Studenten die in opdracht van een recruitment-bureau veelbelovende medestudenten in de gaten houden.
Landelijk is de formule succesvol, maar op het snel groeiende Delftse jachtterrein klagen de spotters over ouderwetse rechtlijnigheid en wantrouwen. Delta tracht de geheimzinnige sluier rond de student recruiters op te lichten.
Bart Overdevest (24) werd in november op een Virgiel-borrel benaderd. Of hij interesse had, vroeg een verenigingsgenoot die voor student recruitment-bureau KPMG Ebbinge bleek te werken. Overdevest zei ja, ging bij de recruiter langs, en liet zich inlichten over het hoe en wat van KPMG Ebbinge. Een vragenlijst van zes A4’tjes kreeg hij mee naar huis. ,,Ik was drie avonden bezig met het invullen van de lijst. Er zaten heel persoonlijke vragen bij, over de middelbare school bijvoorbeeld.”
Begin januari studeerde Overdevest af bij Scheikunde, en een paar dagen later toog hij op uitnodiging naar het hoofdkantoor van Ebbinge in Amsterdam. ,,Een heel gemoedelijk gesprek van twee, drie uurtjes.” Vanwege zijn hoge cijfers probeerde Ebbinge Overdevest warm te krijgen voor de consultancy, maar de net afgestudeerde was overtuigd van zijn eigen wensen: de procesindustrie. Ebbinge had in deze sector alleen Heineken in de portefeuille. Het gesprek verliep goed, en Overdevest mocht later terugkeren voor een psychologische test.
Het duurde even voor de test was nagekeken, en Overdevest had ondertussen zelf ook een aantal sollicitaties lopen. Kortgeleden was hij echter te gast voor een door Ebbinge gearrangeerd gesprek bij Heineken.
Ook als het met Heineken uiteindelijk niets wordt, zijn de bezoeken aan Ebbinge in Amsterdam – ,,ik moest mijn reiskosten wel zelf betalen” – toch zinnig geweest, volgens Overdevest. ,,Je kunt aan de ene kant natuurlijk zeggen: zonde van de tijd. Maar het was een goede leerschool. Je leert goed over jezelf na te denken, en ik heb dingen geleerd die ik bij andere sollicitaties kon gebruiken.”
Studieverenigingen
Twaalf jaar geleden deed een nieuw fenomeen in Nederland zijn intrede. Marjolijn Smeets, werkzaam bij de afdeling personeelszaken van Esso, zag dat grote bedrijven bij sollicitaties moeite hadden de juiste mensen eruit te pikken en begon als eerste in Nederland een recruitment-bureau: het huidige Smeets & Partners. Ze ontdekte een gat in de Hollandse markt; een markt die in de Verenigde Staten en Japan overigens al langer bestond.
Concurrenten lieten niet lang op zich wachten in de winstgevende student-recruitmentsector. Nieuwe vormen deden hun intrede. Werkt Smeets nog steeds ondermeer met contacten met hoogleraren en studieverenigingen, de huidige marktleider KPMG Ebbinge afdeling Campus heeft een landelijk netwerk van ongeveer honderd student recruiters. Studenten die tegen een geringe vergoeding goede en ambitieuze medestudenten in de gaten houden. Ook het onlangs door een fusie ontstane Veeneman Brederode B.V. werkt met studenten (hier meestal spotters genoemd). Naast deze drie bureau’s is er nog een aantal kleinere concurrenten.
Voor de spotters is het werk geen vetpot. Voor hun spionagewerk ontvangen zij niet meer dan een (ruime) onkostenvergoeding. Hoewel uiteindelijk slechts ongeveer tien procent van de aangeleverde studenten daadwerkelijk bij eenbedrijf geplaatst wordt, legt het de (commerciële) recruitment-bureau’s geen windeieren. Over de prijzen doen ze geheimzinnig. Die zijn afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever, zeggen ze. ,,Maar tienduizend gulden, daar doe ik het niet voor”, verklaart mr. A.S. Brederode.
Bouwkunde
In de begintijd (eind jaren tachtig) waren de student recruitment-bureau’s nauwelijks geïnteresseerd in Delft. Maar dat is veranderd. Technici (vooral IT’ers) vormen op dit moment een belangrijke markt. KPMG Ebbinge heeft zeven student recruiters rondlopen in Delft; het kleinere Veeneman Brederode maar liefst vijf van de landelijke vijfenveertig. Allen op zoek naar jongens en meisjes met leuke cijfers, een vlotte babbel, groot zelfvertrouwen en tomeloze ambitie.
