De politieke partijen beloven deze verkiezingen gouden bergen voor onderwijs, wetenschap en innovatie. Het nieuwe bekostigingssysteem via leerrechten zal er hoe dan ook komen als het aan CDA, PvdA en VVD ligt.
Politici vertellen wat over blijft van de rest van de conceptwet op het hoger onderwijs en onderzoek, als het aan hen ligt.
CDA: Onderwijsplannen de prullenmand in
Het volgende kabinet krijgt nog heel wat te stellen met de nieuwe wet voor hoger onderwijs en onderzoek, denkt CDA-kamerlid Cisca Joldersma. Van haar mogen de plannen voor selectie aan de poort, topcollegegelden en een open bestel vandaag nog in de prullenmand.
Die kritische houding lijkt op het eerste gezicht vreemd voor de grootste regeringspartij, maar de verklaring is logisch: de afgelopen jaren dreven de vernieuwingsplannen van het kabinet op een kamermeerderheid van VVD en oppositiepartijen PvdA en LPF. Het CDA trapte via Joldersma een aantal malen hard op de rem, door eerst om experimenten en nader onderzoek te vragen.
Geen misverstand: de leerrechten ondersteunen de christendemocraten van harte. Joldersma: “Die vormen een goed middel tegen verwatering van het onderwijsbudget. Ook het CDA beseft dat extra publieke middelen voor hoger onderwijs beperkt zijn. Leerrechten markeren de grens tussen publiek en privaat geld. Studenten kunnen tegen een standaardcollegegeld studeren zolang ze leer- en uitlooprechten hebben. Daarna moeten ze hun opleiding grotendeels zelf betalen.”
De huidige plannen gaan Joldersma niet ver genoeg. “Nu heb je aparte leer- en uitlooprechten voor bachelor- en masterfase. Wat ons betreft mogen studenten hun leerrechten straks volledig naar eigen inzicht besteden.”
Het CDA vindt dat studenten voldoende financiële armslag hebben. Wel moet het nieuwe kabinet iets doen tegen de leenaversie. Niet alleen studenten zelf, maar vooral ook ouders moeten daarop worden aangesproken.
De aanbevelingen van de commissie-Chang voor wetenschappelijk onderzoek zijn duidelijk overgekomen bij het CDA. “We moeten er voor waken dat onderzoekers niet nog meer kunstjes hoeven uithalen om voor geld in aanmerking te komen. Ze worden nu al afgerekend op citatiescores en op publicaties in tijdschriften, en bij de meeste instellingen is men tegenwoordig ook behoorlijk resultaatgericht. Meer eisen moeten we niet willen stellen. Wetenschappers moeten zich hoofdzakelijk bezighouden met onderzoek, niet met projectaanvragen.”
Cisca Joldersma is sinds mei 2002 lid van de CDA-fractie. Ze staat op plaats 28 van de kieslijst.
Cisca Jolderma. (Foto: XXXXXXXXXXXXXXXXX)
PvdA: Een toegankelijker leenstelsel
“Ik moet nog zien of de leerrechten in september 2008 worden ingevoerd”, zegt PvdA-kamerlid Jacques Tichelaar. “Er is weinig maatschappelijk draagvlak voor en het vertrouwen tussen instellingen en het ministerie is kleiner dan ooit. Daar moet snel verbetering in komen.”
De stroeve relatie tussen onderwijsveld en het ministerie van onderwijs is voor een belangrijke deel te herleiden tot verschillen van inzicht binnen de coalitie, denkt Tichelaar. “Het CDA ziet weinig in de voorgestelde stelselwijzigingen. Het vernieuwingswiel is alleen blijven draaien dankzij de constructieve opstelling van de PvdA. Samen met VVD en LPF dienden wij de motie in die selectie en een open onderwijsbestel principieel mogelijk maakt.”
Tichelaar is nog altijd ‘niet tegen’ leerrechten. “Maar ik krijg wel steeds meer de indruk dat we op het verkeerde been zijn gezet door Mark Rutte. Die zei voordat hij overstapte naar de VVD-fractie steeds dat het helemaal goed zou komen met de leerrechten. Achteraf blijkt dat erg tegen te vallen.”
