Tom Meijknecht is al twintig jaar studentenpastor namens de katholieke kerk. In die jaren heeft hij de functie van het pastoraat zien veranderen. Was het eerst een voortzetting van het kerkelijk leven van christelijke studenten, nu staan ethiek en bezinning op de techniek centraal.
Wat betekent kerst nog in een post-christelijke samenleving? ,,Kerst symboliseert dat er nog hoop is de wereld van de ondergang te redden”, zegt Meijknecht. Hoop, die de niet-betrokken postmoderne mens is kwijtgeraakt. ,,Je gaat geen techniek meer studeren om een zin aan je leven te geven.”
Door zijn alpinopetje is Meijknecht een herkenbare verschijning. Zo getooid struint de sympatieke pastor de faculteiten af, en is hij in de loop der jaren een begrip geworden ,,Priester mag ik me niet noemen”, antwoordt Meijknecht op de vraag naar zijn officiële aanspreektitel, ,,omdat ik vroeger getrouwd ben geweest. Dat komt door dat rare denken binnen mijn kerk over huwelijk en seksualiteit. Officieel heet ik geloof ik pastoraal werker.”
Het grachtenpand aan de Voorstraat waar het pastoraat is gevestigd, herbergt vier pastores van verschillende richtingen. ,,We werken naadloos samen, vormen één team. De humanistische raadsman zat hier vroeger ook, maar die is verhuisd.”
Meijknecht heeft het pastoraat zien veranderen de afgelopen twintig jaar. ,,Vroeger vervulde het studentenpastoraat de functie van voortzetting van het kerkelijk leven dat de studenten thuis gewend waren. Wij werkten vanuit een kerkelijk gescheiden wereld, getekend door de verzuiling. Die zuilen zijn nu volstrekt verdwenen. De kerk levert ons geen mensen meer aan.”
Volgens Meijknecht werd het pastoraat zo voor de volgende keuze geplaatst: of zichzelf overbodig verklaren en opheffen, of meegaan in het maatschappelijk proces. De uitkomst is bekend, maar de uiteengevallen samenleving vroeg om een andere aanpak. ,,Lag vroeger onze nadruk op identiteit, nu staat het begrip relatie centraal. Hoe kun je met iemand anders omgaan? Kun je rekening houden met zijn totaal afwijkende visie? Dit zijn vragen die nu belangrijk zijn. Onze achterban, de kerken, steunen ons daarin. Dit houdt een andere visie op het christendom in. Ik zie het niet meer als onze taak om volgelingen te maken, meer om een bijdrage te leveren aan een leefbare wereld. Bezinning en ethiek staan daarbij centraal, met als doelstelling het afleveren van betere ingenieurs.”
Verandering
Ondanks enige scepsis over de concrete uitwerking, is Meijknecht dan ook zeer te spreken over de invoering van het vak ethiek in de curricula van de Delftse studies. ,,Het geeft uiting – wat ik overal duidelijk merk – dat veel mensen verontrust zijn over wat hier met techniek gedaan wordt. Het negentiende-eeuwse ideaal van ‘meer techniek is meervooruitgang’ hangt tegenwoordig vrijwel niemand meer aan, in tegenstelling tot twintig jaar geleden. In dit opzicht vindt er een duidelijke cultuurverandering plaats.”
Met een luide lach reageert Meijknecht op de vraag wat een studentenpastor zoal uitvoert de hele dag. ,,Veel mensen denken dat een studentenpastor ‘s avonds cafés langsgaat. Van Kilsdonk, de bekendste studentenpastor van Nederland, die al diep in de zeventig is, is zo iemand. Hij doet fantastisch werk, staat bijvoorbeeld aidspatiënten bij tot aan de dood. Maar ik werk heel anders.”
,,Ik leg veel contacten op de TU, probeer vooral via de studieverenigingen studenten en docenten bij elkaar te brengen om met elkaar te spreken over het bredere kader van techniek en de ethische vragen van het vak. Er wordt op de meeste faculteiten eenmaal per jaar een middag belegd met een bepaald thema. Bij Wiskunde en Natuurkunde hebben we de evolutie vanuit verschillende invalshoeken belicht, bij Bestuurskunde hebben we het gehad over de ethische aspecten van de Betuwelijn. Verder hebben we hier elke avond groepen. De laatste tijd is de informatie over meditatie bijvoorbeeld niet aan te dragen.”
