In de Amerikaanse staat Florida slokte een negen meter groot gat Jeff Bush op. Ook in Nederland ontstaan dit soort sinkholes. Al is de kans dat er hier iemand door verdwijnt klein.
De onfortuinlijke Bush was ‘s nachts in zijn slaapkamer, toen plots onder zijn huis de aarde opende en hem verzwolg. Het is geen toeval dat een sinkhole in Florida ontstaat, waar naar schatting jaarlijks duizend van dit soort gaten vallen. Maar zelden zijn ze zo groot en vinden ze plaats in de bebouwde kom.
Een sinkhole, in het Nederlands ook wel doline genoemd, is een komvormige put die plotseling ontstaat. “Dat komt door de grondgesteldheid. In Florida zit kalksteen onder de grond met een kleine deklaag van zanderig materiaal. Kalksteen lost op als het met water in aanraking komt. Als het grondwater omhoog komt of regenwater door de zanderige deklaag sijpelt ontstaan ondergrondse holtes. Zodra een grote holte in contact komt met de deklaag, zakt het losse materiaal er snel in weg en wordt een sinkhole gecreëerd”, zegt dr.ir. Leon van Paassen (Civiele Techniek en Geowetenschappen) desgevraagd.
Ook in Nederland zijn er gebieden waar dolines ontstaan. “In Limburg en in de buurt van Winterswijk zit ook kalksteen onder de grond. Daarnaast is er een kans op plotselinge verzakkingen bij verlaten mijnen. Vaak werden die na het sluiten opgevuld of doelmatig ingestort om verzakkingen in de toekomst te voorkomen.”
Toch blijkt dat een sinkhole dan nog steeds op kan treden. “Een voorbeeld daarvan is de instorting van een deel van winkelcentrum ‘t Loon in Heerlen in 2011. Het winkelcentrum was gebouwd boven een oude mijngang”, zegt Van Paassen.
Zout in de grond kan ook dolines veroorzaken. In het verleden zijn sinkholes ontstaan bij zoutafgravingen in Twente, vooral waar vroeger ongecontroleerd zout is gewonnen. Ook bij Harlingen en Veendam wordt zout gewonnen, volgens prof.dr.ir. Ramon Hanssen (Civiele Techniek en Geowetenschappen). “Daar komt het zou heel langzaam omhoog, net zoals olijfolie wanneer je het met water mengt. Toch hoeft men niet ongerust te zijn, omdat de beweging zeer langzaam gaat en ondiepe holtes nog niet aan de orde zijn”, zegt Hanssen. Hij onderzoekt sinkholes door met satellieten naar verzakkingen te kijken.
Hanssen en Van Paassen verwachten niet dat sinkholes in Nederland zo’n omvang krijgen als in Florida. “In Nederland komt kalksteen in de ondergrond minder vaak voor en daar is ook veel minder bebouwing op dan in Florida. Het risico op schade is daardoor beperkt”, zegt Van Paassen.
Toch is het raadzaam om de risicogebieden te monitoren, vinden de wetenschappers. “Lang werd gedacht dat sinkholes niet te voorspellen waren”, zegt Hanssen. “Maar dat klopt niet. Neem het winkelcentrum in Heerlen. Uit data van de afgelopen twintig jaar blijkt dat de grond daar al verzakte met een gemiddelde van 8 millimeter per jaar. Na 2010 versnelde de daling zelfs. De aanwijzingen waren er dus wel degelijk.”
Hanssen pleit er voor om gebieden die vatbaar zijn voor sinkholes met satellieten in de gaten te houden. “Wij kunnen deformaties van millimeters detecteren. Zodra we zien dat de grond zakt of versneld daalt, is dat een belangrijke indicatie. Dan kunnen we onder de grond kijken of er holtes zijn en zo nodig ingrijpen.”
Comments are closed.