Mocht de PvdA aan de formatietafel verschijnen, dan wil Tichelaar de leerrechtenplannen heroverwegen. “We zitten straks met een nieuwe wet hoger onderwijs waar het CDA niet aan wil en een leerrechtensysteem waarmee instellingen en studenten niet uit de voeten willen of kunnen. Er moet daarom alsnog een quick scan worden uitgevoerd naar alle bezwaren. En misschien zeggen we op basis daarvan wel: we laten de leerrechten zitten en nemen de tijd om te werken aan een echt vouchersysteem met bekostiging per studiepunt. Maar voor hetzelfde geld zitten we na 22 november gewoon in de oppositie en dan moeten we nog maar eens kijken.”
De studentenbonden verweten de PvdA een vaag verkiezingsprogramma te hebben als het om hoger onderwijs gaat, maar Tichelaar ontkent dat: “De programmacommissie heeft geconstateerd dat er met onze steun experimenten lopen met het open bestel, over selectie aan de poort. Als blijkt dat die tot niets leiden, zullen we er niet aan vasthouden.”
Ook de PvdA heeft veel extra geld gereserveerd voor onderwijs en onderzoek, maar de publieke middelen zijn volgens Tichelaar hoe dan ook onvoldoende. “Je kunt er nog wel een miljard euro extra in steken, maar ook dan houden de investeringen geen gelijke tred met de ambities om straks de halve beroepsbevolking hoogopgeleid te krijgen. De vraag blijft dus hoe we die ambitie financieren: je kunt van het bedrijfsleven een kennistaks vragen, maar dat is niet goed voor de ondernemersmoraal. Daarom pleit de PvdA voor een toegankelijk leenstelsel waarbij afgestudeerden alleen terugbetalen als ze voldoende verdienen.”
Jacques Tichelaar is sinds mei 2002 lid van de PvdA-fractie. Hij staat dertiende op de kieslijst.
Jacques Tichelaar. (Foto: XXXXXXXXXX)
VVD: Meer openheid over opleidingsniveau staf
Arno Visser, kamerlid namens de VVD, is nog altijd boos over de ‘obstructie’ van de instellingen tegen de invoering van leerrechten. “Als dit niet alsnog wordt onderzocht, is er voorlopig weinig kans op voortvarend nieuw hoger-onderwijsbeleid.”
Volgens Visser is er iets grondig mis met de bestuurscultuur in het Nederlandse hoger onderwijs. “Toen de commissie-Schutte onderzoek deed naar bekostigingsfraude, weigerden sommige instellingen inzicht te verschaffen in hun administratie. Dit voorjaar signaleerde de commissie-Chang bij haar onderzoek naar wetenschapsbekostiging ‘gestold wantrouwen’ tussen instellingen en ministerie: universiteiten wilden geen verantwoording afleggen over de manier waarop zij hun onderzoeksbudget besteden. Dat is toch bizar? Het is gemeenschapsgeld. Daarom moet eerst duidelijk worden waar die houding vandaan komt.”
Het Nederlandse hoger onderwijs is volgens de VVD’er in bepaalde opzichten onvolwassen. “Ik heb regelmatig gepleit voor goede studiekeuze-informatie. Het begin is er nu, maar in het buitenland is het beter geregeld. Ik heb in Nederland gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen, maar ook een programma gevolgd aan de universiteit van Alberta in Canada. Als ik de websites van die instellingen vergelijk, is het verschil groot. Er moet hier veel meer openheid zijn over bijvoorbeeld het rendement en het opleidingsniveau van de staf.”
Ondanks zijn kritiek op het hoger-onderwijsveld is de VVD nog altijd voor invoering van selectie aan de poort en topcollegegelden. “Studenten die een opleiding volgen in het buitenland, hebben vaak weinig moeite met een hoge fee. Maar ze willen wel waar voor hun geld. Ze pikken het niet als docenten college geven op de automatische piloot.”
Arno Visser zit vanaf 2003 in de Tweede Kamer. Hij is op eigen verzoek niet herkiesbaar.
