Onvindbare noodknoppen op machines, onleesbare routekaarten en onduidelijkheid over de belijning van het basketbalveld. In een lezing over kleurenblindheid toonde ir.
Meinard van Goor vorige week woensdag hoe ontwerpers de mist in gaan.
Aanvankelijk studeerde Meinard van Goor mijnbouwkunde in Delft. Totdat bleek dat zijn kleurenblindheid de studie onmogelijk maakte. ,,Titreren bij een scheikundepracticum: de buis al bijna leeg en ik had nog steeds geen omslagpunt gezien. Lakmoesproeven waren al net zo’n ramp. Maar niemand die mij daar voor aanvang van de studie voor waarschuwde.”
Vorige week gaf Van Goor een gastlezing over kleurenblindheid als onderdeel van het IO-vak ‘ontwerpen voor ouderen’. Of zoals vakdocent Molenbroek liever zegt: ‘ontwerpen óók voor ouderen’.
Zo’n 8,5 procent van de mannen en 0,5 procent van de vrouwen is kleurenblind: in totaal zevenhonderdduizend Nederlanders. In de Arbo-wet en andere regelgeving wordt met deze groep geen rekening gehouden, zodat een hele reeks beroepen voor kleurenblinden lastig uit te oefenen of zelfs onmogelijk is.
Oorzaak van de erfelijke handicap is een afwijking aan de kegeltjes in het oog. Honderdtwintig miljoen staafjes verzorgen de waarnemingszin in het donker, zes miljoen kegeltjes voegen daar overdag kleur aan toe. Het grootste deel van de kleurenblinden heeft problemen met het onderscheiden van groen en rood. Blauw-geelblindheid is een stuk zeldzamer en volledige kleurenblindheid, monochromatie, komt nauwelijks voor.
Kennedy-airport
Via zijn adviesbureau Blind Color probeert Van Goor sinds een paar jaar aandacht te vragen voor kleurenblindheid. Bij onderzoeksinstituut TNO is een computerprogramma ontwikkeld dat de kleuren van een afbeelding omzet in het kleurenscala dat een kleurenblinde waarneemt. Een product dat voor kleurenblinden begrijpelijk is, krijgt een ‘kleur-keur’ waarmerk.
Een reeks voorbeelden toont wat voor problemen Van Goor zoal is tegengekomen. Hoe bijvoorbeeld de rode letters van de aankomst- en vertrekborden op Schiphol wegvallen tegen de zwarte achtergrond. ,,Naar een ontwerp van jullie professor Mijksenaar. Dat moet ik hem maar eens vertellen, want binnenkort hangt ook Kennedy-airport vol met die dingen.”
Ook het logo van winkelketen V&D verdient geen kleur-keur: ,,De letter D wordt volstrekt onzichtbaar tegen de achtergrond.” Waar het logo van Brand Bier in het dagelijks leven vrijwel onzichtbaar is voor Van Goor, ziet hij de naam van het biermerk nu tot zijn eigen verbazing in rode letters op het diascherm van de collegezaal. ,,De kleuren zijn bij het afdrukken blijkbaar een fractie veranderd.”
Kleurenblindenbril
Een kleurenblindenbril zou een oplossing kunnen zijn. ,,Maar”, waarschuwt Van Goor ,,zo’n bril bestaat uit een gekleurd filter: waar de ene kleur zichtbaar wordt gemaakt valt een andere weer weg.” Exit kleurenblindenbril.
Beter is gebruik te maken van kleuren die geen probleem opleveren. Kleuren die net buiten het scala vallen waarin verwisseling optreedt. Zo vormen de verkeerslichten van Rijkswaterstaat geen enkel probleem. Het rood bestaat daar uit rood-oranje en het groen uit blauw-groen. En geel-zwart zou een goede waarschuwingskleur kunnen zijn, zoals deze al gebruikt wordt voor radioactiviteit.
En als het dan echt niet anders kan: consequent rood boven groen plaatsen. Vaak zijn rood en groen naast elkaar geplaatst, of zelfs omgekeerd. ,,Neem de seinpalen van de NS: groen boven, rood onder. Die onlogische keuze is afgeleid van het oude ontwerp van petroleumseinpalen.”
Overigens zijn er ook situaties denkbaar waarin kleurenblindheid juist een voordeel is. De staafjes in het oog zijn vaak beter ontwikkeld waardoor een kleurenblinde beter contrasten waarneemt. Zo werden in de wereldoorlogen van afgelopen eeuw kleurenblinden ingezet als scherpschutter omdat zij de Feldgrau-camouflage van de Duitsers eenvoudig konden onderscheiden van de achtergrond. Van Goor: ,,Als vrienden een tweedehands auto kopen, word ik altijd meegevraagd omdat ik direct zie of de auto is overgespoten.”
