“Onderwijs is software van de samenleving”

Dat zei premier Rutte in zijn regeringsverklaring. Nederland moet een ‘land zijn dat al het talent benut’.

Samenwerking
Rutte sprak in dit licht ook over onderwijs. Hij noemde onderwijs “de software” en infrastructuur “de hardware” van de samenleving. Verder herhaalde hij het belang van samenwerking tussen het bedrijfsleven, onderwijsinstellingen en de overheid. De agrarische sector is volgens de nieuwe minister-president “het levende bewijs” van het succes van dergelijke samenwerkingen.

Gerichte bezuinigingen
Rutte bleef dicht bij wat het kabinet schrijft in het eerder gepresenteerde regeerakkoord. Hij benadrukte dat ‘gerichte bezuinigingen op onderwijs “rechtstreeks ten goede” zullen komen aan de kwaliteit van het onderwijs. Studenten leveren weliswaar onder meer hun basisbeurs voor de masterfase in, maar “krijgen daar beter onderwijs voor terug”, zei de premier. Hij benadrukte ook nog dat het kabinet ervoor zal zorgen dat de strengere regels voor immigratie de kenniseconomie niet zullen schaden.

Oppositie
De boodschap van Rutte viel bij de oppositie niet in goede aarde. In het debat over de regeringsverklaring zei PvdA-fractievoorzitter Job Cohen oordeelde dat het ‘flinke pech voor Nederland’ is dat uitgerekend de twee partijen die niet willen investeren in onderwijs – CDA en PVV – beide in de coalitie zitten.

Lippendienst
Het kabinet bewijst volgens Cohen ‘niet meer dan lippendienst aan de motie-Hamer’. Die motie – vorig jaar door een Kamerbrede meerderheid aangenomen – riep de regering op ervoor te zorgen dat onderwijs en wetenschap in Nederland tot de top vijf van de wereld gaan behoren.

Verschil
Ook D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold hekelde de bezuinigingen. “Het verschil tussen conservatief liberalen en sociaal liberalen is 2,5 miljard extra voor het onderwijs”, bitste hij. Stef Blok, fractievoorzitter van de VVD, antwoordde dat er niet op onderwijs wordt bezuinigd. Het gaat slechts om het ‘herschikken’ van de financiën, meent hij.

Naam: Daniel Rixen (42)
Doceert bij: Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Materiaalwetenschappen (3mE)
Burgerlijke staat: Verliefd en getrouwd, drie kinderen, een blindengeleidehond op training, een konijn
Vakken: Engineering dynamics, mechanical analysis, numerieke methoden voor dynamica, vloeistof-vaste stofinteractie.

Toch werkt Rixen nu aan de universiteit. En het is zijn persoonlijke uitdaging om colleges niet op dezelfde manier te geven als zijn docenten deden. Hij gebruikt weliswaar ‘ouderwetse’ sheets, maar alleen als ondersteuning van zijn verhaal.
Op zijn sheets gaat het niet om de vergelijkingen zelf – daar heb je immers boeken of collegedictaten voor – maar om wat wordt bedoeld met de vergelijkingen. “Hoe kom ik aan deze vergelijking? Begrijpen in plaats van reproduceren.”
Daarom neemt hij altijd mondeling tentamens af. “Het is binnen tien seconden te zien of iemand iets vertelt omdat het er staat, of omdat hij het begrijpt. Studenten vinden het prettig want als ze goed studeren, kunnen ze laten zien dat ze het weten.”
Die mondelinge tentamens kosten Rixen veel tijd. “Bij mechanica heb ik zo’n veertig studenten en iedere student kost minimaal een half uur, dus ik ben bijna twee weken bezig. Maar het slagingspercentage is bijna tachtig procent. Niet omdat het tentamen makkelijk is, maar omdat ze niet komen als ze het niet weten.”
Die aanpak zou bijgedragen kunnen hebben aan zijn nominatie, vermoedt Rixen. Verder steekt hij veel tijd in een goed collegedictaat en in de voorbereiding van colleges. “Onze universitair hoofddocent heeft als theorie dat in de bachelorfase het product van de inspanning van een docent en een student een constante is. Dus als de docent meer doet, gaat de student minder doen. Maar ik denk dat het in de masterfase omgekeerd ligt: daar gaan studenten harder werken als ze zien dat de docent veel tijd in begeleiding stopt. Dat is mijn ervaring.”
Rixen grijpt de zaal met voorbeelden uit de praktijk. Uit zijn onderzoeksprojecten met ESA in Noordwijk bijvoorbeeld, of uit zijn samenwerking met BMW. Soms neemt hij zijn elektrische gitaar mee om uitleg te geven over trillingen.
Aansprekend is ook het praktijkvoorbeeld waar Rixen vorig jaar op stuitte toen zijn afdeling verhuisde naar haar huidige plek. “Toen ik hier binnenkwam, kon ik de buren horen praten. Ik heb studenten toen gevraagd de geluidsoverdracht te analyseren en modelleren. Als iemand hier geluid maakt, hoeveel ga ik daar dan horen? Waar zou ik geluidabsorberende materialen moeten plaatsen?” Of neem de dynamica van de fiets. Wie met een mountainbike over een heuveltje scheurt, moet het stuur naar beneden duwen voor meer snelheid. Door de lucht vliegen kost namelijk vaart. Rixen liet dit fenomeen door zijn studenten modelleren om te kijken of het inderdaad zo is. “Ze vonden het heel leuk.”
De professor loopt niet warm voor doceren via internet en zelfstudie. Het is handig wanneer studenten niet naar het college kunnen komen, maar als student zou Rixen dat zelf niet willen. “College geven is iets tussen mensen.”
Het leuke daaraan is volgens Rixen het delen van kennis. “Je behandelt je studenten bijna als je eigen kinderen: je wilt dat ze het maximale uit zichzelf halen.” Dat heeft zich terug vertaald: Rixen is op zijn faculteit al driemaal docent van het jaar geworden en is dit jaar door toptrack-studenten gevraagd ze te begeleiden. “Een hele eer.”

Tips van Daniel Rixen:

• Doe niet alsof je alles weet. Soms moet ik zeggen: goede vraag, ik heb er geen antwoord op.
• Maak een goede show van je college maar overdrijf niet.
• Denk niet dat studenten lui zijn: ze werken hard als ze maar genoeg begeleiding en uitdaging krijgen.