Arno Visser. (Foto: XXXXXXXXXXXXXXXXX)
SP: Privaatgeld voor onderzoek beperken
SP-kamerlid Fenna Vergeer maakt zich grote zorgen over de toenemende marktwerking in het hoger onderwijs: “Het moet tegenwoordig zo goedkoop mogelijk. Dat gaat onvermijdelijk ten koste van de inhoud.”
Studenten die om inhoud vragen, worden volgens Vergeer steeds schaarser, maar dat is niet zonder meer hun eigen schuld. “Ze worden gestimuleerd om snel af te studeren en met de leerrechten wordt dat nog erger. Instellingen die inhoudelijk meer van ze vragen, laten ze dan links liggen voor een universiteit of een hogeschool met een pretpakket. Voor honoursprogramma’s wordt straks, vrees ik, een hoger collegegeld gevraagd.”
De voormalig docente Duits is ook buitenparlementair actief. Ze is één van de promotors van de Vereniging Beter Onderwijs Nederland, een club die zich vooral hardmaakt voor de positie van docenten. Volgens Vergeer is dat de komende tijd een topthema in het hoger onderwijs. “Eén van de redenen waarom ik de conceptwet voor het hoger onderwijs zo slecht vind, is dat daarin nauwelijks aandacht is voor de positie van professionals. Door competentiegericht onderwijs zijn docenten activiteitenbegeleiders geworden. Dankzij druk van buitenaf, onder meer van Beter Onderwijs Nederland, zal daarin verandering komen.”
Privaat geld is wat de SP betreft slechts onder heel strikte voorwaarden welkom in het hoger onderwijs en onderzoek. “Ik kan me constructies voorstellen waarbij de koers van bepaald onderzoek al vaststaat en er dan financiers worden bijgezocht. Maar het bedrijfsleven mee laten denken met de opzet van onderzoek lijkt me niet goed. Rechtse partijen kunnen inbrengen dat slimme bedrijven gebaat zijn bij open en eerlijk onderzoek, maar er zijn toch genoeg voorbeelden in de medische wetenschap om die stelling naïef te kunnen noemen.”
Fenna Vergeer zit in de Tweede Kamer vanaf 2002. Zij is op eigen verzoek niet herkiesbaar.
Fenna Vergeer. (Foto: XXXXXXXX)
ChristenUnie: Geen grote veranderingen in hoger onderwijs
Kamerlid Arie Slob vindt het nut van leerrechtenbekostiging onduidelijk en vreest dat er een Paard van Troje wordt binnengesleept. “Instellingen krijgen hun geld straks per jaar, terwijl studenten hun restleerrechten in maanden kunnen verzilveren. Ik ben bang dat dit systeem fraudegevoelig is.”
Het hoger onderwijs is volgens de ChristenUnie vooral gebaat bij rust, heel veel rust. “De VVD heeft de afgelopen jaren het ene liberale plan na het andere gelanceerd en het CDA hobbelt daar schoorvoetend achteraan. Ook de PvdA heeft veel wilde ideeën zonder dat duidelijk wordt of die de kwaliteit ten goede komen. Wij willen best nog eens kijken naar de bekostigingsregels, maar tot al te grote veranderingen hoeft dat niet te leiden.”
Op het gebied van onderzoek heeft het kabinet te weinig gepresteerd, vindt Slob. “De commissie-Chang heeft dit voorjaar een interessant rapport geschreven over dynamisering van onderzoek, en de Tweede Kamer heeft de minister al een keer of vijf vergeefs om een reactie gevraagd. Wat ons betreft geldt ook voor het onderzoek dat meer rust en middelen het beste recept zijn.”
Ethische vragen zijn belangrijk, vindt de ChristenUnie: “Zoals bekend zijn wij niet enthousiast over zaken als stamcelonderzoek. Maar ook los van dat specifieke onderwerp vinden we dat wetenschappers zich altijd moeten afvragen of ze ethisch goed bezig zijn.”
Arie Slob zit sinds 2001 in de Tweede Kamer, met een korte onderbreking in 2002. Hij staat tweede op de kieslijst van de ChristenUnie.
