Koningin Wilhelmina had gehoord van de vurige pleidooien voor politieke vernieuwing die Schermerhoorn in het gijzelaarskamp in Sint Michielsgestel had gehouden. Hij was daar halverwege de Tweede Wereldoorlog als hoogleraar geodesie en luchtkartering geïnterneerd. Hij ontwikkelde zich er tot groepsleider en pleitbezorger van ‘de doorbraak’ – het einde van politieke en religieuze verzuiling. In Londen raakte koningin Wilhelmina van die besprekingen op de hoogte, en ze herkende er haar eigen streven naar vernieuwing in. Vandaar dat ze direct na de bevrijding Schermerhorn samen met Willem Drees vroeg de kabinetsformatie ter hand te nemen. Toen de kaarten zo kwamen te liggen dat Schermerhorn premier zou worden, schijnt hij tegen Wilhelmina gezegd te hebben: ‘Majesteit, wie in deze put springt, is een verloren mens’. Niettemin aanvaardde hij de opdracht.
Een jaar later verloor de mede door hem opgerichte PvdA de verkiezingen en was het afgelopen met het premierschap. Toen volgde het voorzitterschap van een commissie-generaal die tot vreedzame dekolonisatie met Indonesië moest komen, terwijl er feitelijk al een oorlog gaande was. In 1951 keerde hij terug naar de wetenschap. De historicus Herman Langeveld publiceerde onlangs een uitgebreide biografie van deze bekende Delftse alumnus. Elsevier noemt het boek ‘een degelijke, genuanceerde evaluatie van een verblijf aan de politieke top.’
Herman Langeveld, De man die in de put sprong. Willem Schermerhorn, 1894-1977, Boom, 2014, 656 blz, 35 euro.
Comments are closed.