Onvindbare noodknoppen op machines, onleesbare routekaarten en onduidelijkheid over de belijning van het basketbalveld. In een lezing over kleurenblindheid toonde ir. Meinard van Goor vorige week woensdag hoe ontwerpers de mist in gaan.
Aanvankelijk studeerde Meinard van Goor mijnbouwkunde in Delft. Totdat bleek dat zijn kleurenblindheid de studie onmogelijk maakte. ,,Titreren bij een scheikundepracticum: de buis al bijna leeg en ik had nog steeds geen omslagpunt gezien. Lakmoesproeven waren al net zo’n ramp. Maar niemand die mij daar voor aanvang van de studie voor waarschuwde.”
Vorige week gaf Van Goor een gastlezing over kleurenblindheid als onderdeel van het IO-vak ‘ontwerpen voor ouderen’. Of zoals vakdocent Molenbroek liever zegt: ‘ontwerpen óók voor ouderen’.
Zo’n 8,5 procent van de mannen en 0,5 procent van de vrouwen is kleurenblind: in totaal zevenhonderdduizend Nederlanders. In de Arbo-wet en andere regelgeving wordt met deze groep geen rekening gehouden, zodat een hele reeks beroepen voor kleurenblinden lastig uit te oefenen of zelfs onmogelijk is.
Oorzaak van de erfelijke handicap is een afwijking aan de kegeltjes in het oog. Honderdtwintig miljoen staafjes verzorgen de waarnemingszin in het donker, zes miljoen kegeltjes voegen daar overdag kleur aan toe. Het grootste deel van de kleurenblinden heeft problemen met het onderscheiden van groen en rood. Blauw-geelblindheid is een stuk zeldzamer en volledige kleurenblindheid, monochromatie, komt nauwelijks voor.
Kennedy-airport
Via zijn adviesbureau Blind Color probeert Van Goor sinds een paar jaar aandacht te vragen voor kleurenblindheid. Bij onderzoeksinstituut TNO is een computerprogramma ontwikkeld dat de kleuren van een afbeelding omzet in het kleurenscala dat een kleurenblinde waarneemt. Een product dat voor kleurenblinden begrijpelijk is, krijgt een ‘kleur-keur’ waarmerk.
Een reeks voorbeelden toont wat voor problemen Van Goor zoal is tegengekomen. Hoe bijvoorbeeld de rode letters van de aankomst- en vertrekborden op Schiphol wegvallen tegen de zwarte achtergrond. ,,Naar een ontwerp van jullie professor Mijksenaar. Dat moet ik hem maar eens vertellen, want binnenkort hangt ook Kennedy-airport vol met die dingen.”
Ook het logo van winkelketen V&D verdient geen kleur-keur: ,,De letter D wordt volstrekt onzichtbaar tegen de achtergrond.” Waar het logo van Brand Bier in het dagelijks leven vrijwel onzichtbaar is voor Van Goor, ziet hij de naam van het biermerk nu tot zijn eigen verbazing in rode letters op het diascherm van de collegezaal. ,,De kleuren zijn bij het afdrukken blijkbaar een fractie veranderd.”
Kleurenblindenbril
Een kleurenblindenbril zou een oplossing kunnen zijn. ,,Maar”, waarschuwt Van Goor ,,zo’n bril bestaat uit een gekleurd filter: waar de ene kleur zichtbaar wordt gemaakt valt een andere weer weg.” Exit kleurenblindenbril.
Beter is gebruik te maken van kleuren die geen probleem opleveren. Kleuren die net buiten het scala vallen waarin verwisseling optreedt. Zo vormen de verkeerslichten van Rijkswaterstaat geen enkel probleem. Het rood bestaat daar uit rood-oranje en het groen uit blauw-groen. En geel-zwart zou een goede waarschuwingskleur kunnen zijn, zoals deze al gebruikt wordt voor radioactiviteit.
En als het dan echt niet anders kan: consequent rood boven groen plaatsen. Vaak zijn rood en groen naast elkaar geplaatst, of zelfs omgekeerd. ,,Neem de seinpalen van de NS: groen boven, rood onder. Die onlogische keuze is afgeleid van het oude ontwerp van petroleumseinpalen.”
Overigens zijn er ook situaties denkbaar waarin kleurenblindheid juist een voordeel is. De staafjes in het oog zijn vaak beter ontwikkeld waardoor een kleurenblinde beter contrasten waarneemt. Zo werden in de wereldoorlogen van afgelopen eeuw kleurenblinden ingezet als scherpschutter omdat zij de Feldgrau-camouflage van de Duitsers eenvoudig konden onderscheiden van de achtergrond. Van Goor: ,,Als vrienden een tweedehands auto kopen, word ik altijd meegevraagd omdat ik direct zie of de auto is overgespoten.”
Comments are closed.