De Shoah bevat een ‘ingenieurscomponent’

In 1995 heb ik na enkele colleges gegeven te hebben op een zomerschool in Zakopane, Polen, van de gelegenheid gebruik gemaakt om Auschwitz te bezoeken. Gedurende de rondleiding door Auschwitz-Birkenau, door een gepensioneerd onderwijzer die uit het naburige dorp kwam en een van de eersten was die het kamp betrad na de bevrijding, werd ik steeds somberder en somberder en ik merkte tot mijn bevreemding dat mijn hart als een gek tekeer ging. Toen we bij de afdeling kwamen waar uitgelegd werd hoe baby’s en kinderen werden omgebracht hield ik het niet meer en huilde ik zo, dat ik het tot mijn eigen schaamte niet meer kon onderdrukken. Het feit dat zelfs baby’s en kinderen niet meer door hun ouders beschermd konden worden tegen deze slachting brak mijn hart en wel zodanig dat ik nog steeds, zelfs nu ik dit schrijf, hevig emotioneel wordt als ik eraan terug denk.

Door mijn werk aan het TNO Flexibel Fabrikage Systeem en het interfacultaire TUD-project Delftse Intelligente Assemblage Cel was ik vrij goed ingevoerd in ontwerp en realisatie van productie-automatiseringssystemen. Wat ik mezelf tot mijn ontzetting realiseerde, was dat ik een regelrechte menselijke demontage-fabriek voor me zag.

Hoess, de kampcommandant, was door Eichmann c.s. dusdanig onder druk gezet om het probleem op te lossen dat hij systematisch op zoek ging naar methoden om deze demontage efficiënter te laten verlopen. Hierbij had hij in eerst instantie het moreel van zijn manschappen op het oog, die onpasselijk werden van de eerste slachtpartijen door middel van het neermaaien van hun slachtoffers met mitrailleurs. Uiteindelijk heeft Hoess onder steeds voortgaande druk van Eichmann c.s. het proces steeds efficiënter en sneller kunnen laten verlopen met als treurig eindresultaat de vernietiging van 12.000 personen per dag.
Werkvloer

Ja, Ted Young, die ik hoog acht, heeft gelijk als hij zegt dat we de Holocaust niet moeten trivialiseren. Maar het is jammer dat hij de intentie en bezorgdheid die toch spreekt uit Van den Beukels boek, en verwrongen in Delta terecht is gekomen, niet heeft begrepen. Wij leidden ingenieurs op die minister, captains of industry, nobelprijswinnaar werden, maar helaas ook de moordenaar van Gerrit-Jan Hein, die het het meest efficiënt vond om zijn slachtoffer maar meteen dood te maken.

Opmerkelijk bij de Shoah is de wel zeer opvallende ‘ingenieurscomponent’, die deze verschrikkelijke grootschaligheid heeft mogelijk gemaakt.

De TU-gemeenschap heeft de democratie overboord gegooid of laten gooien, we zijn nu wederom in een tijd van grote mannen met grotedaden en de discussie verschuilt zich. Van openbare democratische fora, de raden, naar de werkvloer.

Het voordeel van grote mannen is dat er eindelijk eens in de pot geroerd wordt en de vastgekoekte zaken aan de TU weer aan de gang geholpen worden. Dat is prettig. Het nadeel is dat grote mannen grote behoeftes kwijt willen, zodat er glazen pyramides, videoketens, sportchannels en zelfgenoegzame reclameborden achterblijven. Gevaarlijk wordt het als grote mannen grote fouten gaan maken die ze niet wensen in te zien noch zelf restaureren, en er niemand is om hen weg te sturen. Daar zijn we niet, maar we moeten ook zien daar niet te komen.

Hoess deed ook zijn best, werkte hard en had zijn ‘ethiek’, maar was een verachtelijke moordenaar. Je best doen en hard werken, noch ‘een beroepsethiek’ hebben is voldoende.

We leiden mensen op die we krachtige middelen meegeven, wij hebben de plicht ze ook op hoog niveau expliciet te onderrichten over hoe met deze middelen om te gaan zodat we onze democratische, sociale maatschappij hoog kunnen houden. Garantie op succes is er niet, maar laten we proberen de kans op ontsporingen van althans onze ingenieurs te minimaliseren, door ze een zicht bij te brengen dat veel breder is dan de wereld van de technische wetenschappen. En wij moeten vooral niet ophouden met te zoeken naar de waarheid en die oprecht met elkaar, zonder verkettering, zoals goede wetenschappers betaamt, te blijven bediscussiëren. En laten we de ego%s klein houden.