Arie Slob. (Foto: XXXXXXXX)
Zwevers die het hoger-onderwijsbeleid van doorslaggevend belang vinden, kunnen voor een stemadvies terecht op de website www.stemonderwijs.nl van studentenbond LSVb.
CDA: Onderwijsplannen de prullenmand in
Het volgende kabinet krijgt nog heel wat te stellen met de nieuwe wet voor hoger onderwijs en onderzoek, denkt CDA-kamerlid Cisca Joldersma. Van haar mogen de plannen voor selectie aan de poort, topcollegegelden en een open bestel vandaag nog in de prullenmand.
Die kritische houding lijkt op het eerste gezicht vreemd voor de grootste regeringspartij, maar de verklaring is logisch: de afgelopen jaren dreven de vernieuwingsplannen van het kabinet op een kamermeerderheid van VVD en oppositiepartijen PvdA en LPF. Het CDA trapte via Joldersma een aantal malen hard op de rem, door eerst om experimenten en nader onderzoek te vragen.
Geen misverstand: de leerrechten ondersteunen de christendemocraten van harte. Joldersma: “Die vormen een goed middel tegen verwatering van het onderwijsbudget. Ook het CDA beseft dat extra publieke middelen voor hoger onderwijs beperkt zijn. Leerrechten markeren de grens tussen publiek en privaat geld. Studenten kunnen tegen een standaardcollegegeld studeren zolang ze leer- en uitlooprechten hebben. Daarna moeten ze hun opleiding grotendeels zelf betalen.”
De huidige plannen gaan Joldersma niet ver genoeg. “Nu heb je aparte leer- en uitlooprechten voor bachelor- en masterfase. Wat ons betreft mogen studenten hun leerrechten straks volledig naar eigen inzicht besteden.”
Het CDA vindt dat studenten voldoende financiële armslag hebben. Wel moet het nieuwe kabinet iets doen tegen de leenaversie. Niet alleen studenten zelf, maar vooral ook ouders moeten daarop worden aangesproken.
De aanbevelingen van de commissie-Chang voor wetenschappelijk onderzoek zijn duidelijk overgekomen bij het CDA. “We moeten er voor waken dat onderzoekers niet nog meer kunstjes hoeven uithalen om voor geld in aanmerking te komen. Ze worden nu al afgerekend op citatiescores en op publicaties in tijdschriften, en bij de meeste instellingen is men tegenwoordig ook behoorlijk resultaatgericht. Meer eisen moeten we niet willen stellen. Wetenschappers moeten zich hoofdzakelijk bezighouden met onderzoek, niet met projectaanvragen.”
Cisca Joldersma is sinds mei 2002 lid van de CDA-fractie. Ze staat op plaats 28 van de kieslijst.
Cisca Jolderma. (Foto: XXXXXXXXXXXXXXXXX)
PvdA: Een toegankelijker leenstelsel
“Ik moet nog zien of de leerrechten in september 2008 worden ingevoerd”, zegt PvdA-kamerlid Jacques Tichelaar. “Er is weinig maatschappelijk draagvlak voor en het vertrouwen tussen instellingen en het ministerie is kleiner dan ooit. Daar moet snel verbetering in komen.”
De stroeve relatie tussen onderwijsveld en het ministerie van onderwijs is voor een belangrijke deel te herleiden tot verschillen van inzicht binnen de coalitie, denkt Tichelaar. “Het CDA ziet weinig in de voorgestelde stelselwijzigingen. Het vernieuwingswiel is alleen blijven draaien dankzij de constructieve opstelling van de PvdA. Samen met VVD en LPF dienden wij de motie in die selectie en een open onderwijsbestel principieel mogelijk maakt.”
Tichelaar is nog altijd ‘niet tegen’ leerrechten. “Maar ik krijg wel steeds meer de indruk dat we op het verkeerde been zijn gezet door Mark Rutte. Die zei voordat hij overstapte naar de VVD-fractie steeds dat het helemaal goed zou komen met de leerrechten. Achteraf blijkt dat erg tegen te vallen.”
