Eskimo’s mogen 30 woorden voor sneeuw hebben, Nederlanders onderscheiden 43 verschillende soorten dijken. Ze komen allemaal voor in het monumentale boek Dijken van Nederland.
Het lijvige boek oogt als een atlas van dijken met veel goedverzorgde kaarten, heldere tekeningen, fraaie foto’s en een consequente sterke vormgeving. De 344 grote bladzijden bieden vijf inhoudelijke hoofdstukken (dijkenkaart, geschiedenis, dijkenbouw, toekomst en typologie van dijken), vijf essays en 40 dijkportretten als selectie van de 100 meestbezienswaardige dijken van Nederland. In totaal heeft Nederland meer dan 22 duizend kilometer dijken (dat is de halve wereld rond), waarvan 18 duizend kilometer waterwerend zijn. De kustlijn is 880 kilometer, dus verreweg de meeste dijken liggen niet aan zee maar langs een rivier, rond een polder, achter een andere dijk en ga zo maar door.
Blinde vlek
Essayist Tracy Metz wijst ons Nederlanders op onze blinde vlek wat dijken betreft. Wat haar nog meer verbaasde dan de bekendmaking in 2011 dat een derde van de dijken niet aan de gestelde eisen voldoet, was het feit dat er nauwelijks ongerustheid over ontstond. Meer dan zestig jaar zijn verstreken sinds de laatste grote overstroming (Zeeland en Zuid-Holland, 1953) en de huidige generatie heeft kennelijk een grenzeloos vertrouwen in de waterschappen en de ingenieurs die voor onze veiligheid paraat staan. Die ingenieurs zijn trouwens ook veranderd. Ze nemen geen genoegen meer met een veilige waterkering. Neen, een moderne dijk is van sensoren voorzien, is multifunctioneel, ecologisch ingebed en bij voorkeur vervaardigd van zachte natuurlijke materialen. De meeste inwoners vinden het allemaal wel best. Maar is het vertrouwen of onwetendheid die hen geruststelt? Metz schrijft: ‘Het is een luxe om niet in angst voor het water te hoeven leven, maar van de weeromstuit is het (onderwerp water) wel heel ver van ons af komen liggen. Misschien zijn we té goed van vertrouwen.’
Geschiedenis
Het goede nieuws is dat er nu een boek bestaat dat het fenomeen dijk, zonder welke Nederland niet zou bestaan, in al zijn facetten belicht zodat van onwetendheid geen sprake meer hoeft te zijn.
‘Dijken vertellen verhalen over hun geschiedenis’, stelt Hans Renes, hoogleraar Erfgoedstudies aan de VU. Zijn essay leest de geschiedenis af aan de dijken – een vorm van erfgoed die naar zijn overtuiging uitzonderlijk goed de sporen van het verleden doortrekt naar het heden. Het boek staat vol zulke verhalen. Bijvoorbeeld over de Groenendijk die tijdens de stormvloedramp gerepareerd werd door een schip in het gat van de dijk te parkeren. Of van de atoomkelders die aangebracht werden onder de huizen van de Oostvaardersdijk zodat het waterbeheer ook in het heetst van de Koude Oorlog door kon gaan.
Het boek leest als een atlas, dus meer geschikt voor opzoeken en bladeren dan het van kaft tot kaft te lezen. Een slot ontbreekt dan ook. Je duikelt aan het eind pardoes in de woordenlijst.
Eric-Jan Pleijster, Cees van der Veeken (LOLA landscape architects), Dijken van Nederland, NAI010 uitgevers 2014, 344 blz, 49,50. Ook in het Engels verkrijgbaar als Dutch Dikes.
Comments are closed.