Joris Luyendijk over de boeman in het bankgebouw

Er moesten naast het auditorium in de aula vier extra collegezalen worden ingericht met live videoverbinding, zodat iedereen Luyendijks verhaal over de ‘enge’ financiële wereld kon volgen.Luyendijk heeft zich van 2011 tot 2013 verdiept in de bankenwereld in Londen. Hij begon als een echte financiële nitwit en deelde in een online blog voor de Engelse krant The Guardian zijn ontdekkingsreis door deze ontoegankelijke wereld. Wat hij vond is niet geruststellend. “In mijn vorige boek schreef ik over het Midden-Oosten. Ik kwam tot de conclusie dat de moslims daar niet zo eng zijn als ze lijken. In de bankenwereld is het omgekeerd. Het bankensysteem is, als je je erin verdiept, nog enger dan het in eerste instantie lijkt.”

Ze zijn niet verantwoordelijk voor hun eigen falen, werken met de constante angst dat ze ieder moment ontslagen kunnen worden en worden door de buitenwereld op een soort voetstuk geplaatst. Dat is in het kort hoe Luyendijk bankiers omschrijft. “Het is niet dat er alleen maar slechte personen bij de banken werken, maar het systeem zorgt ervoor dat de personen zo handelen.” Verbeter de wereld en begin bij jezelf lijkt niet de oplossing. “Als jij naar boven wordt geroepen om je bonus in ontvangst te nemen en je zegt ‘nee, laat maar zitten’, word je daarna alleen maar als rare Harry behandeld en verder heb je niets bereikt. De mentaliteit ‘als ik het niet doe doet iemand anders het wel’ is één van de issues die het systeem in stand houden.”

Geen controle

Daar komt dan de globalisering nog bovenop. “Ik was altijd een fan van globalisering, ik zag dat voor me als Nederland maar dan groter. Maar eigenlijk is het een groter Nederland, maar zonder regering. Hierdoor is er vanuit de politiek geen controle meer mogelijk over het bankwezen.” Een ander probleem dat Luyendijk aankaart, is de verwevenheid van de politiek en het bankwezen. Om dit te onderbouwen komt hij met een lijstje oud-politici die nu het bankenbestuur ingaan. Vooral de VVD moet het ontgelden in uitspraken zoals ‘de VVD en de bankenlobby kunnen uitwisselbaar gebruikt worden’ en ‘je kunt op de VVD stemmen of boos zijn op de banken, maar niet allebei tegelijk’.

Luyendijk ziet een groot probleem in het huidige banksysteem. Op de vraag of hij een oplossing heeft antwoordt hij: “Het boek is een diagnose van een probleem, als je met een oplossing komt zegt iedereen toch dat het niet haalbaar of niet origineel is. Een oplossing komt pas als de oorzaken van het probleem geaccepteerd zijn, en zover zijn we gek genoeg nog niet.”

“De grote opkomst bij de lezing is een teken dat het issue wel echt leeft onder de studenten”, zegt Coen Vermeeren, hoofd Studium Generale Delft en organisator van het evenement. Of Luyendijks verhaal de studenten echt heeft overtuigd, is nog maar de vraag. “Ik was er vooral voor de persoon”, zegt student Maurice Quant. “Misschien ga ik wel bij een bank werken. Ze staan altijd op de bedrijvendagen dus ze willen ons wel hebben.”