Zowel universiteiten als hogescholen aarzelen om de sluizen voor nieuwe opleidingen volledig open te zetten. Is het hoger onderwijs wel toe aan de vrijheid die Hermans hen gunt?De Hogeschool Brabant wil er tien, die van Rotterdam acht, de vijf noordelijke hogescholen veertien.
Het is maar een greep, want alles samen liggen er naar verluidt plannen voor een paar honderd opleidingen klaar. In onderling overleg proberen de hogescholen nu te voorkomen dat ze elkaar in de wielen rijden. Daarna leggen ze hun plannen voor aan de Adviescommissie Onderwijsaanbod (ACO). Als die de plannen ‘doelmatig’ vindt, kunnen de studies in 2001 van start.
De stortvloed aan plannen is veroorzaakt door het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan van september jongstleden. Tot nu toe kon geen enkele nieuwe opleiding van start zonder ACO-toestemming. Maar in het HOOP kondigde minister Hermans aan dat de ACO gaat verdwijnen. Hogescholen en universiteiten hoeven daardoor niet meer aan te tonen dat een nieuwe studie doelmatig is. Dat zoeken ze zelf maar uit.
Vooral de universiteiten reageerden met grote opluchting op Hermans’ voornemen. De ACO is de afgelopen jaren slechts een hinderlijke rem geweest op hun vernieuwing, vonden zij. Iemand als de Utrechtse collegevoorzitter Veldhuis voegde daaraan toe dat ‘de ACO-procedure in de praktijk vooral de minder sterke universiteiten beschermde’. Vooral wie zich kon beroepen op ‘regio, religio en micro’ maakte kans de ACO-procedure te overleven.
Uit de markt gedrukt
Niet toevallig hebben vooral de kleinere universiteiten inmiddels ‘second thoughts’ over de volledige vrijheid die Hermans hen gunt. Een nieuwe opleiding opzetten vergt een flinke investering, die zich pas na jaren terugbetaalt. Dat is voor kleinere universiteiten minder eenvoudig op te brengen. Zij vrezen daarom dat ze door de groteren uit de markt gedrukt zullen worden.
Een aantal universiteiten wil daarom dat er een soort ACO-nieuwe-stijl komt. Een ‘onafhankelijke raad’, zo heet het in een VSNU-position paper, moet toetsen of een universiteit het besluit om een opleiding te beginnen wel ‘zorgvuldig’ heeft genomen en of de effecten voor andere universiteiten wel zijn ‘meegewogen’.
De meeste universiteiten laten zich liever minder aan banden leggen. Ze vinden het genoeg als ze andere universiteiten op de hoogte stellen van hun plannen, ze willen er zo nodig ook nog wel over overleggen, maar uiteindelijk willen ze zelf de beslissingen nemen. ,,Maar de hele zaak krijgt zo in elk geval een openbaar karakter”, zegt VSNU-voorzitter Meijerink.
Op dit moment liggen er overigens pas zeven plannen voor nieuwe opleidingen bij de ACO. Die geeft eind januari uitsluitsel. Alom wordt verwacht dat de commissie in haar nadagen niet al te lastig doet. De Delfts/Leidse opleiding life science & technology is afgelopen september zelfs al zonder goedkeuring van start gegaan. Haar is van hogerhand teverstaan gegeven dat dat wel goed zou komen.
Schaakspelletjes
In het hbo liggen de kaarten anders. Hier is het minister Hermans zelf die vindt dat volledige vrijheid een stap te ver was. Hij is bang voor ongezonde onderlinge concurrentie. Daarom krijgen de hogescholen vooralsnog alleen de vrijheid om nieuwe opleidingen op te zetten in sectoren waar ze al actief zijn. Een hogeschool zonder economie mag dus niet opeens een heao-opleiding beginnen.
Toch ligt er een enorme stapel opleidingsplannen klaar. In het hbo gold sinds 1995 een moratorium op nieuwe studies. Nu dat opgeheven is, zien veel hogescholen hun kans schoon alle opgehoopte plannen alsnog uit de kast te trekken. Ze hebben van Hermans toestemming gekregen die pas in februari in plaats van in oktober aan de ACO voor te leggen. Dat geeft de HBO-raad de tijd voor ‘afstemmingsoverleg’.
De eerste aanvaringen hebben zich al voorgedaan. De Ichthus Hogeschool in Rotterdam bijvoorbeeld heeft nog geen technische opleidingen, maar wil die toch openen. Het verbod daarop kan ze omzeilen door haar fusie met de toerisme-hogeschool NHTV (Breda), die wel aan techniek doet. De NHTV op haar beurt kan door diezelfde manoeuvre acht nieuwe opleidingen starten. De ergernis daarover bij de buren (de Hogeschool Brabant en de Hogeschool Rotterdam & Omstreken) is groot.
,,Je bent meer gericht op onderhandelingsspelletjes dan op de inhoud van de plannen”, zegt beleidsmedewerker Sevenhuijsen van de Hogeschool Rotterdam in het hogeschoolblad Profielen.