,,Als je zeker weet wat je wilt gaan doen en voor welk bedrijf je wilt gaan werken, dan kun je beter zelf solliciteren. Dan is het alleen maar een omweg via het recruitment-bureau”, vertelt Arjan Poels (23), student lucht- en ruimtevaart en coördinator van de Ebbinge-recruiters in Delft. Al die anderen die minder zeker weten wat ze willen (en natuurlijk aan bepaalde normen voldoen), kan Ebbinge volgens hem een helpende hand bieden. Poels is al anderhalf jaar student recruiter in Delft. Lukas ten Berge (24), evenals Poels lid van Virgiel, werkt ruim een half jaar voor Ebbinge en heeft de faculteit Elektrotechniek onder zijn hoede gekregen.
De zeven Ebbinge-recruiters zijn verspreid over de voor het bedrijf zeven belangrijkste faculteiten. Een aantal minder interessante faculteiten, zoals Bouwkunde en de kleintjes als Geodesie en Materiaalkunde, moeten een recruiter ontberen. Maar Poels en Ten Berge benadrukken dat Delft zo klein is dat de faculteiten zonder recruiter ook aan hun trekken komen. Via vrienden en de studentenvereniging bijvoorbeeld. ,,Minder dan de helft van de mensen die ik heb aangedragen, waren van Lucht- en Ruimtevaart”, vertelt Poels.
Milieubeweging
Het aanbrengen van één persoon per maand, dat is wat het hoofdkantoor gemiddeld van zijn recruiters verwacht. Soms vraagt het kantoor naar mensen die een specifieke vacature van een opdrachtgever kunnen vervullen. Maar vaak gelden de algemene criteria. ,,Veel banen hebben hetzelfde profiel”, zegt Poels. Naar wat voor mensen zoeken ze in dat geval? Cijfers zijn belangrijk, maar niet doorslaggevend. Poels: ,,Niet alle bedrijven vragen een hoog cijfergemiddelde. Het afronden van je studie is bewijs genoeg van intelligentie. Extra-curriculaire activiteiten vinden bedrijven soms belangrijker.”
De recruiters letten er goed op dat ‘je er iets bij gedaan hebt’. Dat hoeft niet perse het bestuur van de vereniging te zijn; spelen in een bandje, een tweede studie volgen, of actief zijn in de milieubeweging van Pijnacker zijn ook bezigheden die tellen. Verder is het erg belangrijk dat je gewoon een leuke, sociale vent bent.
Ten Berge: ,,Je kijkt wat in je omgeving. Via via hoor je dat een bepaalde persoon die en die workshops gedaan heeft en het ook leuk doet in de studie. Maar voor ik op zo iemand afstap wil ik eerst weten wat voor persoon het is, wat hij ernaast doet, hoe hij of zij is.”
Zelf zijn ze er redelijk wat tijd mee kwijt. Coördinator Poels heeft eens in de twee maanden een vergadering met de overige coördinatoren uit het land. Maandelijks belegt hij een vergadering met zijn zes Delftse collega’s. Daarnaast komen alle honderd recruiters van Ebbinge om het half jaar naar Amsterdam voor een ‘opfrisdagje’. En daarnaast gaat de student recruiter ook nog eens vier keer per jaar op bedrijfsbezoek.
Ambassadeurs
Wanneer een student recruiter met het werk stopt, zoekt hij meestal zelf een opvolger. Tijdens twee opleidingsdagen op het hoofdkantoor in Amsterdam, krijgen de nieuwe recruiters de basisprincipes uitgelegd. ,,Ze leren naar mensen kijken”, aldus Ron Jansen, unit manager en eindverantwoordelijke van de afdeling Campus van KPMG Ebbinge.
Opmerkelijk is dat Ebbinge de grootste concurrentie ondervindt van een aantal van zijn eigen klanten. Ook grote bedrijven stropen steeds vaker de universiteiten af op zoek naar toekomstige werknemers. Maar het wijdvertakte en goed gestructureerde landelijke netwerk van student recruiters van Ebbinge is uniek, volgens drs. Karin Redert, recruitment-manager en aanspreekpunt voor de studentmedewerkers. Liefdevol spreekt ze dan ook over ‘mijn kinderen’ of ‘ambassadeurs van Ebbinge’. ,,Bedrijven huren ons onder andere in omdat ze een extra oog in de markt willen hebben.”
Ruim zevenhonderd kandidaten (ongeveer zestig procent van degenen die de student recruiters hebben aangemeld) nodigt het bedrijf jaarlijks uit voor een gesprek. Uiteindelijk worden daarvan ruim honderd personen bij een bedrijf geplaatst.
Rijk worden de student recruiters niet van het in de gaten houden van hun studiegenoten. ,,Als je alles meerekent, verdien je per uur heel weinig”, zegt Ten Berge. Maar Poels en Ten Berge doen het vooral omdat ze het leuk vinden. ,,Je ontmoet vrij veel gelijkgestemde geesten, en het is leuk een kijkje in de keuken van bedrijven te nemen.” Poels: ,,Zelf kom je ook een beetje aan het einde van je studie. Zo kun je beter om je heenkijken om te zien wat je wilt.”
