Instortgevaar

De inspectie deed dit onderzoek nadat in de zomer 2002 enkele platte daken, zoals die van Ikea in Amsterdam en zwembaden in Weesp en Etten-Leur, instortten.

Volgens emeritus prof.dr.ir Johan Blaauwendraad van de sectie constructiemechanica (Citg), tevens wetenschappelijk directeur van de onderzoekschool Bouw, gaat het om platte lichte daken van staal die kunnen instorten bij een flinke stortbui. “Het toverwoord is wateraccumulatie. Een mooi plat dak raakt in de herfst verstopt als bladeren in de afvoer terechtkomen of als bijvoorbeeld een tennisbal de afvoer afknelt. Er worden wel noodoverlaten gemaakt door de dakrand lokaal te verlagen, maar die hebben niet altijd voldoende capaciteit. Stel dat de noodoverlaat vijf centimeter boven het dak ligt, dan staat er bij een wolkbreuk in een korte tijd vijf centimeter water op het dak. In het midden buigt het dak door, waardoor er weer extra water bij kan. Daardoor buigt het dak in het midden nog meer door, waardoor er opnieuw meer regenwater bij kan, enzovoorts. Dit gaat net zolang door totdat het dak instort.”

Blaauwendraad waarschuwde in oktober 2003 al voor wateraccumulatie op grote platte daken als die van de meeste Gamma’s en Ikea’s. “In tien jaar tijd zijn in Nederland tweehonderd instortingen geregistreerd”, zegt hij daarover in zijn afscheidsrede.

Volgens Blaauwendraad zijn de kwetsbare daken een typisch probleem van het laatste decennium. “Er is een tendens om alles steeds lichter te bouwen. Tien jaar terug werden daken robuuster gebouwd. Als het dak van beton is, zijn er zelden problemen: die daken kunnen de waterbelasting bij heftige regen makkelijk aan.”

Waarom is er niet eerder met wateraccumulatie rekening gehouden? Blaauwendraad: “Niet elke constructeur denkt eraan om het rekensommetje te maken om wateraccumulatie te voorkomen of weet hoe dat moet. En niet elk bouwtoezicht van de gemeente let er op of zo’n berekening wordt meegeleverd.”

Onlangs maakte hij een model waarmee ‘platte daken worden getoetst in een handomdraai’. Hiermee kunnen ingenieurs platte daken onderwerpen aan een snelle scan. “Vrom maakte een checklist om daken kwalitatief te bekijken, zonder berekeningen te doen. Dat levert een eerste lijst van verdachte daken. Met mijn model kan ik heel snel achterhalen welke van die daken wel of niet in de gevarenzone zitten. De daken die wel een risico hebben om in te storten kunnen door ingenieurs vervolgens serieuzer worden bekeken.”

Blaauwendraad verwacht niet dat Vrom meer inspecties zal doen, want de inspectiedienst is al erg actief. “Ik vermoed dat Vrom als een zendeling regionale bijeenkomsten zal organiseren om de boodschap aan bouwtoezichten over te brengen. Want gebouweigenaren moeten zo schrikken dat ze, zeker in de herfst, elke maand hun platte dak inspecteren.” (IL)

De inspectie deed dit onderzoek nadat in de zomer 2002 enkele platte daken, zoals die van Ikea in Amsterdam en zwembaden in Weesp en Etten-Leur, instortten.

Volgens emeritus prof.dr.ir Johan Blaauwendraad van de sectie constructiemechanica (Citg), tevens wetenschappelijk directeur van de onderzoekschool Bouw, gaat het om platte lichte daken van staal die kunnen instorten bij een flinke stortbui. “Het toverwoord is wateraccumulatie. Een mooi plat dak raakt in de herfst verstopt als bladeren in de afvoer terechtkomen of als bijvoorbeeld een tennisbal de afvoer afknelt. Er worden wel noodoverlaten gemaakt door de dakrand lokaal te verlagen, maar die hebben niet altijd voldoende capaciteit. Stel dat de noodoverlaat vijf centimeter boven het dak ligt, dan staat er bij een wolkbreuk in een korte tijd vijf centimeter water op het dak. In het midden buigt het dak door, waardoor er weer extra water bij kan. Daardoor buigt het dak in het midden nog meer door, waardoor er opnieuw meer regenwater bij kan, enzovoorts. Dit gaat net zolang door totdat het dak instort.”

Blaauwendraad waarschuwde in oktober 2003 al voor wateraccumulatie op grote platte daken als die van de meeste Gamma’s en Ikea’s. “In tien jaar tijd zijn in Nederland tweehonderd instortingen geregistreerd”, zegt hij daarover in zijn afscheidsrede.

Volgens Blaauwendraad zijn de kwetsbare daken een typisch probleem van het laatste decennium. “Er is een tendens om alles steeds lichter te bouwen. Tien jaar terug werden daken robuuster gebouwd. Als het dak van beton is, zijn er zelden problemen: die daken kunnen de waterbelasting bij heftige regen makkelijk aan.”

Waarom is er niet eerder met wateraccumulatie rekening gehouden? Blaauwendraad: “Niet elke constructeur denkt eraan om het rekensommetje te maken om wateraccumulatie te voorkomen of weet hoe dat moet. En niet elk bouwtoezicht van de gemeente let er op of zo’n berekening wordt meegeleverd.”

Onlangs maakte hij een model waarmee ‘platte daken worden getoetst in een handomdraai’. Hiermee kunnen ingenieurs platte daken onderwerpen aan een snelle scan. “Vrom maakte een checklist om daken kwalitatief te bekijken, zonder berekeningen te doen. Dat levert een eerste lijst van verdachte daken. Met mijn model kan ik heel snel achterhalen welke van die daken wel of niet in de gevarenzone zitten. De daken die wel een risico hebben om in te storten kunnen door ingenieurs vervolgens serieuzer worden bekeken.”

Blaauwendraad verwacht niet dat Vrom meer inspecties zal doen, want de inspectiedienst is al erg actief. “Ik vermoed dat Vrom als een zendeling regionale bijeenkomsten zal organiseren om de boodschap aan bouwtoezichten over te brengen. Want gebouweigenaren moeten zo schrikken dat ze, zeker in de herfst, elke maand hun platte dak inspecteren.” (IL)