In 1995 heb ik na enkele colleges gegeven te hebben op een zomerschool in Zakopane, Polen, van de gelegenheid gebruik gemaakt om Auschwitz te bezoeken. Gedurende de rondleiding door Auschwitz-Birkenau, door een gepensioneerd onderwijzer die uit het naburige dorp kwam en een van de eersten was die het kamp betrad na de bevrijding, werd ik steeds somberder en somberder en ik merkte tot mijn bevreemding dat mijn hart als een gek tekeer ging. Toen we bij de afdeling kwamen waar uitgelegd werd hoe baby’s en kinderen werden omgebracht hield ik het niet meer en huilde ik zo, dat ik het tot mijn eigen schaamte niet meer kon onderdrukken. Het feit dat zelfs baby’s en kinderen niet meer door hun ouders beschermd konden worden tegen deze slachting brak mijn hart en wel zodanig dat ik nog steeds, zelfs nu ik dit schrijf, hevig emotioneel wordt als ik eraan terug denk.

Door mijn werk aan het TNO Flexibel Fabrikage Systeem en het interfacultaire TUD-project Delftse Intelligente Assemblage Cel was ik vrij goed ingevoerd in ontwerp en realisatie van productie-automatiseringssystemen. Wat ik mezelf tot mijn ontzetting realiseerde, was dat ik een regelrechte menselijke demontage-fabriek voor me zag.

Hoess, de kampcommandant, was door Eichmann c.s. dusdanig onder druk gezet om het probleem op te lossen dat hij systematisch op zoek ging naar methoden om deze demontage efficiënter te laten verlopen. Hierbij had hij in eerst instantie het moreel van zijn manschappen op het oog, die onpasselijk werden van de eerste slachtpartijen door middel van het neermaaien van hun slachtoffers met mitrailleurs. Uiteindelijk heeft Hoess onder steeds voortgaande druk van Eichmann c.s. het proces steeds efficiënter en sneller kunnen laten verlopen met als treurig eindresultaat de vernietiging van 12.000 personen per dag.
Werkvloer

Ja, Ted Young, die ik hoog acht, heeft gelijk als hij zegt dat we de Holocaust niet moeten trivialiseren. Maar het is jammer dat hij de intentie en bezorgdheid die toch spreekt uit Van den Beukels boek, en verwrongen in Delta terecht is gekomen, niet heeft begrepen. Wij leidden ingenieurs op die minister, captains of industry, nobelprijswinnaar werden, maar helaas ook de moordenaar van Gerrit-Jan Hein, die het het meest efficiënt vond om zijn slachtoffer maar meteen dood te maken.

Opmerkelijk bij de Shoah is de wel zeer opvallende ‘ingenieurscomponent’, die deze verschrikkelijke grootschaligheid heeft mogelijk gemaakt.

De TU-gemeenschap heeft de democratie overboord gegooid of laten gooien, we zijn nu wederom in een tijd van grote mannen met grotedaden en de discussie verschuilt zich. Van openbare democratische fora, de raden, naar de werkvloer.

Het voordeel van grote mannen is dat er eindelijk eens in de pot geroerd wordt en de vastgekoekte zaken aan de TU weer aan de gang geholpen worden. Dat is prettig. Het nadeel is dat grote mannen grote behoeftes kwijt willen, zodat er glazen pyramides, videoketens, sportchannels en zelfgenoegzame reclameborden achterblijven. Gevaarlijk wordt het als grote mannen grote fouten gaan maken die ze niet wensen in te zien noch zelf restaureren, en er niemand is om hen weg te sturen. Daar zijn we niet, maar we moeten ook zien daar niet te komen.

Hoess deed ook zijn best, werkte hard en had zijn ‘ethiek’, maar was een verachtelijke moordenaar. Je best doen en hard werken, noch ‘een beroepsethiek’ hebben is voldoende.

We leiden mensen op die we krachtige middelen meegeven, wij hebben de plicht ze ook op hoog niveau expliciet te onderrichten over hoe met deze middelen om te gaan zodat we onze democratische, sociale maatschappij hoog kunnen houden. Garantie op succes is er niet, maar laten we proberen de kans op ontsporingen van althans onze ingenieurs te minimaliseren, door ze een zicht bij te brengen dat veel breder is dan de wereld van de technische wetenschappen. En wij moeten vooral niet ophouden met te zoeken naar de waarheid en die oprecht met elkaar, zonder verkettering, zoals goede wetenschappers betaamt, te blijven bediscussiëren. En laten we de ego%s klein houden.