Waarom is er nooit onderzoek gedaan naar de gevolgen van gaswinning in Groningen? Dat is de drijvende vraag achter het boek De Gaskolonie van drie journaalredacteuren.
Verontwaardigd door de bodemdaling, aardbevingen, schade aan huizen en de gesloten opstelling van de NAM gaan de drie dames op onderzoek. Ze spreken bewoners, bestuurders en onderzoekers.
Eerst maar eens de belangrijkste feiten op een rijtje. Het Groninger gasveld word in 1959 ontdekt en in de loop van de jaren ’60 wordt heel Nederland op aardgas aangesloten. De winning is in handen van een publiek-private constructie: de staat (vertegenwoordigd door Energie Beheer Nederland of EBN), Shell, Exxon en NAM, waarbij de NAM in gelijke delen in handen is van Shell en Exxon. De Gasunie, ook weer in bezit van de staat en de NAM, verkoopt het gas aan gemeenten en industrie. Het boek vermeldt dat 95% van de gasinkomsten naar de staat gaan volgens een herenakkoord dat minister Van Aardenne sloot. Per jaar wordt er tussen de 21 en 35 miljard kuub gewonnen, met een uitschieter van 54 miljard kuub in 2013. In de afgelopen 50 jaar stroomde meer dan 250 miljard euro aan aardgasbaten in de staatskas, aldus hoogleraar overheidsfinanciën Flip de Kam.
Hoe kan het dat bij zo’n groot project niemand op het idee is gekomen om de gevolgen van de gaswinning op de omgeving te onderzoeken, vragen de auteurs zich af. Ze zijn verbijsterd als ze bij TU Delft, TNO, KNMI en Universiteit Utrecht geen deskundigen vinden die een relatie kunnen leggen tussen gaswinning en aardbeving.
Die vraag leefde wel, sommigen schijnen zich dat in 1962 al afgevraagd te hebben, maar kreeg geen prioriteit. Binnen de TU opperde Hans Roest in 1990 een mogelijk verband tussen gaswinning en aardschokken, maar veel medewerking kreeg hij niet (delta.tudelft.nl/29648). Onderzoek in die richting werd steevast ontmoedigd en het verband tussen bodemdaling en gaswinning lang ontkend.
Pas na een ongebruikelijk zware beving (kracht 3,6) bij Huizinge in 2012 en het rapport van het Staatstoezicht op de Mijnen uit 2013 dat bevingen tot kracht 5 op de schaal van Richter niet uitsloot, staat het probleem van de aardbevingen en de maatregelen daartegen op de kaart.
Het boek portretteert een dozijn getroffenen ten voeten uit naast hun aangetaste woning met onheilszwangere luchten op de achtergrond. Het illustreert de oproep van het sociaal-bewogen boek, namelijk een parlementaire enquête over hoe het zover heeft kunnen komen.
Mij zou meer interesseren hoe we nu verder gaan. Hoe bouwt Nederland de gasverslaving af en hoe gaan we ooit de energiehuishouding inrichten met duurzame energie (nu 6 procent van het totaal)? De investering van 8 miljard in de gasrotonde wijst niet echt in de richting van een energietransitie.
–> Margriet Brandsma, Heleen Ekker, Reinalda Start, De Gaskolonie – van nationale bodemschat tot Groningse tragedie, De Passage 2016, 212 blz, 17 euro.
Comments are closed.