Excelleren blijkt best moeilijk

De allerbeste studenten hebben meer uitdaging nodig dan hun jaargenoten, vond de overheid in 2008. Het Sirius-programma subsidieert daarom een aantal hogescholen en universiteiten die hun beste studenten excellent onderwijs willen bieden. Eind 2012 liep de subsidieperiode van de eerste vijf instellingen af. Tijd dus om de balans op te maken.

Sirius is overwegend positief, maar concludeert ook dat het invoeren van een excellentiebeleid “niet onderschat mag worden” en dat het “een hele opgave is”.

De cijfers laten volgens het rapport zien dat die eerste instellingen het streven van vijf procent excellente studenten ruimschoots hebben gehaald. De auteurs laten in die conclusie wel de propedeusestudenten buiten beschouwing, omdat de programma’s voor hen veelal niet toegankelijk zijn. Worden zij ook meegeteld, dan doet gemiddeld 4,4 procent van de bachelorstudenten mee aan een van de toptrajecten.

Het blijkt nog niet zo gemakkelijk om studenten te enthousiasmeren voor een honourstraject. Het is volgens het rapport vrij eenvoudig om die eerste procenten binnen te harken: dat zijn de ambitieuze, slimme studenten die niet op hun mondje gevallen zijn. Maar de slimme en ambitieuze student die wat verlegen of bescheiden is, vergt een andere benadering. Die voelt zich niet altijd aangesproken door termen als ‘excellent’ en ‘high achiever’.

Ook blijkt het in de praktijk niet eenvoudig om het werkveld te betrekken bij de programma’s. Hogescholen doen dat beter dan universiteiten, maar er valt nog een wereld te winnen.

Veel instellingen hebben in het kader van de prestatieafspraken met het ministerie afgesproken dat ze meer studenten gaan verleiden tot het volgen van een excellentietraject. Sommigen houden zich aan het streven van vijf procent, anderen willen meer studenten interesseren. Niets mis mee, maar het rapport waarschuwt wel voor spanning tussen de wens om veel studenten te trekken en de ambitie om exclusief onderwijs te geven aan de allerbesten.