Counselling
Eén ding hebben de drie grootste student recruitment bureau’s die op de Delftse markt gevestigd zijn, gemeen. De kantoren staan op respectabele locaties in het land. Zo is Smeets & Partners in een nieuw kantoorpand in het centrum van Wassenaar gevestigd. Een sjieke Wassenaarse – blond en gebruind, van middelbare leeftijd – ontvangt vriendelijk de gasten bij de receptie.
Smeets & Partners onderscheidt zich van de andere bureau’s doordat het zonder student recruiters werkt. Een in de loop der jaren opgebouwd ‘netwerk van contacten’ voorziet in de meer dan duizend kandidaten die jaarlijks naar Wassenaar komen voor een gesprek met een van de drie consultants.
De studieverenigingen voorzien Smeets & Partners van informatie. ,,Wij zoeken dit soort studenten voor die en die functies, zouden jullie mee willen kijken?”, vraagt Simone van Boven, research-consultant van Smeets & Partners, de studieverenigingen regelmatig.
Daarnaast onderhoudt Smeets & Partners goede contacten met hoogleraren en andere universitaire medewerkers, die geschikte studenten het telefoonnummer van het bureau doorgeven. Verder werft Smeets & Partners veel studenten via kandidaten die al langsgekomen zijn. ,,Zou je misschien eens goed om je heen willen kijken?”, krijgen deze als boodschap mee naar huis. ,,Wij geloven meer in dit systeem zonder student recruiters”, zegt Van Boven.
De vraag rest waarom studieverenigingen en hoogleraren commerciële bureau’s belangenloos van dienst zijn. Brederode van bureau Veeneman Brederode geeft een vergelijkbaar antwoord als zijn collega’s: de toekomstige werkgever betaalt alle kosten, en het bureau heeft het beste met de student voor. Brederode: ,,De student is leading; counselling staat centraal. Over het algemeen krijgen studenten maar weinig informatie over de arbeidsmarkt. Bij ons krijgen ze een goede indruk hoe het in elkaar zit, en dat kan de post-doctorale kater voorkomen. Wij kunnen ze leren waar ze het beste passen.” Ook kan het recruitment bureau de student wijzen op ‘lichte ruisfactoren’, die hij bij volgende sollicitaties moet verbeteren. ,,Mensen aankijken als je praat bijvoorbeeld. Sommigekandidaten blijken niet goed te luisteren.”
Tak-tak-tak-tak
Bureau Veeneman Brederode B.V. ligt op loopafstand van Smeets & partners, in een dure Wassenaarse villawijk. Een gesloten tuinhekje en de gemoedelijke rust die er hangt, wekt even de twijfel of het pand niet gewoon het woonhuis is van een rijke rentenier. Maar kort na het belletje opent mr. Brederode zelf de deur. ,,Gooi je jas maar ergens neer, Kees”, zegt Brederode als we zijn kamer betreden. Mevrouw Veeneman komt ondertussen binnen met een kopje koffie. ,,Bij een sollicitatieprocedure staat een kandidaat vaak onder spanning. Wij proberen een heel ontspannen en informele sfeer te scheppen”, legt Brederode uit.
In tegenstelling tot de meeste jongere collega’s in het vak met de uitstraling ‘je bent jong, en je wilt wat’, heeft Brederode dat vleugje aristocratie over zich van de bal op middelbare leeftijd.
Brederode legt uit wat de filosofie van het bureau is, en hoe zorgvuldig kandidaten behandeld worden. Iedere student die langskomt heeft een uitgebreid gesprek van een uur of twee, drie met Brederode of compagnon Veeneman. ,,Na het gesprek evalueren we hoe jij naar ons oordeel in elkaar zit. Wat daarbij zou kunnen passen. Wij zeggen nooit: ‘Je moet die kant op of die kant’. Maar: ‘Heb jij daar wel eens aan gedacht?’ We proberen mensen op verrassende ideeën te brengen.” Is een student door zo’n verrassend idee aangestoken, dan krijgt hij daar documentatie over mee naar huis.
Het onderscheid tussen een recruitment bureau en een personeelsfunctionaris van een bedrijf zit ‘m volgens Brederode in de tijd die het bureau in de sollicitant steekt. ,,Er is geen bedrijf dat twee tot drie uur de tijd heeft voor een student. Zij werken eerder met zogenoemde harde criteria, die natuurlijk helemaal niet zo hard zijn. Soms is iemand bij een bedrijf afgewezen, van wie wij denken: dat kan niet. We bellen het bedrijf op en zeggen dat wij denken dat die persoon nog een kans moet krijgen.”
