Geijkt

In de serie Debiteuren/Crediteuren werd dit herkenbare verschijnsel genadeloos uitvergroot. En de oude Romeinen, altijd goed voor historisch verantwoorde oneliners, hadden met senator Cato de Oudere hun eigen meneer Jos. Cato beëindigde elke speech steevast met de woorden ‘Delenda est Carthago’. Zo’n anderhalve eeuw voor onze jaartelling werd zijn hardnekkige pleidooi voor de vernietiging van de Tunesische handelsstad eindelijk gehonoreerd. De kracht van de herhaling is eigen aan de geijkte uitdrukking.

IJken heeft echter altijd te maken gehad met het vaststellen en keuren van maten. Het woord komt oorspronkelijk uit de wijnbouw en is afgeleid van het Middelnederlandse ‘icken’ of ‘ichen’, het uitmeten en merken van de wijnvaten. Maar hoewel het handelsverkeer van oudsher de bakermat is van het stelsel van maten en gewichten, veroorzaakte het gebrek aan standaardisatie uiteindelijk een chaos. Op 8 augustus 1816 werd daarom de eerste ijkwet van kracht, waarna in 1820 het Metrieke Stelsel landelijk werd ingevoerd. Nederland was daarmee de eerste staat ter wereld die metrische maten en gewichten verplicht stelde.

Aan het begin van deze eeuw leidde het ijken tot het systeem van passingen en maatvoering dat massaproduktie mogelijk maakte. De onderdelen werden nu direct met de juiste afmetingen geproduceerd en hoefden niet langer passend gemaakt te worden. Resultaat: eindeloze hoeveelheden identieke producten. IJken en de kracht van de herhaling gaan immers hand in hand.

Delft speelde overigens een sleutelrol bij de invoering van het metrische stelsel. In 1842 werd bij de toenmalige Koninklijke Akademie de ijkersopleiding ondergebracht, die in de daaropvolgende Polytechnische School en Technische Hogeschool werd voortgezet. In 1937 kwam echter de derde ijkwet tot stand, die veel nieuwe taken met zich meebracht. Deze verbreding van het vakgebied vroeg om steeds meer specialisatie, waardoor voor de all-round ijker geen plaats meer was. In 1963 werd de ijkersopleiding te Delft opgeheven.

Geijkte uitdrukkingen zitten dicht tegen het cliché, maar missen hun effect niet.

In elke werkomgeving ontstaan vaste rituelen, die rijkelijk voorzien worden van de nodige kantoorhumor. In de serie Debiteuren/Crediteuren werd dit herkenbare verschijnsel genadeloos uitvergroot. En de oude Romeinen, altijd goed voor historisch verantwoorde oneliners, hadden met senator Cato de Oudere hun eigen meneer Jos. Cato beëindigde elke speech steevast met de woorden ‘Delenda est Carthago’. Zo’n anderhalve eeuw voor onze jaartelling werd zijn hardnekkige pleidooi voor de vernietiging van de Tunesische handelsstad eindelijk gehonoreerd. De kracht van de herhaling is eigen aan de geijkte uitdrukking.

IJken heeft echter altijd te maken gehad met het vaststellen en keuren van maten. Het woord komt oorspronkelijk uit de wijnbouw en is afgeleid van het Middelnederlandse ‘icken’ of ‘ichen’, het uitmeten en merken van de wijnvaten. Maar hoewel het handelsverkeer van oudsher de bakermat is van het stelsel van maten en gewichten, veroorzaakte het gebrek aan standaardisatie uiteindelijk een chaos. Op 8 augustus 1816 werd daarom de eerste ijkwet van kracht, waarna in 1820 het Metrieke Stelsel landelijk werd ingevoerd. Nederland was daarmee de eerste staat ter wereld die metrische maten en gewichten verplicht stelde.

Aan het begin van deze eeuw leidde het ijken tot het systeem van passingen en maatvoering dat massaproduktie mogelijk maakte. De onderdelen werden nu direct met de juiste afmetingen geproduceerd en hoefden niet langer passend gemaakt te worden. Resultaat: eindeloze hoeveelheden identieke producten. IJken en de kracht van de herhaling gaan immers hand in hand.

Delft speelde overigens een sleutelrol bij de invoering van het metrische stelsel. In 1842 werd bij de toenmalige Koninklijke Akademie de ijkersopleiding ondergebracht, die in de daaropvolgende Polytechnische School en Technische Hogeschool werd voortgezet. In 1937 kwam echter de derde ijkwet tot stand, die veel nieuwe taken met zich meebracht. Deze verbreding van het vakgebied vroeg om steeds meer specialisatie, waardoor voor de all-round ijker geen plaats meer was. In 1963 werd de ijkersopleiding te Delft opgeheven.