Mocht de PvdA aan de formatietafel verschijnen, dan wil Tichelaar de leerrechtenplannen heroverwegen. “We zitten straks met een nieuwe wet hoger onderwijs waar het CDA niet aan wil en een leerrechtensysteem waarmee instellingen en studenten niet uit de voeten willen of kunnen. Er moet daarom alsnog een quick scan worden uitgevoerd naar alle bezwaren. En misschien zeggen we op basis daarvan wel: we laten de leerrechten zitten en nemen de tijd om te werken aan een echt vouchersysteem met bekostiging per studiepunt. Maar voor hetzelfde geld zitten we na 22 november gewoon in de oppositie en dan moeten we nog maar eens kijken.”
De studentenbonden verweten de PvdA een vaag verkiezingsprogramma te hebben als het om hoger onderwijs gaat, maar Tichelaar ontkent dat: “De programmacommissie heeft geconstateerd dat er met onze steun experimenten lopen met het open bestel, over selectie aan de poort. Als blijkt dat die tot niets leiden, zullen we er niet aan vasthouden.”
Ook de PvdA heeft veel extra geld gereserveerd voor onderwijs en onderzoek, maar de publieke middelen zijn volgens Tichelaar hoe dan ook onvoldoende. “Je kunt er nog wel een miljard euro extra in steken, maar ook dan houden de investeringen geen gelijke tred met de ambities om straks de halve beroepsbevolking hoogopgeleid te krijgen. De vraag blijft dus hoe we die ambitie financieren: je kunt van het bedrijfsleven een kennistaks vragen, maar dat is niet goed voor de ondernemersmoraal. Daarom pleit de PvdA voor een toegankelijk leenstelsel waarbij afgestudeerden alleen terugbetalen als ze voldoende verdienen.”
Jacques Tichelaar is sinds mei 2002 lid van de PvdA-fractie. Hij staat dertiende op de kieslijst.
Jacques Tichelaar. (Foto: XXXXXXXXXX)
VVD: Meer openheid over opleidingsniveau staf
Arno Visser, kamerlid namens de VVD, is nog altijd boos over de ‘obstructie’ van de instellingen tegen de invoering van leerrechten. “Als dit niet alsnog wordt onderzocht, is er voorlopig weinig kans op voortvarend nieuw hoger-onderwijsbeleid.”
Volgens Visser is er iets grondig mis met de bestuurscultuur in het Nederlandse hoger onderwijs. “Toen de commissie-Schutte onderzoek deed naar bekostigingsfraude, weigerden sommige instellingen inzicht te verschaffen in hun administratie. Dit voorjaar signaleerde de commissie-Chang bij haar onderzoek naar wetenschapsbekostiging ‘gestold wantrouwen’ tussen instellingen en ministerie: universiteiten wilden geen verantwoording afleggen over de manier waarop zij hun onderzoeksbudget besteden. Dat is toch bizar? Het is gemeenschapsgeld. Daarom moet eerst duidelijk worden waar die houding vandaan komt.”
Het Nederlandse hoger onderwijs is volgens de VVD’er in bepaalde opzichten onvolwassen. “Ik heb regelmatig gepleit voor goede studiekeuze-informatie. Het begin is er nu, maar in het buitenland is het beter geregeld. Ik heb in Nederland gestudeerd aan de Rijksuniversiteit Groningen, maar ook een programma gevolgd aan de universiteit van Alberta in Canada. Als ik de websites van die instellingen vergelijk, is het verschil groot. Er moet hier veel meer openheid zijn over bijvoorbeeld het rendement en het opleidingsniveau van de staf.”
Ondanks zijn kritiek op het hoger-onderwijsveld is de VVD nog altijd voor invoering van selectie aan de poort en topcollegegelden. “Studenten die een opleiding volgen in het buitenland, hebben vaak weinig moeite met een hoge fee. Maar ze willen wel waar voor hun geld. Ze pikken het niet als docenten college geven op de automatische piloot.”
Arno Visser zit vanaf 2003 in de Tweede Kamer. Hij is op eigen verzoek niet herkiesbaar.
Arno Visser. (Foto: XXXXXXXXXXXXXXXXX)
SP: Privaatgeld voor onderzoek beperken
SP-kamerlid Fenna Vergeer maakt zich grote zorgen over de toenemende marktwerking in het hoger onderwijs: “Het moet tegenwoordig zo goedkoop mogelijk. Dat gaat onvermijdelijk ten koste van de inhoud.”