Na het uitgebreide gesprek moet de kandidaat soms nog een keer terugkomen voor wat testjes. Als de kandidaat goed bevonden wordt, is het de beurt aan het bedrijf om te kiezen. Voor een individuele vacature levert Veeneman Brederode over het algemeen drie of vier personen, waar de toekomstige werkgever er één uit kiest. ,,Nadat ze een gesprek bij een bedrijf gehad hebben, informeren we hoe ze dat ervaren hebben. Daarna horen we hetzelfde van het bedrijf. Soms kunnen we wat plooitjes gladstrijken. Sommige bedrijven zijn dol op initiatief. Dan zeg ik: jongen, zelf bellen en dan tak-tak-tak-tak.”
Cijfers
Veeneman en Brederode zitten beiden al jaren in het vak, maar zijn pas sinds augustus 1996 samen. Wanneer een nieuw bedrijf zich als klant aandient, voeren zij eerst een aantal gesprekken met verschillende medewerkers van het bedrijf. ,,Om een goede match te kunnen maken tussen kandidaat en bedrijf, is het verrekt belangrijk de sfeer en cultuur van het bedrijf te pakken te krijgen.”
In tegenstelling tot bijvoorbeeld KPMG Ebbinge maken bij Veeneman Brederode ook studenten van de ‘softere’ studies een kans. Letteren, filosofie, of kunstgeschiedenis: als ze goed zijn in hun vak en bewezen hebben hun studie met andere dingen te kunnen combineren, zijn ze in principe welkom bij het bureau. Ook in het studieverloop is Brederode minder veeleisend dan sommige collega’s. ,,Laten we er van uitgaan dat je vijf jaar over je studie doet. Dat betekent vier jaar leuke dingen doen, en natuurlijk niet omdat het mooi op je cv staat. Maar in het laatste jaar kijk je op tijd naar boven door het tuutje van die zandloper.” Studenten komen dan ook pas een jaar voor het afstuderen in aanmerking.
Het werk van de spotters van Veeneman Brederode is minder uitgebreid dan dat van de student recruiters van KPMG Ebbinge. In principe geeft de spotter alleen namen door, zelf hoeft hij met de kandidaat niet in gesprek te gaan. Een voordeel hiervan is dat de spotter enigszins anoniem kan blijven.
Albert-Jan Egmond was van 1992 tot 1995 spotter in Delft voor zijn achteroom Veeneman. In die periode leverde de mijnbouw-student en corpslid ongeveer vijftig personen aan. ,,In het begin was het heel weinig werk. De meeste mensen die ik aanleverde, kende ik redelijk goed. Mijn eigen vrienden heb ik allemaal aangeleverd.” Hoewel niet verplicht, vroeg Egmond aan de kandidaten eerst of het hen wat leek. Verder heeft hij zijn bijbaan zo veel mogelijk stilgehouden. Vanwege het kwade daglicht waarin het spotten in Delft staat, maar ook om andere redenen. ,,Op een gegeven moment kwam een vriendje van een vriendje vrangen of ik zijn naam door wilde geven. Dan kom je in een vervelend parket, want je wilt die keuzes zelf maken.”
,,Met cijfers hield ik me helemaal niet bezig. Ik lette op persoonlijke kenmerken: is het een sociale vent, is hij ambitieus? Ik ging puur op mijn gevoel af. Bij Veeneman had ik ook nooit te maken met spotter-bijeenkomsten of bedrijvendagen. Later is dat allemaal wel professioneler geworden.”
Delft
Over één ding zijn alle betrokkenen het eens: in tegenstelling tot bijvoorbeeld Leiden of Rotterdam, heeft de Delftse student weinig op met student recruitment. Karin Redert van KPMG Ebbinge: ,,In Delft bestaat er bijvoorbeeld bij de studieverenigingen vrij veel weerstand. Ik krijg wel eens de indruk dat werving en selectie vieze woorden zijn in Delft. Ik denk dat het te maken heeft met de angst om beoordeeld te worden, en een stempel opgedrukt te krijgen. Wie zich aan de procedure blootstelt moet heel persoonlijke vragen beantwoorden. Daar komt bij dat de gemiddelde Delftenaar zich vrij laat oriënteert op de arbeidsmarkt.”
,,Je zou zeggen dat Delft zich afzet uit zelfvertrouwen en arrogantie. Maar dat laatste hebben ze in Leiden en Rotterdam ook. Ik denk dat het wantrouwen meestal gebaseerd is op het niet-weten wat het is”, zegt Brederode. Dit laatste kunnen student recruiters Poels en Ten Berge bevestigen: ,,Op een symposium in oktober bleek dat veel mensen dachten dat student recruitment een fabeltje was.”
Toch wordt het geheimzinnige sfeertje in Delft niet in de laatste plaats door de recruiters zelf in stand gehouden. De meesten proberen zo anoniem mogelijk te blijven; een interview in Delta wordt niet door iedere spotter op prijs gesteld. Ook Poels en Ten Berge schreeuwen hun bijbaan liever niet van de daken. Ten Berge: ,,Als ik een kandidaat gevonden heb, vraag ik ‘m altijd of hij er discreet mee om wil gaan dat hij weet dat ik dit werk doe.”
