Rondlopen door het nieuws

Wie op zondag 27 mei naar het NOS achtuurjournaal keek, was even verbaasd. Presentatoren Sacha de Boer en Rob Trip zaten niet langer aan een tafel, maar liepen rond in een groot decor. De journaalitems verschenen achter hen op een enorm beeldscherm in plaats van op een smal stukje muur naast hen, zoals een dag eerder nog wel gebeurde. De presentatoren stonden letterlijk midden in het nieuws.

“Het NOS-journaal wil een gids zijn die met beide benen in de wereld staat. Ze willen de huiskamer de wereld in trekken en de kijker het nieuws meer laten beleven”, zegt ir. Steven Fokkinga. Hij was samen met dr.ir. Pieter Desmet van de faculteit Industrieel Ontwerpen betrokken bij de nieuwe vormgeving.

De makers van het NOS achtuurjournaal begonnen hun eigen denkproces over een nieuw format en een nieuw decor in 2011. Ze deden bij Fokkinga inspiratie op. Ze vroegen hem, samen met een architect en een reclamemaker, om zijn visie te geven op het journaal. Fokkinga’s visie sprak de televisiemakers aan.

Fokkinga: “Het probleem van het journaal is dat internetnieuws veel sneller is. En voor verdieping van het nieuws lezen mensen kranten.” “Maar het journaal heeft als voordeel dat het heel goed bewegende beelden kan gebruiken om het nieuws begrijpelijk te maken”, vult Desmet aan.

Concreet komt de visie van Fokkinga en Desmet erop neer dat nieuws meer een beleving moet worden en de presentator geen schoolmeester is die de beelden duidt, maar een gids die de kijker meeneemt. Beelden moeten het verhaal beter onderstrepen en elk nieuwsverhaal moet anders in beeld worden gebracht, vinden Desmet en Fokkinga. “Bij intieme onderwerpen kan dat door de presentator meer in beeld te laten komen. En bij rampen kunnen ze het volledige scherm gebruiken, zodat de presentator middenin de ramp staat en je het vuur op de muur achter hem ziet vlammen”, zegt Fokkinga. “Door het item zo prominent op het grote scherm te brengen snap je als kijker hoe omvattend en heftig een ramp is. Je maakt het goed invoelbaar”, zegt Desmet.

Positief nieuws van een museumopening kan bijvoorbeeld met fellere kleuren worden gebracht, zegt Fokkinga. En bij rampen is het mogelijk de lichten te dempen om meer duidelijkheid te geven aan de kijker over het soort nieuws dat in beeld wordt gebracht, vinden de ontwerpers. Maar voor de NOS is dat een stap te ver. Ze willen items niet letterlijk in een ander licht zetten.

Andere ideeën voor de restyling nam de NOS wel over. Een goed voorbeeld van hun visie zag Fokkinga onlangs terug in een journaalitem over de Oekraïense politica Joelia Timosjenko. “Rechts van de presentator was zij te zien in haar tijd als politica, daarna werd uitgezoomd en zag je haar ook links van de presentator. Maar nu zat ze in de gevangenis. Dat gaf het contrast goed weer. De beelden onderstreepten nog eens extra wat de presentator vertelde over haar leven.”

De uitzending van 14 juni over plofkippen en kiloknallers, was ook zeer geslaagd volgens de ontwerpers.

Fokkinga: “In het begin van het item staat de camera dichter op presentator Rob Trip, waarbij de achtergrond volledig wordt ingenomen door een foto van rijen vlees in de supermarkt. Daardoor krijg je als kijker meteen een idee van de omvang van de vleesindustrie. Vervolgens gaat de camera wat naar achteren, en zie je links van Rob Trip beelden van spelende varkens. Dan wordt meteen duidelijk waar het volgens de nieuwe wetgeving naar toe moet en het contrast tussen de twee beelden is helder. De beelden nemen je mee de context in.”

Sinds de nieuwe vormgeving is ingevoerd, kijken Desmet en Fokkinga met een ander oog naar het nieuws. “Ik keek achteloos naar het nieuws”, zegt Desmet. “Ik dacht altijd dat het om de inhoud ging. Ik realiseerde me niet hoe groot de invloed van de vorm van het nieuws is. Maar de vorm maakt wel degelijk uit hoe je het nieuws beleeft.” Fokkinga: “Ik was blij verrast dat onze wetenschappelijke methodes ook toepasbaar zijn op het journaal.”