Desgevraagd: effecten van de mijnbouw

Chemicaliën die tijdens de mijnbouwactiviteiten werden gebruikt, kunnen in grondlagen terecht komen waaruit drinkwater geput wordt, vreest de provincie Limburg. Om deze angst weg te nemen, liet minister Henk Kamp van Economische Zaken onderzoek doen naar de gevolgen van het rijzende water. Dat onderzoek was half december afgerond. En wat is de conclusie? De oude kolenmijnen in Limburg zijn geen direct risico voor de veiligheid.

Uit het onderzoek blijkt ook dat de bodem verder omhoog zou kunnen komen door stijgend mijnwater. Kamp wil de veranderingen in de bodemgesteldheid de komende jaren daarom laten monitoren. Dat is geen gek idee, vindt dr. Jack Voncken (faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen). Hij is gespecialiseerd in de chemie van de ondergrond.

“De grond zuigt zich vol als een spons en zet uit”, zegt Voncken desgevraagd. “Dat gebeurt niet overal even snel doordat er breuken in de aarde zitten. Dat leidt tot hoogteverschillen en scheuren in de muren van huizen.”

Vroeger ontstond regelmatig schade aan huizen wanneer in onbruik geraakte mijngangen instortten. Een paar jaar geleden gebeurde dat nog bij winkelcentrum Het Loon in Heerlen. “Nu zien we dat de stukken grond die in principe stabiel waren geworden toch weer bewegen door het rijzende water”, zegt Voncken. “Ik denk dat de schade aan huizen hierdoor zal toenemen.”

Expert grondmechanica, dr.ir. Leon van Paassen (ook van CiTG), deelt die mening. “Wat schade aan huizen betreft, lijkt het me niet onwaarschijnlijk dat we iets van dezelfde orde grootte als in Groningen te zien zullen krijgen.” Om eerdere alarmistische berichtgeving van de NOS moeten de heren lachen. Op 30 november meldde de nieuwszender dat Limburg bedreigd wordt door ‘gif dat onstuitbaar omhoog kruipt’. Het water voor drinkwatervoorziening zou in het geding zijn.

“Dat kan best kloppen”, zegt Voncken. “Het zal geld kosten om het water te zuiveren. Maar een drama zal dat niet zijn.” Om wat voor chemicaliën gaat het? “Je kunt denken aan smeermiddelen voor boorhamers en andere machines. Daar zal nog wel wat van rondslingeren in de mijngangen. Dat kan omhoogkomen.”

Maar veel belangrijker is de vervuiling door natuurlijke mineralen. “In steenkoollagen zit veel pyriet (FeS2). Als dat met het mijnwater in contact komt reageert het, en ontstaat zwavelzuur. Dat corrodeert alles. Het zorgt ervoor dat zware metalen loskomen uit het gesteente. Het vreet ook alles aan wat in de mijngangen is achtergelaten.”

Wie de rekening moet betalen is nog onduidelijk. Kamp vindt dat alle schade door de mijnbouw inmiddels is verjaard. Limburg denkt daar anders over en wil met een proefproces die verjaring van tafel halen.