Knoop
Daarnaast is er het traditionele studentenpastoraat, het spreekuur dat iedere dag van drie tot vijf gehouden wordt. Volgens Meijknecht mag dit zich in een groeiende populariteit verheugen. ,,Mensen die in de knoop zitten, komen langs om daarover te praten. De problemen liggen op allerlei gebied: iemand die homoseksueel is en het niet aan zijn ouders durft te vertellen, scheiding, werkeloosheid, en ga zo maar door. Soms word ik ‘s nachts gebeld, dan praat ik met zo iemand tot het vertrouwen weer hersteld is. Het is heel belangrijk dat je authentiek bent, dat wil zeggen dat je jezelf en de ander trouw blijft.”
Natuurlijk belegt het studentenpastoraat ook wekelijks een kerkdienst, ‘s zondags in de Lutherse kerk aan het Noordeinde. Zoals in zoveel kerken matig bezocht, behalve met kerst. ,,Met kerst hebben we twee diensten, de kerstnachtdienst om middernacht en een dienst op eerste kerstdag”, licht Meijknecht toe. Gevraagd wat kerst nog voor betekenis heeft, antwoordt Meijknecht: ,,Kerst is het feest van de hoop. Veel mensen hebben totaal geen grond meer om te hopen. Bosnië dat voor de derde keer een hongerwinter ingaat, de ecologische kringloop die niet meer te sluiten is, en ga zo maar door. Overal heerst de wanhoop, en die zit heel diep. Men hoopt niet meer op een betere wereld. Postmodern bekijken we alles van een afstand. Dat geldt ook voor mijzelf, ook ik ben een kind van mijn tijd.”
,,Je gaat geen techniek meer studeren om een zin aan je leven te geven. Oude mensen hoor je bijvoorbeeld nog vaak zeggen: ik ben techniek gaan studeren om Rotterdam te helpen opbouwen. Neem van Kooten en De Bie, die erg populair zijn onder studenten. Hun programma is heel creatief en leuk, maar ze kijken met een ironische blik naar de maatschappij. Mensen die ironiseren hebben we niet nodig.”
Zoekproject
,,Religie is een systematische zoektocht naar hoop in deze wereld. Daarom moeten de religies samenwerken in plaats van zich tegen elkaar af te zetten. Welk zoekproject het beste is, zal nog moeten blijken. Die hoop kun je zowel binnen als buiten jezelf vinden. Buiten jezelf door te zoeken naar die enkele klaproos die nog bloeit op de vuilnisbelten van de industriële samenleving. Binnen jezelf door mystiek en meditatie waardoor je tot inzicht en rust komt. Je moet jezelf trainen in wat echt belangrijk is. Methodisch gebeurt dit bijvoorbeeld in kloosters. Beide wegen, zowel naar binnen als naar buiten, zijn nodig.”
,,Met kerst is de winter over zijn dieptepunt heen. Een symbool dat er toch nog hoop is. Al lijkt de wanhoop de overhand te hebben, als we ons met z’n allen inzetten voor de problemen in de wereld is er nog hoop. Daarnaast is kerst een teken dat God toch de moeite heeft genomen in onze modder te stappen door zelf het menselijk leven aan te nemen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Griekse goden, die zich niet veel van het menselijk gewoel aantrokken. Kerst is een teken dat ons leven niet aan het noodlot is overgeleverd. Veel mensen zeggen: maar God kan helemaal niet ingrijpen, de wereld is overgeleverd aan de natuurwetten, is niets anders dan een natuurlijk proces. Maar ik betwist het dat onze kennis toereikend is om de wereld helemaal te begrijpen. Ook binnen de natuurkunde wordt daar door mensen als Penrose sterk aan getwijfeld. Zo onstaat de mogelijkheid om de traditionele denkwijze een kans te geven.”