Studenten die in opdracht van een recruitment-bureau veelbelovende medestudenten in de gaten houden. Landelijk is de formule succesvol, maar op het snel groeiende Delftse jachtterrein klagen de spotters over ouderwetse rechtlijnigheid en wantrouwen. Delta tracht de geheimzinnige sluier rond de student recruiters op te lichten.
Bart Overdevest (24) werd in november op een Virgiel-borrel benaderd. Of hij interesse had, vroeg een verenigingsgenoot die voor student recruitment-bureau KPMG Ebbinge bleek te werken. Overdevest zei ja, ging bij de recruiter langs, en liet zich inlichten over het hoe en wat van KPMG Ebbinge. Een vragenlijst van zes A4’tjes kreeg hij mee naar huis. ,,Ik was drie avonden bezig met het invullen van de lijst. Er zaten heel persoonlijke vragen bij, over de middelbare school bijvoorbeeld.”
Begin januari studeerde Overdevest af bij Scheikunde, en een paar dagen later toog hij op uitnodiging naar het hoofdkantoor van Ebbinge in Amsterdam. ,,Een heel gemoedelijk gesprek van twee, drie uurtjes.” Vanwege zijn hoge cijfers probeerde Ebbinge Overdevest warm te krijgen voor de consultancy, maar de net afgestudeerde was overtuigd van zijn eigen wensen: de procesindustrie. Ebbinge had in deze sector alleen Heineken in de portefeuille. Het gesprek verliep goed, en Overdevest mocht later terugkeren voor een psychologische test.
Het duurde even voor de test was nagekeken, en Overdevest had ondertussen zelf ook een aantal sollicitaties lopen. Kortgeleden was hij echter te gast voor een door Ebbinge gearrangeerd gesprek bij Heineken.
Ook als het met Heineken uiteindelijk niets wordt, zijn de bezoeken aan Ebbinge in Amsterdam – ,,ik moest mijn reiskosten wel zelf betalen” – toch zinnig geweest, volgens Overdevest. ,,Je kunt aan de ene kant natuurlijk zeggen: zonde van de tijd. Maar het was een goede leerschool. Je leert goed over jezelf na te denken, en ik heb dingen geleerd die ik bij andere sollicitaties kon gebruiken.”
Studieverenigingen
Twaalf jaar geleden deed een nieuw fenomeen in Nederland zijn intrede. Marjolijn Smeets, werkzaam bij de afdeling personeelszaken van Esso, zag dat grote bedrijven bij sollicitaties moeite hadden de juiste mensen eruit te pikken en begon als eerste in Nederland een recruitment-bureau: het huidige Smeets & Partners. Ze ontdekte een gat in de Hollandse markt; een markt die in de Verenigde Staten en Japan overigens al langer bestond.
Concurrenten lieten niet lang op zich wachten in de winstgevende student-recruitmentsector. Nieuwe vormen deden hun intrede. Werkt Smeets nog steeds ondermeer met contacten met hoogleraren en studieverenigingen, de huidige marktleider KPMG Ebbinge afdeling Campus heeft een landelijk netwerk van ongeveer honderd student recruiters. Studenten die tegen een geringe vergoeding goede en ambitieuze medestudenten in de gaten houden. Ook het onlangs door een fusie ontstane Veeneman Brederode B.V. werkt met studenten (hier meestal spotters genoemd). Naast deze drie bureau’s is er nog een aantal kleinere concurrenten.
Voor de spotters is het werk geen vetpot. Voor hun spionagewerk ontvangen zij niet meer dan een (ruime) onkostenvergoeding. Hoewel uiteindelijk slechts ongeveer tien procent van de aangeleverde studenten daadwerkelijk bij eenbedrijf geplaatst wordt, legt het de (commerciële) recruitment-bureau’s geen windeieren. Over de prijzen doen ze geheimzinnig. Die zijn afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever, zeggen ze. ,,Maar tienduizend gulden, daar doe ik het niet voor”, verklaart mr. A.S. Brederode.
Bouwkunde
In de begintijd (eind jaren tachtig) waren de student recruitment-bureau’s nauwelijks geïnteresseerd in Delft. Maar dat is veranderd. Technici (vooral IT’ers) vormen op dit moment een belangrijke markt. KPMG Ebbinge heeft zeven student recruiters rondlopen in Delft; het kleinere Veeneman Brederode maar liefst vijf van de landelijke vijfenveertig. Allen op zoek naar jongens en meisjes met leuke cijfers, een vlotte babbel, groot zelfvertrouwen en tomeloze ambitie.
