Klokhuis

Motorrijder Nico Booij doet zijn helm op, geeft gas en rijdt een stoep af. Eénmaal op de straat veert hij nog een paar keer uit zijn zadel. Aan zijn motor is gesleuteld waardoor de demping van de vering het niet meer doet. In de Aula klinkt gegniffel en Herbert Blankesteijn zet de videoband even stil.

Als regisseur van het informatief jeugdprogramma Klokhuis was Blankesteijn, van huis uit fysicus, vorige week donderdag door het Delfts aio-overleg uitgenodigd om wat te vertellen over popularisering van wetenschappelijk onderzoek. Ruim honderd promovendi en andere geïnteresseerden bezochten de lezing.

Aan de hand van videofragmenten van een aflevering van Klokhuis over autovering, die aan de TU is opgenomen, laat Blankesteijn zien welke trucs hij uit de kast trekt om moeilijke stof toegankelijk te maken en hoe hij aan onderwerpen komt. ,,In dit geval kwam de tip via een afstudeerder”, zegt Blankesteijn. De naam van de afstudeerder noemt Blankesteijn in eerste instantie niet. ,,Het idee van de afstudeerder was weliswaar niet goed genoeg, maar leverde wel het idee voor het uiteindelijke programma.”

De eerste videobeelden tonen presentator Jeroen op een fiets zonder banden. ,,Het begin moet pakken”, legt Blankesteijn uit. ,,In dit geval door een absurd voorbeeld uit het dagelijks leven te kiezen. Daarna kom je tot de kern van de zaak: vering is nodig om schokken op te vangen.” Dan komt een fragment met een persoon in beeld, zonder herkenbaar gezicht, die op een fiets een sprongetje maakt. ,,Dat was de afstudeerder”, meldt Blankesteijn.

Via fietsbanden, fietsen met extra vering en autovering komt het programma uiteindelijk bij het actieve wielophangingsysteem dat aan de TU ontwikkeld is. Bij de opname wist presentator Jeroen (,,met de uitstraling van een vriendje of vriendinnetje om de hoek”, aldus Blankesteijn) niet wat hem te wachten stond. Hij werd in een auto gezet op een hobbelwegsimulator. Tijdens de ‘rit’ krijgt Jeroen de slappe lach. Al schuddend weet hij zijn tekst nog wel uit te spreken maar maakt een foutje in de naam van de vakgroep.

,,De hele scene werd overgedaan, maar doordat Jeroen nu wist wat hem te wachten stond werd die scene minder leuk dan de vorige. Dan moeten we kiezen”, zegt Blankesteijn. ,,Of de leuke of de correcte versie. Uiteindelijk kozen we voor de eerste omdat eventuele geïnteresseerden de vakgroep toch wel zouden vinden.” Klokhuis heeft meer een taak in het vermaken en informeren van kinderen, dan onderzoekers de weg te wijzen. ,,Overigens doet Klokhuis wel vaker concessies aan de werkelijkheid”, bekent Blankesteijn. ,,Soms moet voor een goede overdracht via de camera een bepaald effect wel eens wat aangedikt worden. Ik denk dat dat geoorloofd is.”

,,Maar hoe maak ik nu mijn eigen ingewikkelde onderzoek, zonder gebruik van videomateriaal, duidelijk aan leken”, wilde één van de toehoorders weten. Blankesteijn geeft toe dat populariseren voor tv makkelijker is dan schriftelijk, maar door gebruik te maken van veel voorbeelden en analogiën is ook daar nog heel wat mogelijk, meent hij.

,,En hoe kom ik met mijn onderzoek in de landelijke pers?”, luidt de brandende vraag van een ander. ,,Gewoon de redactie bellen”, zegt Blankesteijn, ,,en zorgen dat je een helder, begrijpelijk verhaal hebt. Of via de wetenschapsvoorlichter van de TU een persbericht laten versturen.”

Egotrippers hoeven er in ieder geval niet op te rekenen dat ze zelf met hun onderzoek of hun idee in beeld komen. Klokhuis maakt vrijwel altijd gebruik van zijn eigen presentatoren om dingen uit te leggen. Tenzij je een motor hebt. (J.O.)