TU maakt plan voor gasloos Amsterdam

Het project om Amsterdam in 2040 fossielvrij te maken maakt onderdeel uit van een Europees programma City-Zen (‘city zero energy’) dat in 2014 van start ging. Grenoble en Amsterdam zijn  demonstratiesteden waar proefprojecten plaatsvinden op gebied van energierenovatie, verwarming en koeling, intelligente stroomnetwerken en burgerparticipatie.

De TU Delft heeft de verantwoordelijkheid genomen voor het opstellen van een masterplan waarin technologie, regelgeving en financiering gestroomlijnd worden in een energietransitie richting een duurzaam energiesysteem voor Amsterdam. TU-hoogleraar klimaatontwerp en duurzaamheid Andy van den Dobbelsteen presenteerde het masterplan energietransitie donderdag 15 maart op een bijeenkomst in Pakhuis de Zwijger in Amsterdam.

Als het over energie gaat denken de meeste mensen aan elektriciteit, maar het gebruik van warmte is bijna dubbel zo groot. Er zijn 430 duizend woningen in Amsterdam, en daarnaast nog eens 645 duizend eenheden die geen woningen zijn, maar die een vergelijkbaar warmtegebruik hebben. De twee grootste warmteproducenten zijn de elektriciteitscentrale in Diemen en de afvalverbrandingsinstallatie in Amsterdam-West. Maar beide zullen het veld ruimen in een duurzaam energiescenario.

Waar komt de warmte dan vandaan? Het masterplan voorziet in een flinke uitbreiding en een modernisering van de Amsterdamse warmtenetten. In het huidige scenario heeft elke warmtenet één bron die warmte van hoge temperatuur levert. In de toekomst zal de warmte uit veel verschillende bronnen komen, bijvoorbeeld van zonnecollectoren, en zal de temperatuur lager liggen.

Monumentale grachtenwoningen zijn minder goed te isoleren dan gewenst

Een lagere temperatuur in het warmtenet heeft gevolgen voor de isolatie van woningen. Hoe beter een woning geïsoleerd is, hoe lager de temperatuur van het inkomende water kan zijn. Lage-temperatuursystemen werken tussen 25 en 40 graden Celsius, terwijl dat bij de hoge temperaturen van nu nog tussen 60 en 95 graden is. De omzetting van een hoge-temperatuur warmtenet naar een lagere temperatuur betekent volgens de raming van Van den Dobbelsteen energierenovatie van 28 duizend woningen per jaar.

Monumentale grachtenwoningen zijn minder goed te isoleren dan gewenst. Daarvoor noemt Van den Dobbelsteen een origineel plan: er lopen warmteleidingen door de Amsterdamse grachten, en er drijven arken met warmtepompen die het water op een hogere temperatuur brengen voor de verwarming van de matig-geïsoleerde grachtenpanden.

325 panelen per dag vanaf nu tot 2040

De productie van duurzame warmte blijft een enorme opgave, ook als het lukt de warmtevraag terug te brengen door een enorm energierenovatieprogramma. Het masterplan hoopt energie te besparen door de inzet van warmte- en koudeopslag in boorputten en onderaardse waterlagen maar laat ook weten dat daar extra onderzoek voor nodig is.

Ook de productie van duurzame elektriciteit is een flinke opgave. Het masterplan gaat uit van de plaatsing van 85 duizend zonnepanelen per jaar. Dat zijn 325 panelen per dag vanaf nu tot 2040. Van den Dobbelsteen hoopt op zonnepanelen of energie opwekkende dakpannen die toepasbaar zijn in de monumentale binnenstad. Maar ook dan ontkomt Amsterdam niet aan de plaatsing van vier forse (4 MW) windmolens binnen de gemeentegrenzen. Daarnaast zal de gemeente groene stroom moeten inkopen voor 30 duizend huishoudens (100 GWh per jaar).

Van den Dobbelsteen stelt voor dat Amsterdam jaarlijks een boekhouding opstelt van CO₂-emissies, energie- en aardgasgebruik en die opneemt in openbare jaarverslagen. Het donderdag gepresenteerde masterplan maakt geen melding van de vereiste investeringen.

• Download de presentatie: Routekaart Amsterdam.pdf