet verder te onderzoeken. Dat is precies waar het voorzorgsprincipe voor bedoeld is.” 

 Als de TU nog een nieuwe nodig had, zo wierp Breeuwer ooit een balletje op, wilde hij die wel ontwerpen. En zo gebeurde. Samen met Jort Nijhuis en wat tips van ontwerpbureau S2O ontwierp hij een gevaarte van acht meter hoog.