,,Als je zeker weet wat je wilt gaan doen en voor welk bedrijf je wilt gaan werken, dan kun je beter zelf solliciteren. Dan is het alleen maar een omweg via het recruitment-bureau”, vertelt Arjan Poels (23), student lucht- en ruimtevaart en coördinator van de Ebbinge-recruiters in Delft. Al die anderen die minder zeker weten wat ze willen (en natuurlijk aan bepaalde normen voldoen), kan Ebbinge volgens hem een helpende hand bieden. Poels is al anderhalf jaar student recruiter in Delft. Lukas ten Berge (24), evenals Poels lid van Virgiel, werkt ruim een half jaar voor Ebbinge en heeft de faculteit Elektrotechniek onder zijn hoede gekregen.
De zeven Ebbinge-recruiters zijn verspreid over de voor het bedrijf zeven belangrijkste faculteiten. Een aantal minder interessante faculteiten, zoals Bouwkunde en de kleintjes als Geodesie en Materiaalkunde, moeten een recruiter ontberen. Maar Poels en Ten Berge benadrukken dat Delft zo klein is dat de faculteiten zonder recruiter ook aan hun trekken komen. Via vrienden en de studentenvereniging bijvoorbeeld. ,,Minder dan de helft van de mensen die ik heb aangedragen, waren van Lucht- en Ruimtevaart”, vertelt Poels.
Milieubeweging
Het aanbrengen van één persoon per maand, dat is wat het hoofdkantoor gemiddeld van zijn recruiters verwacht. Soms vraagt het kantoor naar mensen die een specifieke vacature van een opdrachtgever kunnen vervullen. Maar vaak gelden de algemene criteria. ,,Veel banen hebben hetzelfde profiel”, zegt Poels. Naar wat voor mensen zoeken ze in dat geval? Cijfers zijn belangrijk, maar niet doorslaggevend. Poels: ,,Niet alle bedrijven vragen een hoog cijfergemiddelde. Het afronden van je studie is bewijs genoeg van intelligentie. Extra-curriculaire activiteiten vinden bedrijven soms belangrijker.”
De recruiters letten er goed op dat ‘je er iets bij gedaan hebt’. Dat hoeft niet perse het bestuur van de vereniging te zijn; spelen in een bandje, een tweede studie volgen, of actief zijn in de milieubeweging van Pijnacker zijn ook bezigheden die tellen. Verder is het erg belangrijk dat je gewoon een leuke, sociale vent bent.
Ten Berge: ,,Je kijkt wat in je omgeving. Via via hoor je dat een bepaalde persoon die en die workshops gedaan heeft en het ook leuk doet in de studie. Maar voor ik op zo iemand afstap wil ik eerst weten wat voor persoon het is, wat hij ernaast doet, hoe hij of zij is.”
Zelf zijn ze er redelijk wat tijd mee kwijt. Coördinator Poels heeft eens in de twee maanden een vergadering met de overige coördinatoren uit het land. Maandelijks belegt hij een vergadering met zijn zes Delftse collega’s. Daarnaast komen alle honderd recruiters van Ebbinge om het half jaar naar Amsterdam voor een ‘opfrisdagje’. En daarnaast gaat de student recruiter ook nog eens vier keer per jaar op bedrijfsbezoek.
Ambassadeurs
Wanneer een student recruiter met het werk stopt, zoekt hij meestal zelf een opvolger. Tijdens twee opleidingsdagen op het hoofdkantoor in Amsterdam, krijgen de nieuwe recruiters de basisprincipes uitgelegd. ,,Ze leren naar mensen kijken”, aldus Ron Jansen, unit manager en eindverantwoordelijke van de afdeling Campus van KPMG Ebbinge.
Opmerkelijk is dat Ebbinge de grootste concurrentie ondervindt van een aantal van zijn eigen klanten. Ook grote bedrijven stropen steeds vaker de universiteiten af op zoek naar toekomstige werknemers. Maar het wijdvertakte en goed gestructureerde landelijke netwerk van student recruiters van Ebbinge is uniek, volgens drs. Karin Redert, recruitment-manager en aanspreekpunt voor de studentmedewerkers. Liefdevol spreekt ze dan ook over ‘mijn kinderen’ of ‘ambassadeurs van Ebbinge’. ,,Bedrijven huren ons onder andere in omdat ze een extra oog in de markt willen hebben.”
Ruim zevenhonderd kandidaten (ongeveer zestig procent van degenen die de student recruiters hebben aangemeld) nodigt het bedrijf jaarlijks uit voor een gesprek. Uiteindelijk worden daarvan ruim honderd personen bij een bedrijf geplaatst.
Rijk worden de student recruiters niet van het in de gaten houden van hun studiegenoten. ,,Als je alles meerekent, verdien je per uur heel weinig”, zegt Ten Berge. Maar Poels en Ten Berge doen het vooral omdat ze het leuk vinden. ,,Je ontmoet vrij veel gelijkgestemde geesten, en het is leuk een kijkje in de keuken van bedrijven te nemen.” Poels: ,,Zelf kom je ook een beetje aan het einde van je studie. Zo kun je beter om je heenkijken om te zien wat je wilt.”
