‘Kuipers Nederlands laatste astronaut’

“Als ik moet geloven wat daar staat, maak ik me inderdaad zorgen. Het zal niet zo zijn dat Estec morgen de deuren dicht gooit en weg is. Maar tot nu toe is geïnvesteerd in Estec. Telkens als er een nieuwe faciliteit nodig was, werd die gebouwd bij Estec. Er zijn landen die zijn echt stinkjaloers op Nederland dat we die faciliteiten hebben en die zijn er erg tuk op. Kom maar, zeggen ze, kom maar. Toekomstige uitbreidingen zullen, als Nederland zich zo opstelt, niet in Noordwijk gebouwd gaan worden, maar in Frankrijk of Duitsland.”

Estec mag nu al niet meer uitbreiden. Dat is verboden door de overige landen.

“Dan gaan de gelden naar Frankrijk of Duitsland die al een aantal grote centra hebben staan. Nu zien ze een kans om dat centrum waar ze zo jaloers op zijn langzaam van ons af te pakken. Daarvan ben ik overtuigd”.

Je hoort ook: Estec blijft wel, want het is te groot om te verplaatsen.

“Dat zal waarschijnlijk zo zijn, zeker voor de grote ruimtesimulatoren. Hele dure complexe faciliteiten zijn dat.”

Maar nieuwe onderzoeksfaciliteiten zullen elders gebouwd worden?

“Als er een overweging is voor een nieuw testlab, dan gaat dat niet meer in Noordwijk gebeuren, maar in Frankrijk, Duitsland of Spanje.”

En dat is dan weer nadelig voor Nederlandse ruimtevaartbedrijfjes?

“Het belang van de aanwezigheid van Estec wordt vreselijk onderschat. Daar zitten 2400 zeer goed verdienende en intelligente medewerkers, voor het grootste deel expats. Die hebben allemaal een huis, die reizen allemaal per KLM naar Schiphol. Ze gaan allemaal naar de bakker en de melkboer. Dus als je dat totale plaatje bekijkt gaat het niet over 2400 man, maar over een stuk economie in Nederland. Het schijnt dat voor iedere euro die Nederland in ESA/Estec steekt er 3,5 tot 5 euro terugvloeien in de Nederlandse economie. Daarom zijn andere landen zo jaloers.

Nederland heeft het centrum een beetje bij toeval gekregen. ESA bestond nog niet. Je had de European Launch and Development Organisation en de European Space Research Organsiation. Dat is ESA geworden. En toen in Estec, European Space Technology Centre opgericht. Dat zat eerst in Delft aan de Julianalaan. Dat is op gegeven moment naar Noordwijk gegaan en dat is enorm ge-expandeerd.

Nederland heeft de mond vol over kenniseconomie. Onze studenten profiteren van excursies, stages, directe toegang tot experts. De lijn is kort, ze kunnen er zo heen. Ook middelbare scholieren maken kennis met Estec middels een groot aantal excursies. Dat is de voedingsbodem weer voor onze faculteit.

Space-Expo bestaat dankzij Estec. Zonder dat is het niets. Nu heeft het een geweldige functie qua voorlichting en promotie. Al die zaken worden gemarginaliseerd als je op termijn de bijdrage gaat terugbrengen.”

Wat vindt u dan van zo’n maatregel?

“Puur slecht. Waar praten we over? Het klinkt als een boel geld, maar in verhouding is die 40 mln per jaar drie keer niks. De Nederlandse staatsschuld neemt met 50 mln euro per dag toe. En dit kost 40 mln. Dat is dus minder dan 1 dag staatsschuldgroei, maar wel met een enorme impact op de status van Nederland in de ruimtevaart. Bezuinigingen begrijp ik – er zijn grote problemen in het land. Maar dan moet je wel uitkijken hoe je dat doet en dat je jezelf niet in de voet schiet. “

Kost Nederland dit zijn reputatie binnen de ESA?

“Ja, natuurlijk. We hebben nu Andre Kuipers 193 dagen in de ruimte gehad. Er gaan maar heel weinig astronauten omhoog en dit is de laatste geweest, voorlopig, vanuit Nederland. Als we zo doorgaan staat Nederland volledig buitenspel binnen de ruimtevaart. We oogsten nu het succes van Andre Kuipers, maar dat kunstje halen we nooit meer al we Estec het land uit gaan pesten.“

Zijn derde geldstroom en commerciële ruimtevaart zoals de XCorp geen mogelijke financieringsbronnen voor ruimtevaartonderzoek?

“Ruimtevaart zal op termijn commercieel worden. Op hele lange termijn zal ruimte gewoon worden, net als met luchtvaart gebeurd is. Dat duurt nog een aantal jaren. Voor Europa ligt daar een enorme markt, en Nederland is daar een speler in. Maar niet overmorgen en ook niet over vijf jaar. Over dertig, veertig jaar denk ik het wel.”

En om aan de bal te blijven moet Nederland blijven investeren?

“Dat is een slechte motivatie. Europa heeft ESA opgezet voor bemande ruimtevaart en satellietonderzoek tot en met astronomie. Nederland levert via SRON onderdelen voor belangrijke satellietmissies. Op het moment dat je Estec de deur uitpest dan zul je niet makkelijk meer toegang krijgen tot dat soort projecten. Nederland is een klein land in het totaal, maar heeft wel wat hoog te houden. Nederland moet zorgen in het netwerk te blijven.

We hadden ooit een vliegtuigindustrie: Fokker. Die hebben we failliet laten gaan terwijl dat niet nodig was. Maar dat beseften we pas later. Het verlies van Fokker betekent dat we een betekenis van nul spelen in de vliegtuigindustrie. We mogen een paar vleugelklepjes maken en that’s it. Dat is geen innovatieve activiteit, dat is maakindustrie die ze in China ook en goedkoper kunnen. Daar hebben we geweldig de boot gemist. In Frankrijk en Duitsland staan enorme fabrieken. Nederland had als toeleverancier ook groot kunnen produceren, maar dat zijn we kwijtgeraakt. Die kwestie speelde ook in crisistijd. Toen hebben we vanwege een paar miljoen de stekker eruit getrokken. Gelukkig is Fokker Space overgebleven. Die maken nu zonnepanelen voor de ruimtevaart. Economisch gezien is dat interessant, maar er gebeurt geen ontwikkeling. Daar is de zaak te klein voor. Als je dan Estec ook nog eens weghaalt, valt alles op ruimtevaartgebied weg. Vergeet niet dat de relatie tussen Estec, ESA en DutchSpace netwerken zijn dankzij het feit dat ze bij elkaar in de buurt zitten. Als Estec verdwijnt sta je aan de kant. Dat is mijn gevoel. Ik denk dat deze faculteit ook voor een belangrijk deel steunt op het feit dat ruimtevaart bij jonge mensen in hun gedachten leeft. Dat is te danken aan het feit dat we die faciliteit daar hebben. Voor de faculteit wordt het ook een aderlating als Estec verdwijnt. Dan staat Nederland simpelweg niet meer op de kaart. Dan bestaan we voor de ruimtevaart niet meer. Nogmaals, het is niet morgen weg, maar het is een trend: het vloeit weg.”

Ook TU-voorlichter Michel van Baal die voorheen bij de ESA werkte gaf in een opiniestuk in de Volkskrant te kennen de bezuiniging contraproductief en nutteloos te vinden.

Volgens het laatste nieuws is de omstreden bezuiniging met een motie van D66-er Kees Verhoeven teruggedraaid. Een volgend kabinet zal moeten zoeken naar een andere invulling van de bezuiniging.