Hogescholen willen het hbo-niveau verhogen. Maar als ze tussentijds zwaardere eisen gaan stellen, komen zevenduizend tot negentienduizend studenten in de problemen.
Waar gehakt wordt, vallen spaanders. Wie hogere eisen aan het afstudeerniveau stelt, zal moeten accepteren dat er dan minder studenten afstuderen. Maar hoeveel minder?
Ruim één op de tien hbo’ers krijgt een zes of 6,5 voor het afstudeerwerk, meldt het Maastrichtse onderzoekscentrum ROA desgevraagd. Sommigen van deze studenten vonden hun opleiding makkelijk, maar anderen noemen de moeilijkheidsgraad juist hoog. Het gaat hier om die laatste groep: zesjesstudenten die hun opleiding moeilijk vonden.
Als de afstudeereisen in het hbo daadwerkelijk hoger worden, halen zulke studenten mogelijk geen voldoende meer: het gaat naar schatting om twee tot zes procent van de huidige hbo’ers. Als ze in hun propedeuse moeten afhaken, valt de schade wel mee. Maar als het niveau pas wordt verhoogd als deze studenten hun eerste studiejaar al overleefd hebben, zijn de gevolgen groter: zij blijken na jaren van noeste studie niet geschikt om de eindstreep te halen.
Dat is niet alleen een persoonlijk drama, ook de financiële gevolgen zijn fors. Als ze vier jaar basisbeurs voor uitwonenden moeten terugbetalen, zal de gezamenlijke schade van een hoger afstudeerniveau tussen de twee en vijf miljoen euro bedragen – nog afgezien van leningen en langstudeerboetes.
Bij de opening van het collegejaar benadrukten verschillende hbo-bestuurders dat de ‘lat’ omhoog moet. “We hebben slimmere studenten nodig”, stelde Ron Bormans van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. “De lat voor de studenten gaat omhoog”, aldus Henk Pijlman van de Groningse Hanzehogeschool. “De lat kan, mag en moet inderdaad verder omhoog”, zei ook Marcel Wintels van Fontys Hogescholen.
Bij de Hogeschool Inholland gebeurt dat aan sommige opleidingen nogal bruusk: studenten moeten bij hun afstuderen opeens een niveau halen waarvoor ze eigenlijk niet goed genoeg geschoold zijn, klagen ze. Maar dat kan haast niet anders: de hogeschool is immers hevig onder vuur komen te liggen. De waarde van een hbo-diploma moet buiten kijf staan, vindt het nieuwe bestuur, dus wordt de ‘borging’ van het eindniveau verbeterd.
Als dat geen loze woorden zijn en hbo-instellingen de lat per direct hoger gaan leggen, zal een deel van de studenten er niet meer overheen kunnen springen. “Eigenlijk kun je het niet maken om het niveau tussentijds te verhogen”, reageert Pascal ten Have van de Landelijke Studenten Vakbond.
“Hogescholen moeten eerst hun kwaliteitszorg en onderwijs op orde hebben voordat ze eraan beginnen. Alleen als het niveau van een opleiding ronduit ondermaats is, moet je meteen ingrijpen. Anders moet je het geleidelijk doen.”
Maar niet iedereen deelt deze zorgen. De eisen mogen best worden verzwaard, denkt voorzitter Marcel Wintels van Fontys Hogescholen. Zelfs tussentijds. “Want wie de propedeuse heeft afgerond, is in staat binnen redelijke tijd een getuigschrift te behalen. Als het niveau iets omhoog gaat, moet een student misschien iets harder studeren om de eindstreep te halen. Maar dat is niet erg. Ze studeren lang niet allemaal 36 uur in de week.”
De omvang van risicogroep is te schatten aan de hand van de Hbo-monitor die het ROA maakt. Daarin staan de resultaten van een enquête die ieder jaar bij zo’n achttienduizend recent afgestudeerde hbo’ers wordt afgenomen.
In het hoger beroepsonderwijs krijgen bijna duizend voltijdsstudenten een zes voor hun afstudeerwerk en bijna vierduizend een 6,5. Als het hbo-niveau inderdaad omhoog gaat, zullen afstudeerders niet meer wegkomen met een scriptie waar hun voorgangers een zes of 6,5 voor kregen.
Meer dan tweeduizend van deze zesjesstudenten kunnen best een tandje bijschakelen: zij vonden hun opleiding namelijk makkelijk. Kennelijk hadden ze geen zin of geen tijd om harder te werken dan voor een zes noodzakelijk was. Maar er zijn ook zesjesstudenten die hun opleiding juist moeilijk vonden: dat waren er meer dan duizend in de laatst bekeken lichting. Nog eens achttienhonderd studenten oordelen neutraal over de moeilijkheidsgraad.
Zullen zesjesstudenten die ‘neutraal’ oordelen over de moeilijkheidsgraad van hun opleiding ook problemen krijgen, of redden die zich wel?
Afhankelijk van de inschatting zal tussen de 21 en 58 procent van de huidige zesjesstudenten in de knel komen. Dat is tussen de 2,3 en 6,3 procent van het totale aantal ouderejaars hbo-studenten.
De borden zijn afgelopen zomer bij EWI en Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en Technische Materiaalwetenschappen (3mE) opgehangen en bestaan uit vier delen waarop vier beamers informatie projecteren. De onderste twee borden zijn ook smartboards waarop met een elektronische pen is te schrijven.
De borden voldoen niet, meent Dagmar Stadler, hoofd onderwijs en studentenzaken (O&S) bij EWI. Er verschijnt een knik als de vier beamers gezamenlijk één beeld projecteren. “Bij een tabel of rechte lijn is dat slordig”, zegt Stadler. “Ook reageren de borden zeer traag als je er op schrijft. Je kunt niet schetsen.”
Verder worden de borden niet egaal belicht en vertonen ze vlekken. Bovendien zijn ze bij EWI achterin niet te lezen. “Het systeem is meer geschikt voor middelgrote zalen”, zegt faculteitssecretaris Geerlinge Pessers.
Volgens Pessers is dat tijdens een voorlichtingsbijeenkomst in april al aangegeven, maar zijn de borden toch opgehangen. Stadler zegt dat bij een proefopstelling met één bord al bleek dat het niet leesbaar was.
Gerrit Kahlman, directeur van de dienst facilitair management en vastgoed (FMVG), reageert door te zeggen dat dit ‘iemands mening’ is. “Dit project is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid ingevoerd. Het is niet zo dat daarvóór deze problemen al dusdanig bekend waren dat we het project moesten stoppen. Als er iets niet klopt, dan is het evaluatiemoment het juiste moment om alles tegen het licht te houden.”
Volgens Stadler is een oplossing gevonden in ‘lapmiddelen als extra schermen halverwege de zaal’. “Het bestaande ontwerp was heilig. Het ergste, vind ik, is dat wij een onderwijsinstelling zijn, maar op dit moment geen goed onderwijs kunnen verzorgen.”
De crux volgens Stadler: “O&S’ers weten alles van onderwijs, FMVG’ers weten alles van bouwen, maar je spreekt een andere taal.” Kahlman zegt ‘niets met deze opmerking te kunnen’.
Wel wil hij ingaan op het verwijt van Stadler dat er geen informatie is over wanneer welke oplossing komt. “Maar daarvoor moet ik eerst weten wat er aan de hand is en daar hebben we binnenkort een evaluatie voor.”
Comments are closed.