Counselling
Eén ding hebben de drie grootste student recruitment bureau’s die op de Delftse markt gevestigd zijn, gemeen. De kantoren staan op respectabele locaties in het land. Zo is Smeets & Partners in een nieuw kantoorpand in het centrum van Wassenaar gevestigd. Een sjieke Wassenaarse – blond en gebruind, van middelbare leeftijd – ontvangt vriendelijk de gasten bij de receptie.
Smeets & Partners onderscheidt zich van de andere bureau’s doordat het zonder student recruiters werkt. Een in de loop der jaren opgebouwd ‘netwerk van contacten’ voorziet in de meer dan duizend kandidaten die jaarlijks naar Wassenaar komen voor een gesprek met een van de drie consultants.
De studieverenigingen voorzien Smeets & Partners van informatie. ,,Wij zoeken dit soort studenten voor die en die functies, zouden jullie mee willen kijken?”, vraagt Simone van Boven, research-consultant van Smeets & Partners, de studieverenigingen regelmatig.
Daarnaast onderhoudt Smeets & Partners goede contacten met hoogleraren en andere universitaire medewerkers, die geschikte studenten het telefoonnummer van het bureau doorgeven. Verder werft Smeets & Partners veel studenten via kandidaten die al langsgekomen zijn. ,,Zou je misschien eens goed om je heen willen kijken?”, krijgen deze als boodschap mee naar huis. ,,Wij geloven meer in dit systeem zonder student recruiters”, zegt Van Boven.
De vraag rest waarom studieverenigingen en hoogleraren commerciële bureau’s belangenloos van dienst zijn. Brederode van bureau Veeneman Brederode geeft een vergelijkbaar antwoord als zijn collega’s: de toekomstige werkgever betaalt alle kosten, en het bureau heeft het beste met de student voor. Brederode: ,,De student is leading; counselling staat centraal. Over het algemeen krijgen studenten maar weinig informatie over de arbeidsmarkt. Bij ons krijgen ze een goede indruk hoe het in elkaar zit, en dat kan de post-doctorale kater voorkomen. Wij kunnen ze leren waar ze het beste passen.” Ook kan het recruitment bureau de student wijzen op ‘lichte ruisfactoren’, die hij bij volgende sollicitaties moet verbeteren. ,,Mensen aankijken als je praat bijvoorbeeld. Sommigekandidaten blijken niet goed te luisteren.”
Tak-tak-tak-tak
Bureau Veeneman Brederode B.V. ligt op loopafstand van Smeets & partners, in een dure Wassenaarse villawijk. Een gesloten tuinhekje en de gemoedelijke rust die er hangt, wekt even de twijfel of het pand niet gewoon het woonhuis is van een rijke rentenier. Maar kort na het belletje opent mr. Brederode zelf de deur. ,,Gooi je jas maar ergens neer, Kees”, zegt Brederode als we zijn kamer betreden. Mevrouw Veeneman komt ondertussen binnen met een kopje koffie. ,,Bij een sollicitatieprocedure staat een kandidaat vaak onder spanning. Wij proberen een heel ontspannen en informele sfeer te scheppen”, legt Brederode uit.
In tegenstelling tot de meeste jongere collega’s in het vak met de uitstraling ‘je bent jong, en je wilt wat’, heeft Brederode dat vleugje aristocratie over zich van de bal op middelbare leeftijd.
Brederode legt uit wat de filosofie van het bureau is, en hoe zorgvuldig kandidaten behandeld worden. Iedere student die langskomt heeft een uitgebreid gesprek van een uur of twee, drie met Brederode of compagnon Veeneman. ,,Na het gesprek evalueren we hoe jij naar ons oordeel in elkaar zit. Wat daarbij zou kunnen passen. Wij zeggen nooit: ‘Je moet die kant op of die kant’. Maar: ‘Heb jij daar wel eens aan gedacht?’ We proberen mensen op verrassende ideeën te brengen.” Is een student door zo’n verrassend idee aangestoken, dan krijgt hij daar documentatie over mee naar huis.
Het onderscheid tussen een recruitment bureau en een personeelsfunctionaris van een bedrijf zit ‘m volgens Brederode in de tijd die het bureau in de sollicitant steekt. ,,Er is geen bedrijf dat twee tot drie uur de tijd heeft voor een student. Zij werken eerder met zogenoemde harde criteria, die natuurlijk helemaal niet zo hard zijn. Soms is iemand bij een bedrijf afgewezen, van wie wij denken: dat kan niet. We bellen het bedrijf op en zeggen dat wij denken dat die persoon nog een kans moet krijgen.”