Tom Meijknecht: ,,Ook ik ben een kind van mijn tijd”
Tom Meijknecht is al twintig jaar studentenpastor namens de katholieke kerk. In die jaren heeft hij de functie van het pastoraat zien veranderen. Was het eerst een voortzetting van het kerkelijk leven van christelijke studenten, nu staan ethiek en bezinning op de techniek centraal. Wat betekent kerst nog in een post-christelijke samenleving? ,,Kerst symboliseert dat er nog hoop is de wereld van de ondergang te redden”, zegt Meijknecht. Hoop, die de niet-betrokken postmoderne mens is kwijtgeraakt. ,,Je gaat geen techniek meer studeren om een zin aan je leven te geven.”
Door zijn alpinopetje is Meijknecht een herkenbare verschijning. Zo getooid struint de sympatieke pastor de faculteiten af, en is hij in de loop der jaren een begrip geworden ,,Priester mag ik me niet noemen”, antwoordt Meijknecht op de vraag naar zijn officiële aanspreektitel, ,,omdat ik vroeger getrouwd ben geweest. Dat komt door dat rare denken binnen mijn kerk over huwelijk en seksualiteit. Officieel heet ik geloof ik pastoraal werker.”
Het grachtenpand aan de Voorstraat waar het pastoraat is gevestigd, herbergt vier pastores van verschillende richtingen. ,,We werken naadloos samen, vormen één team. De humanistische raadsman zat hier vroeger ook, maar die is verhuisd.”
Meijknecht heeft het pastoraat zien veranderen de afgelopen twintig jaar. ,,Vroeger vervulde het studentenpastoraat de functie van voortzetting van het kerkelijk leven dat de studenten thuis gewend waren. Wij werkten vanuit een kerkelijk gescheiden wereld, getekend door de verzuiling. Die zuilen zijn nu volstrekt verdwenen. De kerk levert ons geen mensen meer aan.”
Volgens Meijknecht werd het pastoraat zo voor de volgende keuze geplaatst: of zichzelf overbodig verklaren en opheffen, of meegaan in het maatschappelijk proces. De uitkomst is bekend, maar de uiteengevallen samenleving vroeg om een andere aanpak. ,,Lag vroeger onze nadruk op identiteit, nu staat het begrip relatie centraal. Hoe kun je met iemand anders omgaan? Kun je rekening houden met zijn totaal afwijkende visie? Dit zijn vragen die nu belangrijk zijn. Onze achterban, de kerken, steunen ons daarin. Dit houdt een andere visie op het christendom in. Ik zie het niet meer als onze taak om volgelingen te maken, meer om een bijdrage te leveren aan een leefbare wereld. Bezinning en ethiek staan daarbij centraal, met als doelstelling het afleveren van betere ingenieurs.”
Verandering
Ondanks enige scepsis over de concrete uitwerking, is Meijknecht dan ook zeer te spreken over de invoering van het vak ethiek in de curricula van de Delftse studies. ,,Het geeft uiting – wat ik overal duidelijk merk – dat veel mensen verontrust zijn over wat hier met techniek gedaan wordt. Het negentiende-eeuwse ideaal van ‘meer techniek is meervooruitgang’ hangt tegenwoordig vrijwel niemand meer aan, in tegenstelling tot twintig jaar geleden. In dit opzicht vindt er een duidelijke cultuurverandering plaats.”
Met een luide lach reageert Meijknecht op de vraag wat een studentenpastor zoal uitvoert de hele dag. ,,Veel mensen denken dat een studentenpastor ‘s avonds cafés langsgaat. Van Kilsdonk, de bekendste studentenpastor van Nederland, die al diep in de zeventig is, is zo iemand. Hij doet fantastisch werk, staat bijvoorbeeld aidspatiënten bij tot aan de dood. Maar ik werk heel anders.”
,,Ik leg veel contacten op de TU, probeer vooral via de studieverenigingen studenten en docenten bij elkaar te brengen om met elkaar te spreken over het bredere kader van techniek en de ethische vragen van het vak. Er wordt op de meeste faculteiten eenmaal per jaar een middag belegd met een bepaald thema. Bij Wiskunde en Natuurkunde hebben we de evolutie vanuit verschillende invalshoeken belicht, bij Bestuurskunde hebben we het gehad over de ethische aspecten van de Betuwelijn. Verder hebben we hier elke avond groepen. De laatste tijd is de informatie over meditatie bijvoorbeeld niet aan te dragen.”
