Natuur gedijt bij vrede tussen mens en rivier

Bruggetje op, bruggetje af. Volgend bruggetje op. Het hoofdkantoor van WL Delft Hydraulics, voorheen het Waterloopkundig Laboratorium, toont met trots haar geschiedenis. Rond het gebouw stroomt het belangrijkste object van onderzoek: water. Na afronding van de Deltawerken houdt het gevecht met het water niet op voor het WL. In een steeds vollere wereld wordt verstandig omgaan met water steeds belangrijker. In Limburg helpt het instituut in de strijd voor droge voeten, in het Midden-Oosten vecht het juist tegen droge akkers.

,,Duurzaamheid houdt volgens mij veel meer in dan alleen rekening houden met het milieu. Projecten hebben bijna altijd ook sociale gevolgen.” Paul Baan, beleidsmedewerker bij WL praat gedreven. Hij vreest dat de menselijke factor in het gedrang komt als alle aandacht gaat naar economie en ecologie. ,Als je ergens een stuwdam neerzet, dan heeft het niet alleen gevolgen voor de natuur die stroomafwaarts verdroogt. Ook de mensen die er wonen hebben ineens geen water meer voor hun akkers. De verdeling van water is een van de grootste problemen van de volgende eeuw.”

,,Het gaat er om dat je de verantwoordelijkheid neemt. Dat je de problemen niet op een ander afschuift. Niet op het milieu en niet op toekomstige generaties. Maar ook niet op de buren. Duurzame ontwikkeling betekent volgens mij een verbetering van de kwaliteit van het menselijk leven in harmonie met de natuur.”
Ruil

Harmonie wordt door de natuur ook beloond. ,,Als je meegaat met de dynamiek van de natuur, dan voorkom je dat je ertegen moet vechten”, weet Baan. Als voorbeeld noemt hij het Grensmaas-project. Nadat de Maas voor grote overlast zorgde in de winters van 1993 en 1995, riep Rijkswaterstaat de hulp in van het WL.

De Delftenaren ontwikkelden een ruil tussen mens en Maas. ,,Je kunt de dijken niet eindeloos blijven verhogen. Bovendien kost dat veel geld. Wij ontwikkelden een plan waardoor de Maas een meer natuurlijke vorm krijgt.” De rivier wordt verbreed en verdiept, waardoor er meer water door kan stromen. Daarnaast worden de zomerdijken afgegraven. Paradoxaal genoeg wordt de veiligheid in de achterliggende gebieden verhoogd door het verdwijnen van de dijken. Bij hoog water stroomt het geleidelijk het land in. De kans dat bedijkt gebied overstroomt is weliswaar kleiner. Maar als het zover komt, is de schade veel groter.

Naast de hoofdstroom van de Maas komen nevengeulen; ondiepe geulen die alleen volstromen als het water hoger is dan normaal. Een goede deal tussen mens, economie en ecologie, vindt Baan. ,,Het water wordt gebufferd in de geul waardoor het risico van overstroming vermindert. Het afgegraven grind wordt verkocht. In de geul die achterblijft, ontwikkelt zich een gevarieerd ecosysteem.” Verschillende plantensoorten, vogels, vleermuizen en zoogdieren vinden er een onderkomen. ,,We weten alleen niet welke diersoorten er uiteindelijk gaan leven. Je kunt het terrein inrichten zodat de beesten er kunnen wonen. Maar je moet maar afwachten of ze er komen.”
Markt

Duurzaamheid is inmiddels één van de criteria bij alle projecten die het WL uitvoert voor Rijkswaterstaat. Ook het Directoraat-generaal Internationale Samenwerking en de Wereldbank eisen dat het lab aspecten van duurzaamheid opneemt in zijn onderzoek. Die instellingen willen ook weten welke invloed een project heeft op de verdeling van welvaart.

Maar lang niet alle opdrachtgevers geven het WL die ruimte. Jammer, vindt Baan. ,,Nederland is veel verder met haar eisen over duurzaamheid. Veel andere landen schenken er geen aandacht aan. Daardoor nemen we ook opdrachten aan waarin duurzaamheid slechts een kleine rol speelt. Het enige dat we dan kunnen doen, is de opdrachtgever er op wijzen dat het ook beter kan. Negentig procent van ons budget moeten we uit de markt halen. Dat is een markt met hevige concurrentie. Een opdracht afwijzen kan niet.”

Dit is de zesde aflevering in een serie over duurzame technologie.