Na het uitgebreide gesprek moet de kandidaat soms nog een keer terugkomen voor wat testjes. Als de kandidaat goed bevonden wordt, is het de beurt aan het bedrijf om te kiezen. Voor een individuele vacature levert Veeneman Brederode over het algemeen drie of vier personen, waar de toekomstige werkgever er één uit kiest. ,,Nadat ze een gesprek bij een bedrijf gehad hebben, informeren we hoe ze dat ervaren hebben. Daarna horen we hetzelfde van het bedrijf. Soms kunnen we wat plooitjes gladstrijken. Sommige bedrijven zijn dol op initiatief. Dan zeg ik: jongen, zelf bellen en dan tak-tak-tak-tak.”
Cijfers
Veeneman en Brederode zitten beiden al jaren in het vak, maar zijn pas sinds augustus 1996 samen. Wanneer een nieuw bedrijf zich als klant aandient, voeren zij eerst een aantal gesprekken met verschillende medewerkers van het bedrijf. ,,Om een goede match te kunnen maken tussen kandidaat en bedrijf, is het verrekt belangrijk de sfeer en cultuur van het bedrijf te pakken te krijgen.”
In tegenstelling tot bijvoorbeeld KPMG Ebbinge maken bij Veeneman Brederode ook studenten van de ‘softere’ studies een kans. Letteren, filosofie, of kunstgeschiedenis: als ze goed zijn in hun vak en bewezen hebben hun studie met andere dingen te kunnen combineren, zijn ze in principe welkom bij het bureau. Ook in het studieverloop is Brederode minder veeleisend dan sommige collega’s. ,,Laten we er van uitgaan dat je vijf jaar over je studie doet. Dat betekent vier jaar leuke dingen doen, en natuurlijk niet omdat het mooi op je cv staat. Maar in het laatste jaar kijk je op tijd naar boven door het tuutje van die zandloper.” Studenten komen dan ook pas een jaar voor het afstuderen in aanmerking.
Het werk van de spotters van Veeneman Brederode is minder uitgebreid dan dat van de student recruiters van KPMG Ebbinge. In principe geeft de spotter alleen namen door, zelf hoeft hij met de kandidaat niet in gesprek te gaan. Een voordeel hiervan is dat de spotter enigszins anoniem kan blijven.
Albert-Jan Egmond was van 1992 tot 1995 spotter in Delft voor zijn achteroom Veeneman. In die periode leverde de mijnbouw-student en corpslid ongeveer vijftig personen aan. ,,In het begin was het heel weinig werk. De meeste mensen die ik aanleverde, kende ik redelijk goed. Mijn eigen vrienden heb ik allemaal aangeleverd.” Hoewel niet verplicht, vroeg Egmond aan de kandidaten eerst of het hen wat leek. Verder heeft hij zijn bijbaan zo veel mogelijk stilgehouden. Vanwege het kwade daglicht waarin het spotten in Delft staat, maar ook om andere redenen. ,,Op een gegeven moment kwam een vriendje van een vriendje vrangen of ik zijn naam door wilde geven. Dan kom je in een vervelend parket, want je wilt die keuzes zelf maken.”
,,Met cijfers hield ik me helemaal niet bezig. Ik lette op persoonlijke kenmerken: is het een sociale vent, is hij ambitieus? Ik ging puur op mijn gevoel af. Bij Veeneman had ik ook nooit te maken met spotter-bijeenkomsten of bedrijvendagen. Later is dat allemaal wel professioneler geworden.”
Delft
Over één ding zijn alle betrokkenen het eens: in tegenstelling tot bijvoorbeeld Leiden of Rotterdam, heeft de Delftse student weinig op met student recruitment. Karin Redert van KPMG Ebbinge: ,,In Delft bestaat er bijvoorbeeld bij de studieverenigingen vrij veel weerstand. Ik krijg wel eens de indruk dat werving en selectie vieze woorden zijn in Delft. Ik denk dat het te maken heeft met de angst om beoordeeld te worden, en een stempel opgedrukt te krijgen. Wie zich aan de procedure blootstelt moet heel persoonlijke vragen beantwoorden. Daar komt bij dat de gemiddelde Delftenaar zich vrij laat oriënteert op de arbeidsmarkt.”
,,Je zou zeggen dat Delft zich afzet uit zelfvertrouwen en arrogantie. Maar dat laatste hebben ze in Leiden en Rotterdam ook. Ik denk dat het wantrouwen meestal gebaseerd is op het niet-weten wat het is”, zegt Brederode. Dit laatste kunnen student recruiters Poels en Ten Berge bevestigen: ,,Op een symposium in oktober bleek dat veel mensen dachten dat student recruitment een fabeltje was.”
Toch wordt het geheimzinnige sfeertje in Delft niet in de laatste plaats door de recruiters zelf in stand gehouden. De meesten proberen zo anoniem mogelijk te blijven; een interview in Delta wordt niet door iedere spotter op prijs gesteld. Ook Poels en Ten Berge schreeuwen hun bijbaan liever niet van de daken. Ten Berge: ,,Als ik een kandidaat gevonden heb, vraag ik ‘m altijd of hij er discreet mee om wil gaan dat hij weet dat ik dit werk doe.”
Comments are closed.