Knoop
Daarnaast is er het traditionele studentenpastoraat, het spreekuur dat iedere dag van drie tot vijf gehouden wordt. Volgens Meijknecht mag dit zich in een groeiende populariteit verheugen. ,,Mensen die in de knoop zitten, komen langs om daarover te praten. De problemen liggen op allerlei gebied: iemand die homoseksueel is en het niet aan zijn ouders durft te vertellen, scheiding, werkeloosheid, en ga zo maar door. Soms word ik ‘s nachts gebeld, dan praat ik met zo iemand tot het vertrouwen weer hersteld is. Het is heel belangrijk dat je authentiek bent, dat wil zeggen dat je jezelf en de ander trouw blijft.”
Natuurlijk belegt het studentenpastoraat ook wekelijks een kerkdienst, ‘s zondags in de Lutherse kerk aan het Noordeinde. Zoals in zoveel kerken matig bezocht, behalve met kerst. ,,Met kerst hebben we twee diensten, de kerstnachtdienst om middernacht en een dienst op eerste kerstdag”, licht Meijknecht toe. Gevraagd wat kerst nog voor betekenis heeft, antwoordt Meijknecht: ,,Kerst is het feest van de hoop. Veel mensen hebben totaal geen grond meer om te hopen. Bosnië dat voor de derde keer een hongerwinter ingaat, de ecologische kringloop die niet meer te sluiten is, en ga zo maar door. Overal heerst de wanhoop, en die zit heel diep. Men hoopt niet meer op een betere wereld. Postmodern bekijken we alles van een afstand. Dat geldt ook voor mijzelf, ook ik ben een kind van mijn tijd.”
,,Je gaat geen techniek meer studeren om een zin aan je leven te geven. Oude mensen hoor je bijvoorbeeld nog vaak zeggen: ik ben techniek gaan studeren om Rotterdam te helpen opbouwen. Neem van Kooten en De Bie, die erg populair zijn onder studenten. Hun programma is heel creatief en leuk, maar ze kijken met een ironische blik naar de maatschappij. Mensen die ironiseren hebben we niet nodig.”
Zoekproject
,,Religie is een systematische zoektocht naar hoop in deze wereld. Daarom moeten de religies samenwerken in plaats van zich tegen elkaar af te zetten. Welk zoekproject het beste is, zal nog moeten blijken. Die hoop kun je zowel binnen als buiten jezelf vinden. Buiten jezelf door te zoeken naar die enkele klaproos die nog bloeit op de vuilnisbelten van de industriële samenleving. Binnen jezelf door mystiek en meditatie waardoor je tot inzicht en rust komt. Je moet jezelf trainen in wat echt belangrijk is. Methodisch gebeurt dit bijvoorbeeld in kloosters. Beide wegen, zowel naar binnen als naar buiten, zijn nodig.”
,,Met kerst is de winter over zijn dieptepunt heen. Een symbool dat er toch nog hoop is. Al lijkt de wanhoop de overhand te hebben, als we ons met z’n allen inzetten voor de problemen in de wereld is er nog hoop. Daarnaast is kerst een teken dat God toch de moeite heeft genomen in onze modder te stappen door zelf het menselijk leven aan te nemen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de Griekse goden, die zich niet veel van het menselijk gewoel aantrokken. Kerst is een teken dat ons leven niet aan het noodlot is overgeleverd. Veel mensen zeggen: maar God kan helemaal niet ingrijpen, de wereld is overgeleverd aan de natuurwetten, is niets anders dan een natuurlijk proces. Maar ik betwist het dat onze kennis toereikend is om de wereld helemaal te begrijpen. Ook binnen de natuurkunde wordt daar door mensen als Penrose sterk aan getwijfeld. Zo onstaat de mogelijkheid om de traditionele denkwijze een kans te geven.”
Tom Meijknecht: ,,Ook ik ben een kind van mijn tijd”
Comments are closed.