[Column] Dilemma

Ik meende dat ik iets had ontdekt: een verwonderpunt in het functioneren van universiteiten. Maar in gesprek met enkele docenten over mijn vinding bleek dit probleem al bekend, en bovendien een bron van ergernis. Vreemd dat dit onderwerp dan toch zo onderbelicht is, en de situatie ogenschijnlijk in een patstelling is beland.

Wat is het geval?

Er is een botsende wisselwerking tussen de twee maatschappelijke kerntaken die universiteiten uitvoeren: het geven van onderwijs en het verrichten van onderzoek. Voor de publieke maar ook interne beoordeling van deze taken lijken internationale ranglijsten een steeds grotere rol te spelen.

Waarschijnlijk ook bij u bekend, is de kritiek op de objectiviteit van deze ranglijsten. Een van de problemen die hier schuilt, is de nadruk op onderzoek. Onder andere het aantal publicaties en de frequentie van citaties wegen zwaar mee in de bepaling van de positie op een ranglijst. Ervan uitgaande dat een universiteit haar positie wil verhogen op een ranglijst, brengt dit twee effecten teweeg.

Punt één is dat meer publicaties de kans op een hogere positie vergroten. Logischerwijs bereik je dat door onderzoek te doen, waarvoor tijd en geld moeten worden ingezet. Tegelijkertijd is de rijksbijdrage aan het verminderen, waardoor universiteiten afhankelijker zijn geworden van externe partijen om hun onderzoek te kunnen financieren. Niet alleen kost dit laatste meer tijd (schrijven van onderzoeksvoorstellen, waarvan het merendeel het overigens niet haalt), maar ook geld (onderzoeksprojecten zijn vaak niet kostendekkend) en continuïteit (tijdelijke projecten).

Punt twee betreft succes, dat wil zeggen: promotie in ranglijsten. Hogere notatie in ranglijsten betekent meer interesse in de universiteit door internationale studenten en vermoedelijk dus een grotere instoom. In Delft is dit al merkbaar en staat deze internationalisering vaak ter discussie nu langzamerhand de nadelen van ervan duidelijk worden.

Punt één en twee gecombineerd zorgen voor een dilemma. Universiteiten willen hun positie verbeteren in de internationale ranglijsten. Daarvoor is onderzoek nodig, publiceerbaar onderzoek welteverstaan. Door het huidige systeem zijn docenten veel tijd kwijt aan onderzoeksvoorstellen en moeten zij daarnaast voldoende academische publicaties behalen, wat in de praktijk vaak ten koste gaat van onderwijsuren. Tegelijkertijd leidt een goede internationale positie tot grotere instroom. Kortom: een situatie waarin meer studenten zich inschrijven, maar minder middelen beschikbaar zijn om hen te onderwijzen.

De situatie is complexer dan dat deze zich in een paar honderd woorden laat vangen, en een makkelijke uitweg ligt niet voor handen. Meer openheid en discussie over deze impasse zou echter goed zijn. Universiteiten zullen een antwoord moeten vinden op de ongunstige financieringsstructuur voor onderzoek en de toenemende internationalisering, zodat de kerntaken niet belemmerd worden door hun prestatielust.

Susanne Verstegen is masterstudent engineering and policy analysis bij de faculteit Techniek, Bestuur en Management.

Susanne Verstegen / Student, columnist en freelancer voor Delta