Campus

De KMT als poort naar volwassenheid

De dood van een student tijdens de ontgroening in Groningen zorgde vorig jaar voor veel beroering. Is ontgroenen nog wel van deze tijd? In de Studium Generale-reeks over vriendschap debatteerden Virgielleden onlangs met een cultureel antropoloog en een psycholoog over dit thema.

In de jaren zeventig zag het ernaar uit dat studentenverenigingen gedoemd waren te verdwijnen. Een decennium later bleek het tij gekeerd. Studenten sloten zich weer massaal bij een vereniging aan. Toch kun je je afvragen of het fenomeen studentenvereniging en vooral de ontgroening of kennismakingstijd (KMT) nog wel horen in deze tijd van individualisering.

Wat hebben gedragswetenschappers daarover te zeggen? Studium Generale had drie sprekers uitgenodigd: cultureel antropoloog drs. Dirck van Bekkum, psycholoog dr. Martin Euwema en student technische natuurkunde Esther Hoeve, die een aantal jaren geleden de KMT bij Virgiel organiseerde. Richard Kaper, student technische aardwetenschappen en ex-voorzitter van Virgiel, leidde de discussie.

Volgens Dirck van Bekkum is het lidmaatschap van een studentenvereniging en de bijbehorende ontgroening een rite de passage waarin jongens en meisjes worden ondersteund in het volwassen worden. ,,Het feit dat iedereen gelijk is tijdens de KMT en desnoods wordt kaalgeschoren is bijna hetzelfde als wat in traditionele culturen gebeurt met jonge mannen. Het heeft als doel ze te dwingen de privileges los te laten die ze als kind hebben gehad.”

Menstruatie

Overgangsrituelen hebben een belangrijke functie binnen de samenleving. Het wegvallen van overgangstructuren als de padvinderij, de dienstplicht of buurtverenigingen ziet Van Bekkum als oorzaak van de recente geweldsuitbarstingen op straat. Voor jongens is het ondergaan van een overgangsritueel van groter belang dan voor meisjes. De menstruatie die zij doormaken is al zo’n verandering ten opzichte van hun kindertijd dat ze later de waarden, normen, rechten en plichten van de volwassenheid gemakkelijker accepteren. ,,Voor mannen geldt dat niet, dus moet het voor mannen geschapen worden.”

,,Studeren is de mooiste tijd van je leven”, begon Esther Hoeve haar bijdrage. De KMT dient ertoe dat eerstejaars elkaar en de vereniging leren kennen. Het gaat om het creëren van een groepsgevoel. Verder om het leren van de tradities, de mores en de geschiedenis van de vereniging. ,,Dat het niet altijd liedjes zingen is bij het kampvuur, weet iedereen. De inrichting van de KMT wordt voor een groot deel bepaald door de traditie van een vereniging, maar er zitten ook praktische aspecten aan, want in korte tijd moet je een grote groep veel leren. Natuurlijk zit er ook een drempelverhogende werking in. Het belangrijkste is echter dat de KMT een middel is en geen doel op zichzelf.”

Martin Euwema bekende dat hij een ‘knor’ is, dus nooit lid is geweest van een corporale vereniging. Hij kwam met de stelling dat een harde ontgroening niet nodig is voor het creëren van groepsbinding. Uit onderzoek blijkt dat nieuwkomers de ontgroening zeer frustrerend vinden. De frustratie gaat vaak gepaard met eenzaamheid, depressie en nervositeit. ,,Naarmate novieten deze gevoelens meer ervaren, sluiten ze zich meer af van de groep. Het is dus niet zo dat de druk die wordt uitgeoefend per definitie leidt tot samenbinding.”

Verder stelde hij dat bij een harde ontgroening de kans op overschrijdend gedrag sterk aanwezig is. Het schijnt dat vooral voormalige novieten zich agressief gedragen. ,,Door nieuwkomers neer te zetten als een andere groep en neerbuigend feuten, nullen of biggen te noemen, wordt een platform gecreëerd om agressie uit te oefenen. Agressie, machtswellust en sadisme, maar ook het ondergaan daarvan, masochisme, zitten diep in de mens. De vraag is of je wilt dat dit uitgeleefd wordt?”

Individu

In de discussie haakte Richard Kaper in op het verhaal van Van Bekkum. Klopt het dat mensen die geen rite de passage hebben meegemaakt, een probleem zijn voor de samenleving? Van Bekkum: ,,Het gaat bij een rite de passage om de voorbereiding tot volwassenheid, zodat je je volle talenten kunt ontplooien. De stappen die je nodig hebt om je in de groep helemaal afhankelijk te voelen en tegelijkertijd daarbinnen je identiteit te versterken, dat is de essentie van een rite de passage.” Kaper: ,,Mensen die dat niet hebben ondergaan doen er dus langer over om volwassen te worden. Dat is heel jammer.”

Dat de individualiteit van de novieten tijdens de ontgroening wordt afgebroken, is volgens Euwema niet meer van deze tijd. Een oudere aanwezige haakte daarop in en stelde dat je bij een harde ontgroening bezig bent met het opleiden van de elite van eergisteren. Een student wist niet het verschil tussen hard en zacht. Hard is volgens Euwema een ontgroening waarin iemand tot nul wordt gedegradeerd, zodat hij vervolgens een nieuwe identiteit kan aannemen als groepslid. Kaper was het daar niet mee eens en vroeg de psycholoog hoe hij dat kon hard maken. En zo verzandde de discussie in een woestijn van zandkorrels. Kennelijk had de ontgroening bij de meeste aanwezigen haar uitwerking niet gemist.

