To do-list voor de wetenschap

Dit is geen science fiction, waarschuwt vooraanstaand astrofysicus Giovanni Bignami op de achterflap van zijn dunne boek ‘Imminent Science’. Het is een serieuze poging om de wetenschappelijke agenda voor de komende vijftig jaar in kaart te brengen. Zeker in zijn vakgebied loopt de theorie vaak decennia voor op de empirische bewijsvoering. Door goed te bestuderen wat nu speelt, valt volgens hem een onderbouwde voorspelling te doen.

Bignami behandelt in zeven hoofdstukken evenzoveel terreinen waarop hij progressie voorziet: ruimtevaart, de aard van de materie, energievoorziening, life science, hersen-onderzoek, genetica en wiskunde. Zijn aanpak is steeds dezelfde: wat is de stand van zaken, waar zitten de gaten in de kennis en hoe denken we die te dichten? Hij springt er steeds met zevenmijlslaarzen doorheen, dus de lezer zal zijn basiskennis over deze vakgebieden op orde moeten hebben.

Neem energie. Fossiele brandstoffen gaan in de ban, behalve voor vliegtuigen (elektrisch vliegen ziet Bignami niet gebeuren). Duurzame energie is een uitkomst, maar te grillig om een economie op te bouwen. Dus het wordt kernenergie. Kernsplitsing heeft te veel bezwaren, zodat de zoektocht naar kernfusie door zal gaan. Bignami denkt echter dat dit nog meer dan vijftig jaar zal kosten. In de tussentijd stelt hij een hybride fusie/splitsingcentrale voor, volgens een proces dat in theorie al decennia bestaat, maar in de praktijk nooit is uitgetest. Supergeleidende kabels zorgen dat elektriciteit overal gebracht kan worden vanuit een beperkt aantal centrales. Het is een kolossale hoeveelheid benodigd onderzoek, erkent Bignami, maar toen we honderd jaar geleden aan olie begonnen, hadden we ook geen idee hoeveel miljarden we erin zouden investeren. Als de noodzaak er is, is geld nauwelijks een beperking.

Het kan allemaal volstrekt anders lopen, geeft Bignami in het laatste hoofdstuk toe, omdat de loop van de geschiedenis ook drastisch kan veranderen door plotselinge doorbraken. Hij geeft een lijstje, met daarop onder andere de ontdekking van een onfeilbare leugendetector, een scherpe stijging van de zeespiegel en een bewijs voor de Riemann-hypothese.

In honderd bladzijden stort Bignami een vloed aan intrigerende voorspellingen uit over de lezer. Hij doet dat in een soort raamvertelling rond een personage uit een verhalenbundel uit Italo Calvino, maar omdat hij niet de humor van Umberto Eco heeft, is de meerwaarde daarvan beperkt. Niettemin schetst hij vanuit een brede wetenschappelijke oriëntatie een plausibele toekomst. Speculeren blijkt ook te kunnen zonder dat het science fiction wordt.