Harmonie is voor drs. Paul Baan het sleutelwoord bij duurzame ontwikkeling. Zijn werkgever, het voormalig Waterloopkundig Laboratorium, geeft adviezen die goed zijn voor mens én milieu. Maar alleen als de opdrachtgever dat wil.

Bruggetje op, bruggetje af. Volgend bruggetje op. Het hoofdkantoor van WL Delft Hydraulics, voorheen het Waterloopkundig Laboratorium, toont met trots haar geschiedenis. Rond het gebouw stroomt het belangrijkste object van onderzoek: water. Na afronding van de Deltawerken houdt het gevecht met het water niet op voor het WL. In een steeds vollere wereld wordt verstandig omgaan met water steeds belangrijker. In Limburg helpt het instituut in de strijd voor droge voeten, in het Midden-Oosten vecht het juist tegen droge akkers.

,,Duurzaamheid houdt volgens mij veel meer in dan alleen rekening houden met het milieu. Projecten hebben bijna altijd ook sociale gevolgen.” Paul Baan, beleidsmedewerker bij WL praat gedreven. Hij vreest dat de menselijke factor in het gedrang komt als alle aandacht gaat naar economie en ecologie. ,Als je ergens een stuwdam neerzet, dan heeft het niet alleen gevolgen voor de natuur die stroomafwaarts verdroogt. Ook de mensen die er wonen hebben ineens geen water meer voor hun akkers. De verdeling van water is een van de grootste problemen van de volgende eeuw.”

,,Het gaat er om dat je de verantwoordelijkheid neemt. Dat je de problemen niet op een ander afschuift. Niet op het milieu en niet op toekomstige generaties. Maar ook niet op de buren. Duurzame ontwikkeling betekent volgens mij een verbetering van de kwaliteit van het menselijk leven in harmonie met de natuur.”
Ruil

Harmonie wordt door de natuur ook beloond. ,,Als je meegaat met de dynamiek van de natuur, dan voorkom je dat je ertegen moet vechten”, weet Baan. Als voorbeeld noemt hij het Grensmaas-project. Nadat de Maas voor grote overlast zorgde in de winters van 1993 en 1995, riep Rijkswaterstaat de hulp in van het WL.

De Delftenaren ontwikkelden een ruil tussen mens en Maas. ,,Je kunt de dijken niet eindeloos blijven verhogen. Bovendien kost dat veel geld. Wij ontwikkelden een plan waardoor de Maas een meer natuurlijke vorm krijgt.” De rivier wordt verbreed en verdiept, waardoor er meer water door kan stromen. Daarnaast worden de zomerdijken afgegraven. Paradoxaal genoeg wordt de veiligheid in de achterliggende gebieden verhoogd door het verdwijnen van de dijken. Bij hoog water stroomt het geleidelijk het land in. De kans dat bedijkt gebied overstroomt is weliswaar kleiner. Maar als het zover komt, is de schade veel groter.

Naast de hoofdstroom van de Maas komen nevengeulen; ondiepe geulen die alleen volstromen als het water hoger is dan normaal. Een goede deal tussen mens, economie en ecologie, vindt Baan. ,,Het water wordt gebufferd in de geul waardoor het risico van overstroming vermindert. Het afgegraven grind wordt verkocht. In de geul die achterblijft, ontwikkelt zich een gevarieerd ecosysteem.” Verschillende plantensoorten, vogels, vleermuizen en zoogdieren vinden er een onderkomen. ,,We weten alleen niet welke diersoorten er uiteindelijk gaan leven. Je kunt het terrein inrichten zodat de beesten er kunnen wonen. Maar je moet maar afwachten of ze er komen.”
Markt

Duurzaamheid is inmiddels één van de criteria bij alle projecten die het WL uitvoert voor Rijkswaterstaat. Ook het Directoraat-generaal Internationale Samenwerking en de Wereldbank eisen dat het lab aspecten van duurzaamheid opneemt in zijn onderzoek. Die instellingen willen ook weten welke invloed een project heeft op de verdeling van welvaart.

Maar lang niet alle opdrachtgevers geven het WL die ruimte. Jammer, vindt Baan. ,,Nederland is veel verder met haar eisen over duurzaamheid. Veel andere landen schenken er geen aandacht aan. Daardoor nemen we ook opdrachten aan waarin duurzaamheid slechts een kleine rol speelt. Het enige dat we dan kunnen doen, is de opdrachtgever er op wijzen dat het ook beter kan. Negentig procent van ons budget moeten we uit de markt halen. Dat is een markt met hevige concurrentie. Een opdracht afwijzen kan niet.”

Dit is de zesde aflevering in een serie over duurzame technologie.