,,We worden gedwongen tot duistere schaakspelletjes. Je moet wel meedoen, anders raak je je positie kwijt.” (HOP)
Zowel universiteiten als hogescholen aarzelen om de sluizen voor nieuwe opleidingen volledig open te zetten. Is het hoger onderwijs wel toe aan de vrijheid die Hermans hen gunt?
De Hogeschool Brabant wil er tien, die van Rotterdam acht, de vijf noordelijke hogescholen veertien. Het is maar een greep, want alles samen liggen er naar verluidt plannen voor een paar honderd opleidingen klaar. In onderling overleg proberen de hogescholen nu te voorkomen dat ze elkaar in de wielen rijden. Daarna leggen ze hun plannen voor aan de Adviescommissie Onderwijsaanbod (ACO). Als die de plannen ‘doelmatig’ vindt, kunnen de studies in 2001 van start.
De stortvloed aan plannen is veroorzaakt door het Hoger Onderwijs en Onderzoek Plan van september jongstleden. Tot nu toe kon geen enkele nieuwe opleiding van start zonder ACO-toestemming. Maar in het HOOP kondigde minister Hermans aan dat de ACO gaat verdwijnen. Hogescholen en universiteiten hoeven daardoor niet meer aan te tonen dat een nieuwe studie doelmatig is. Dat zoeken ze zelf maar uit.
Vooral de universiteiten reageerden met grote opluchting op Hermans’ voornemen. De ACO is de afgelopen jaren slechts een hinderlijke rem geweest op hun vernieuwing, vonden zij. Iemand als de Utrechtse collegevoorzitter Veldhuis voegde daaraan toe dat ‘de ACO-procedure in de praktijk vooral de minder sterke universiteiten beschermde’. Vooral wie zich kon beroepen op ‘regio, religio en micro’ maakte kans de ACO-procedure te overleven.
Uit de markt gedrukt
Niet toevallig hebben vooral de kleinere universiteiten inmiddels ‘second thoughts’ over de volledige vrijheid die Hermans hen gunt. Een nieuwe opleiding opzetten vergt een flinke investering, die zich pas na jaren terugbetaalt. Dat is voor kleinere universiteiten minder eenvoudig op te brengen. Zij vrezen daarom dat ze door de groteren uit de markt gedrukt zullen worden.
Een aantal universiteiten wil daarom dat er een soort ACO-nieuwe-stijl komt. Een ‘onafhankelijke raad’, zo heet het in een VSNU-position paper, moet toetsen of een universiteit het besluit om een opleiding te beginnen wel ‘zorgvuldig’ heeft genomen en of de effecten voor andere universiteiten wel zijn ‘meegewogen’.
De meeste universiteiten laten zich liever minder aan banden leggen. Ze vinden het genoeg als ze andere universiteiten op de hoogte stellen van hun plannen, ze willen er zo nodig ook nog wel over overleggen, maar uiteindelijk willen ze zelf de beslissingen nemen. ,,Maar de hele zaak krijgt zo in elk geval een openbaar karakter”, zegt VSNU-voorzitter Meijerink.
Op dit moment liggen er overigens pas zeven plannen voor nieuwe opleidingen bij de ACO. Die geeft eind januari uitsluitsel. Alom wordt verwacht dat de commissie in haar nadagen niet al te lastig doet. De Delfts/Leidse opleiding life science & technology is afgelopen september zelfs al zonder goedkeuring van start gegaan. Haar is van hogerhand teverstaan gegeven dat dat wel goed zou komen.
Schaakspelletjes
In het hbo liggen de kaarten anders. Hier is het minister Hermans zelf die vindt dat volledige vrijheid een stap te ver was. Hij is bang voor ongezonde onderlinge concurrentie. Daarom krijgen de hogescholen vooralsnog alleen de vrijheid om nieuwe opleidingen op te zetten in sectoren waar ze al actief zijn. Een hogeschool zonder economie mag dus niet opeens een heao-opleiding beginnen.
Toch ligt er een enorme stapel opleidingsplannen klaar. In het hbo gold sinds 1995 een moratorium op nieuwe studies. Nu dat opgeheven is, zien veel hogescholen hun kans schoon alle opgehoopte plannen alsnog uit de kast te trekken. Ze hebben van Hermans toestemming gekregen die pas in februari in plaats van in oktober aan de ACO voor te leggen. Dat geeft de HBO-raad de tijd voor ‘afstemmingsoverleg’.
De eerste aanvaringen hebben zich al voorgedaan. De Ichthus Hogeschool in Rotterdam bijvoorbeeld heeft nog geen technische opleidingen, maar wil die toch openen. Het verbod daarop kan ze omzeilen door haar fusie met de toerisme-hogeschool NHTV (Breda), die wel aan techniek doet. De NHTV op haar beurt kan door diezelfde manoeuvre acht nieuwe opleidingen starten. De ergernis daarover bij de buren (de Hogeschool Brabant en de Hogeschool Rotterdam & Omstreken) is groot.
,,Je bent meer gericht op onderhandelingsspelletjes dan op de inhoud van de plannen”, zegt beleidsmedewerker Sevenhuijsen van de Hogeschool Rotterdam in het hogeschoolblad Profielen.
,,We worden gedwongen tot duistere schaakspelletjes. Je moet wel meedoen, anders raak je je positie kwijt.” (HOP)
Comments are closed.