In de jaren zeventig zag het ernaar uit dat studentenverenigingen gedoemd waren te verdwijnen. Een decennium later bleek het tij gekeerd. Studenten sloten zich weer massaal bij een vereniging aan. Toch kun je je afvragen of het fenomeen studentenvereniging en vooral de ontgroening of kennismakingstijd (KMT) nog wel horen in deze tijd van individualisering.

Wat hebben gedragswetenschappers daarover te zeggen? Studium Generale had drie sprekers uitgenodigd: cultureel antropoloog drs. Dirck van Bekkum, psycholoog dr. Martin Euwema en student technische natuurkunde Esther Hoeve, die een aantal jaren geleden de KMT bij Virgiel organiseerde. Richard Kaper, student technische aardwetenschappen en ex-voorzitter van Virgiel, leidde de discussie.

Volgens Dirck van Bekkum is het lidmaatschap van een studentenvereniging en de bijbehorende ontgroening een rite de passage waarin jongens en meisjes worden ondersteund in het volwassen worden. ,,Het feit dat iedereen gelijk is tijdens de KMT en desnoods wordt kaalgeschoren is bijna hetzelfde als wat in traditionele culturen gebeurt met jonge mannen. Het heeft als doel ze te dwingen de privileges los te laten die ze als kind hebben gehad.”

Menstruatie

Overgangsrituelen hebben een belangrijke functie binnen de samenleving. Het wegvallen van overgangstructuren als de padvinderij, de dienstplicht of buurtverenigingen ziet Van Bekkum als oorzaak van de recente geweldsuitbarstingen op straat. Voor jongens is het ondergaan van een overgangsritueel van groter belang dan voor meisjes. De menstruatie die zij doormaken is al zo’n verandering ten opzichte van hun kindertijd dat ze later de waarden, normen, rechten en plichten van de volwassenheid gemakkelijker accepteren. ,,Voor mannen geldt dat niet, dus moet het voor mannen geschapen worden.”

,,Studeren is de mooiste tijd van je leven”, begon Esther Hoeve haar bijdrage. De KMT dient ertoe dat eerstejaars elkaar en de vereniging leren kennen. Het gaat om het creëren van een groepsgevoel. Verder om het leren van de tradities, de mores en de geschiedenis van de vereniging. ,,Dat het niet altijd liedjes zingen is bij het kampvuur, weet iedereen. De inrichting van de KMT wordt voor een groot deel bepaald door de traditie van een vereniging, maar er zitten ook praktische aspecten aan, want in korte tijd moet je een grote groep veel leren. Natuurlijk zit er ook een drempelverhogende werking in. Het belangrijkste is echter dat de KMT een middel is en geen doel op zichzelf.”

Martin Euwema bekende dat hij een ‘knor’ is, dus nooit lid is geweest van een corporale vereniging. Hij kwam met de stelling dat een harde ontgroening niet nodig is voor het creëren van groepsbinding. Uit onderzoek blijkt dat nieuwkomers de ontgroening zeer frustrerend vinden. De frustratie gaat vaak gepaard met eenzaamheid, depressie en nervositeit. ,,Naarmate novieten deze gevoelens meer ervaren, sluiten ze zich meer af van de groep. Het is dus niet zo dat de druk die wordt uitgeoefend per definitie leidt tot samenbinding.”

Verder stelde hij dat bij een harde ontgroening de kans op overschrijdend gedrag sterk aanwezig is. Het schijnt dat vooral voormalige novieten zich agressief gedragen. ,,Door nieuwkomers neer te zetten als een andere groep en neerbuigend feuten, nullen of biggen te noemen, wordt een platform gecreëerd om agressie uit te oefenen. Agressie, machtswellust en sadisme, maar ook het ondergaan daarvan, masochisme, zitten diep in de mens. De vraag is of je wilt dat dit uitgeleefd wordt?”

Individu

In de discussie haakte Richard Kaper in op het verhaal van Van Bekkum. Klopt het dat mensen die geen rite de passage hebben meegemaakt, een probleem zijn voor de samenleving? Van Bekkum: ,,Het gaat bij een rite de passage om de voorbereiding tot volwassenheid, zodat je je volle talenten kunt ontplooien. De stappen die je nodig hebt om je in de groep helemaal afhankelijk te voelen en tegelijkertijd daarbinnen je identiteit te versterken, dat is de essentie van een rite de passage.” Kaper: ,,Mensen die dat niet hebben ondergaan doen er dus langer over om volwassen te worden. Dat is heel jammer.”

Dat de individualiteit van de novieten tijdens de ontgroening wordt afgebroken, is volgens Euwema niet meer van deze tijd. Een oudere aanwezige haakte daarop in en stelde dat je bij een harde ontgroening bezig bent met het opleiden van de elite van eergisteren. Een student wist niet het verschil tussen hard en zacht. Hard is volgens Euwema een ontgroening waarin iemand tot nul wordt gedegradeerd, zodat hij vervolgens een nieuwe identiteit kan aannemen als groepslid. Kaper was het daar niet mee eens en vroeg de psycholoog hoe hij dat kon hard maken. En zo verzandde de discussie in een woestijn van zandkorrels. Kennelijk had de ontgroening bij de meeste aanwezigen haar uitwerking niet gemist.

Editor Redactie

Do you have a question or comment about this article?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.