Miljoenen voor onderzoek

Iedereen die op de kermis wel eens geprobeerd heeft met een grijpertje iets in een doos te pakken weet het: je hebt het gevoel dat je onvoldoende macht over dat grijpertje hebt. “Je zou het liefst je eigen hand in die doos steken”, zegt prof.dr. Frans van der Helm (3mE), die leider is van een van de door STW gefinancierde zogenaamde ‘Perspectiefprogramma-projecten’. 

De hoogleraar biomechatronica en robotica krijgt 4,75 miljoen euro van STW om haptische systemen te ontwikkelen, die ‘je het gevoel geven dat het (kermis) grijpertje werkelijk je hand is’, zo zegt hij in een persbericht van de TU. “En eigenlijk willen we meer”, vervolgt hij. “We willen intelligente besturingssystemen realiseren die ‘weten’ wat de operator wil, die helpen bij het uitvoeren van een robotische taak op afstand en die op een intuïtieve manier hun acties terugkoppelen naar de mens door middel van krachten.” 

Dergelijke robotgrijpers kunnen goed van pas komen bij minimaal invasieve chirurgische operaties of bij activiteiten in de ruimte, de diepzee en kernreactors.

Behalve onderzoekers van Van der Helms eigen faculteit doen vanuit de TU wetenschappers van L&R mee aan dit project. Daarnaast is een waslijst aan instellingen betrokken, waaronder de Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht en de Vrije Universiteit Amsterdam, het FOM-Instituut voor Plasmafysica Rijnhuizen, en twaalf bedrijven op het gebied van mecha-tronica.

Ook waterbouwkundige prof.dr.ir. Han Vrijling van de faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen heeft een STW Perspectief Programma subsidie gekregen. Hij krijgt 3,4 miljoen euro voor zijn onderzoeksprogramma ‘Integral and sustainable design of multifunctional flood defences’. Vrijling wil multifunctionele waterkeringen ontwerpen, waterkeringen in of bij stedelijke gebieden, die ook nog andere functies vervullen dan het keren van water, zoals wonen en recreatie. De Nederlandse Delta-commissie pleitte voor de bouw van dit soort keringen die, los van de veiligheidsfunctie, ook een duidelijke meerwaarde aan de stedelijke omgeving bieden. 

Een dergelijke waterkering werd in 2009 ontworpen door Bouwkunde-afstudeerder Anna Dijk. Zij ontwierp een barrièregebouw voor waterweg het Spui. Deze constructie bevat restaurants, een informatiecentrum, een botenverhuur, winkels en een exclusief badhuis met hotel. Voordat dit soort waterkeringen kunnen worden gebouwd, moeten allerlei veiligheidsaspecten worden onderzocht.

Vrijling werkt samen met een team onderzoekers van de faculteiten Bouwkunde, TBM en CiTG. Partners buiten de TU zijn Wageningen Universiteit en de Universiteit Twente.

In totaal heeft STW het groene licht gegeven aan vijf nieuwe onderzoeksprogramma’s en 22 miljoen euro beschikbaar gesteld. Behalve geld voor betere mens-robot-interactie en multifunctionele waterkeringen financiert STW ook onderzoek naar microscopie, een nieuw type zonnecel en de reparatie van onze biologische klok. Vanuit het bedrijfsleven wordt nog eens zes miljoen euro bijgedragen.

Waarom ben je bezorgd?
“De afdeling multiscale physics (msp) verzorgt heel technische onderwerpen voor zowel bachelor- als mastereindprojecten. Naar ik heb begrepen wil het college van bestuur msp opknippen en onderbrengen bij andere afdelingen als scheikunde of de faculteit Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE). Dat maakt deze afdeling en bepaalde technische projecten veel minder zichtbaar voor studenten natuurkunde. Het technische karakter van de studie dreigt hierdoor te vervallen. Een andere afdeling van natuurkunde waar studenten bij konden afstuderen was systems & control. Nu dat niet meer bij natuurkunde zit maar bij 3mE, zie je dat bijna geen natuurkundestudent dat nog kiest.”
 

Is het niet gewoon een kwestie van goede voorlichting?
“Ik denk dat het niet meer aantrekkelijk is voor studenten als het niet meer ‘natuurkunde’ heet. Goede voorlichting is moeilijk. Ik denk dat het voor deze studenten het beste is als het bij technische natuurkunde zit.”

Het college van bestuur (cvb) vindt het noodzakelijk is om de activiteiten op het gebied van de stromingsleer en procestechnologie meer te bundelen en daardoor beter zichtbaar te positioneren. Daarom worden de afdelingen process & energy (3mE) en multiscale physics deels geïntegreerd. Wat vind je daarvan?
“Ik vind het heel moeilijk om daar als student wat over te zeggen. Ik weet dat in het buitenland stromingsleer bij mechanical engineering zit. Waar het mij om ging is studenten natuurkunde een stem te geven bij een belangrijke beslissing als deze. Ik denk dat veel studenten voor technische natuurkunde kiezen omdat het een technisch karakter heeft. Als een groot deel moeilijk zichtbaar wordt, zullen veel studenten het niet kiezen. Je zult allereerst een afname zien van studenten die deze richting kiezen. Later zul je zelfs een afname van eerstejaars studenten zien.”

Waarom denk je dat?
“Ik denk dat studenten bij natuurkunde kijken naar wat ze uiteindelijk met hun studie kunnen doen. Als ze zien dat het een brede opleiding is, kan dat een belangrijke factor zijn bij hun keuze. Een brede studie is belangrijk en een deel van die breedte verdwijnt nu.”

Waarom is afstuderen bij msp zo interessant voor studenten technische natuurkunde?
“Omdat onderwerpen van msp heel dicht bij de maatschappij en bij het bedrijfsleven staan. Veel procestechnologische bedrijven, zoals Shell en Akzo, zijn geïnteresseerd in het onderzoek dat msp doet. Ook klimaatonderzoek en zo’n BP-olieramp, of die aswolk: dat is echt belangrijk.”

Hoeveel handtekeningen heb je al opgehaald?
“Iets meer dan tachtig. Na drie dagen – vóór een tentamenperiode – is dat best aardig. Ik ga nog even door tot volgende week en hoop er tweehonderd te halen.”

Wanneer heb je je doel bereikt?
“Ik wil minimaal honderd handtekeningen halen en ik hoop dat het cvb de stem van studenten toch nog eens mee gaat nemen in zijn afweging over de toekomst van multiscale physics.”