‘Gefeliciteerd met je studieschuld’

Nuldejaars kregen maandag op de Markt in Delft een rode kaart uitgedeeld met daarop de tekst ‘Gefeliciteerd met je schuld’. Daaronder volgde in kleine letters: Studieschulden geven geen garantie voor de toekomst. Achterop konden studenten lezen dat het ook anders kan, omdat er vóór het schuldenstelsel een basisbeurs bestond. Met die beurs ‘kon je op kamers en zonder enorme schuld beginnen aan je werkende leven’.

De kaarten zijn een initiatief van Young & United, ZAT, Landelijke Studentenvakbond LSVb en vakbond FNV. Samen vormen zij een beweging die actie wil voeren. Mirte Cofino van vakbond FNV vertelde nuldejaars dat hun studieschuld gemakkelijk 60 duizend euro kon bedragen als ze vijf jaar lang maximaal lenen.

De total studieschuld stijgt fors 

Zelfs als je een baan krijgt waarbij je 60 duizend euro per jaar verdient, ben je nog tientallen jaren bezig met afbetalen, aldus Cofino. Daarom is er gekozen voor de leus: gefeliciteerd met je studieschuld. Studenten reageerden lacherig, maar ook geschrokken.

Wat is de totale studieschuld in Nederland? Het is maar net aan wie je het vraagt. Eén ding staat vast: de schuld stijgt fors sinds het afschaffen van de basisbeurs in 2015. Al heeft het ook te maken met de groei van het aantal studenten.

Neem het jaar 2018. Had Nederland toen een totale studieschuld van 11,2 miljard euro, zoals DUO vorig jaar beweerde? Of gaat het toch om 17,5 miljard, volgens de nieuwste cijfers die het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) deze week publiceerde? 

Het is maar net hoe je telt. Zo keek DUO, anders dan in 2017, alleen naar de schulden van oud-studenten die hun lening nog moeten terugbetalen. Ook de twee lichtingen van recent afgestudeerden nam DUO niet mee. Het CBS telt de leningen van huidige studenten wél mee, maar dan zonder de bedragen die nog kwijtgescholden kunnen worden, zoals de basisbeurs en de ov-kaart. De feitelijke schuld zal dus hoger uitvallen.

In het krijt

Op basis van die cijfers is duidelijk dat de totale studieschuld sinds de afschaffing van de basisbeurs flink is opgelopen. In 2015 stonden (oud-)studenten volgens het CBS voor 12,7 miljard euro bij de overheid in het krijt, terwijl dat in 2018 is gestegen naar 17,5 miljard euro. Een toename van bijna 5 miljard euro. Die heeft ook te maken met de groei van het totale aantal studenten, van wie een deel een studieschuld opbouwt.

Het CBS keek ook naar de gemiddelde studieschuld per leeftijdsgroep. De schuldenberg van jonge (oud-)studenten steeg het sterkst. Logisch, want daar zitten de eerste lichtingen studenten tussen die sinds 2015 geen basisbeurs meer ontvangen. In de categorie tot 20 jaar verdubbelde de gemiddelde schuld ruim: van 2.400 in 2015 naar 5.300 in 2018. Bij de 20 tot 25-jarigen liep deze op van 7600 euro naar 10.600 euro.

Bij de invoering van het leenstelsel werd ervan uitgegaan dat de gemiddelde afstudeerschuld zou oplopen naar 21 duizend euro, maar dat valt uit deze cijfers niet op te maken. De meeste studenten in deze leeftijdscategorieën zijn een schuld aan het opbouwen, terwijl een afgestudeerde 25-jarige – met of zonder basisbeurs – al een flink bedrag achter zijn naam kan hebben staan.

HOP, Melanie Zierse /Delta, Connie van Uffelen en Jos Wassink