Spaarpot is fout, schuld is goed, zegt minister

De financiën van het Nederlandse onderwijs staan er goed voor, melden beide ministers van Onderwijs vandaag. Dat heeft de Inspectie voor hen uitgezocht. Misschien gaat het zelfs een beetje te goed, denken Van Engelshoven en Slob. “Sparen mag geen doel op zich worden.”

De spaarpot van onderwijsinstellingen mag niet te goed gevuld raken, waarschuwt het kabinet, want dat betekent dat het geld niet in de klas of collegezaal terechtkomt. Het is een opvallende boodschap, gezien alle protesten tegen de bezuinigingen op het onderwijs.

Maar de hogescholen doen het prima, vinden de ministers. Bijna twee derde van de hbo-instellingen belandde afgelopen jaar in de rode cijfers en dat zou een teken zijn dat ze “scherper begroten” en “eigen reserves aanwenden”.

Verscherpt

Wel is een van de hogescholen is onder verscherpt toezicht gesteld, vanwege een zwakke liquiditeit. Het gaat om de HAS Den Bosch. Die groene hogeschool moet dus opletten dat er wel genoeg geld klaarligt om de rekeningen te betalen.

Daarentegen zijn de financiële kengetallen van de universiteiten “stabiel” en staat een grote meerderheid van de universiteiten er goed voor. Ze dachten dat ze verlies gingen boeken en komen toch in de plus uit.

En die demonstraties dan? Protestbeweging WOinActie gaat op 14 december in Den Haag de straat op tegen de bezuinigingen op het onderwijs. Er zou een miljard bij moeten. De ministers merken fijntjes op: “Er is een onbalans tussen de goede financiële positie van de universiteiten en de financiële nood die door de universiteiten wordt ervaren.”

De universiteiten moeten scherper gaan begroten, vinden de bewindslieden. Maar goed, dat hadden ze zelf ook al in de gaten. Jaar in, jaar uit gaan de lonen en prijzen omhoog, maar daar krijgen de instellingen uiteindelijk extra geld voor: daar mogen ze best van uitgaan. Ook kunnen ze voorzien dat de Rijksbijdragen stijgen als ze meer studenten trekken.

“Doel op zich?”

Universiteitenvereniging VSNU bevestigt dit. “Dat geld komt elk jaar, al komt het elk jaar te laat”, zegt woordvoerder Bart Pierik. “We gaan het gewoon in de begrotingen opnemen en dat hebben we al aangekondigd. En zo hebben we nog een paar ideeën. Maar dat is het optimaliseren van een systeem dat onder hoge druk staat. De Rijksbijdrage per student daalt al jarenlang, daar verandert dit niets aan. Eigenlijk moeten we naar een aanvaardbaar en duurzaam systeem van financiering.”

Maar universiteiten hebben hun reserves niet voor niets, benadrukt hij. Ze zijn bestemd voor allerlei uitgaven in de toekomst, bijvoorbeeld aan gebouwen of onderwijs. “Noem mij één instelling waar sparen een doel op zich is.”

Deze discussie zal nog wel even voortduren. Minister Van Engelshoven sprak in de Tweede Kamer spottend over de Universiteit van Kaatsheuvel en de logica van Hollebolle Gijs, voor wie geen bedrag ooit groot genoeg is. Het kabinet geeft juist extra geld aan onderwijs uit, is de boodschap, en in het hoger onderwijs komen ook de opbrengsten van het nieuwe leenstelsel eraan.

Vreemd

Ook de Onderwijsinspectie moedigt de instellingen aan om het geld te laten rollen. “Het klinkt misschien vreemd uit de mond van een toezichthouder, maar het zou goed zijn als de betrokken partijen in het onderwijs het gesprek gaan voeren over beleidsrijk, meerjarig begroten”, schrijft inspecteur-generaal Monique Vogelzang, “en daarbij de huidige terughoudendheid rond negatief begroten enigszins onderdrukken.”

HOP, Bas Belleman