Studenten die om inhoud vragen, worden volgens Vergeer steeds schaarser, maar dat is niet zonder meer hun eigen schuld. “Ze worden gestimuleerd om snel af te studeren en met de leerrechten wordt dat nog erger. Instellingen die inhoudelijk meer van ze vragen, laten ze dan links liggen voor een universiteit of een hogeschool met een pretpakket. Voor honoursprogramma’s wordt straks, vrees ik, een hoger collegegeld gevraagd.”
De voormalig docente Duits is ook buitenparlementair actief. Ze is één van de promotors van de Vereniging Beter Onderwijs Nederland, een club die zich vooral hardmaakt voor de positie van docenten. Volgens Vergeer is dat de komende tijd een topthema in het hoger onderwijs. “Eén van de redenen waarom ik de conceptwet voor het hoger onderwijs zo slecht vind, is dat daarin nauwelijks aandacht is voor de positie van professionals. Door competentiegericht onderwijs zijn docenten activiteitenbegeleiders geworden. Dankzij druk van buitenaf, onder meer van Beter Onderwijs Nederland, zal daarin verandering komen.”
Privaat geld is wat de SP betreft slechts onder heel strikte voorwaarden welkom in het hoger onderwijs en onderzoek. “Ik kan me constructies voorstellen waarbij de koers van bepaald onderzoek al vaststaat en er dan financiers worden bijgezocht. Maar het bedrijfsleven mee laten denken met de opzet van onderzoek lijkt me niet goed. Rechtse partijen kunnen inbrengen dat slimme bedrijven gebaat zijn bij open en eerlijk onderzoek, maar er zijn toch genoeg voorbeelden in de medische wetenschap om die stelling naïef te kunnen noemen.”
Fenna Vergeer zit in de Tweede Kamer vanaf 2002. Zij is op eigen verzoek niet herkiesbaar.
Fenna Vergeer. (Foto: XXXXXXXX)
ChristenUnie: Geen grote veranderingen in hoger onderwijs
Kamerlid Arie Slob vindt het nut van leerrechtenbekostiging onduidelijk en vreest dat er een Paard van Troje wordt binnengesleept. “Instellingen krijgen hun geld straks per jaar, terwijl studenten hun restleerrechten in maanden kunnen verzilveren. Ik ben bang dat dit systeem fraudegevoelig is.”
Het hoger onderwijs is volgens de ChristenUnie vooral gebaat bij rust, heel veel rust. “De VVD heeft de afgelopen jaren het ene liberale plan na het andere gelanceerd en het CDA hobbelt daar schoorvoetend achteraan. Ook de PvdA heeft veel wilde ideeën zonder dat duidelijk wordt of die de kwaliteit ten goede komen. Wij willen best nog eens kijken naar de bekostigingsregels, maar tot al te grote veranderingen hoeft dat niet te leiden.”
Op het gebied van onderzoek heeft het kabinet te weinig gepresteerd, vindt Slob. “De commissie-Chang heeft dit voorjaar een interessant rapport geschreven over dynamisering van onderzoek, en de Tweede Kamer heeft de minister al een keer of vijf vergeefs om een reactie gevraagd. Wat ons betreft geldt ook voor het onderzoek dat meer rust en middelen het beste recept zijn.”
Ethische vragen zijn belangrijk, vindt de ChristenUnie: “Zoals bekend zijn wij niet enthousiast over zaken als stamcelonderzoek. Maar ook los van dat specifieke onderwerp vinden we dat wetenschappers zich altijd moeten afvragen of ze ethisch goed bezig zijn.”
Arie Slob zit sinds 2001 in de Tweede Kamer, met een korte onderbreking in 2002. Hij staat tweede op de kieslijst van de ChristenUnie.
Arie Slob. (Foto: XXXXXXXX)
Zwevers die het hoger-onderwijsbeleid van doorslaggevend belang vinden, kunnen voor een stemadvies terecht op de website www.stemonderwijs.nl van studentenbond LSVb.
Comments are closed.