Desgevraagd

/em>

Dankzij de Nederlandse typograaf Gerard Unger, bespaart USA Today voortaan tien miljoen dollar per jaar. Begin jaren negentig ontwierp Unger het lettertype Gulliver, dat groter lijkt dan het is en zeer economisch met de ruimte omspringt. Zo economisch dat het Amerikaanse dagblad ongestraft drie centimeter smaller kon worden. Dat tikt aan, want van USA Today gaan dagelijks drie miljoen exemplaren over de toonbank.

Typografen hebben het imago van eigenwijze doordrammers, die de leesbaarheid maar al te graag opofferen aan het artistieke statement. Ten onrechte, want letterontwerpers moeten altijd worstelen met vele randvoorwaarden. Desgevraagd vertelt J.J. Kruit, werkzaam bij de sectie visuele overdracht en presentatie van OCP, dat efficiency een belangrijke constante is bij het ontwerpen van krantenletters.

,,De grootste vernieuwing op dit gebied kwam van Stanley Morison”, diept Kruit uit zijn geheugen op. ,,Die ontwierp in de jaren dertig de ‘Times Roman’ voor de London Times. Ook dat lettertype was al op zuinigheid gericht en Unger zet die ontwikkeling voort. Maar het wordt wel heel krap, vind je niet?”

Letterontwerpers moeten vaak een mouw zien te passen aan technische beperkingen. Morison moest bijvoorbeeld rekening houden met de grove drukpersen van weleer. Zijn alomtegenwoordige Times heeft daarom een relatief grote ‘x-hoogte’ en dikke halen, zodat de letter ook bij kleinere afmetingen goed leesbaar blijft.
Schreefloos

Drukpersen leveren tegenwoordig haarscherpe kranten af, maar de techniek bepaalt nu elders de grenzen van het mogelijke. Bij elektronische displays op vliegvelden en busterminals zijn dat de LED-lampjes. ,,Naarmate je minder beeldpunten hebt, wordt het ontwerpen op leesbaarheid belangrijker. Technische beperkingen kunnen dus best een dwingend uitgangspunt zijn voor een typograaf”, stelt Kruit, die zelf een aantal elektronische displays heeft vormgegeven. ,,Maar de vraag is altijd: hoever moet je de machine tegemoet komen? Er zijn in het verleden veel lettertypes bedacht voor kathodestraalbuizen, computermonitoren zoals we die nu noemen. Maar de resolutie van beeldschermen wordt steeds beter, dus die lettertypes waren na een jaar al weer achterhaald.”

Bij de Nederlandse kranten kwam de laatste typografische vernieuwing van Trouw. Die koos halverwege de jaren ’80 zelfs voor een schreefloos lettertype. Inmiddels is de krant weer gerestyled, en is de schreefletter weer terug. ,,Vooral in de jaren vijftig en zestig werd veel geëxperimenteerd met schreefloze lettertypes als Helvetica en Univers. Tot voor kort gold de stelregel dat je diealleen toepaste in koppen en korte teksten, niet in lange leesteksten. Maar dat gaat eigenlijk niet meer op. Wat de lezer acceptabel vindt, verandert door de tijd. Letters zijn uiteindelijk gewoon gebruiksvoorwerpen, en bij kranten draait het toch om de inhoud.”

Gulliver

USA Today, de krant van wakker Amerika, gebruikt sinds maandag een Nederlands lettertype.

Dankzij de Nederlandse typograaf Gerard Unger, bespaart USA Today voortaan tien miljoen dollar per jaar. Begin jaren negentig ontwierp Unger het lettertype Gulliver, dat groter lijkt dan het is en zeer economisch met de ruimte omspringt. Zo economisch dat het Amerikaanse dagblad ongestraft drie centimeter smaller kon worden. Dat tikt aan, want van USA Today gaan dagelijks drie miljoen exemplaren over de toonbank.

Typografen hebben het imago van eigenwijze doordrammers, die de leesbaarheid maar al te graag opofferen aan het artistieke statement. Ten onrechte, want letterontwerpers moeten altijd worstelen met vele randvoorwaarden. Desgevraagd vertelt J.J. Kruit, werkzaam bij de sectie visuele overdracht en presentatie van OCP, dat efficiency een belangrijke constante is bij het ontwerpen van krantenletters.

,,De grootste vernieuwing op dit gebied kwam van Stanley Morison”, diept Kruit uit zijn geheugen op. ,,Die ontwierp in de jaren dertig de ‘Times Roman’ voor de London Times. Ook dat lettertype was al op zuinigheid gericht en Unger zet die ontwikkeling voort. Maar het wordt wel heel krap, vind je niet?”

Letterontwerpers moeten vaak een mouw zien te passen aan technische beperkingen. Morison moest bijvoorbeeld rekening houden met de grove drukpersen van weleer. Zijn alomtegenwoordige Times heeft daarom een relatief grote ‘x-hoogte’ en dikke halen, zodat de letter ook bij kleinere afmetingen goed leesbaar blijft.
Schreefloos

Drukpersen leveren tegenwoordig haarscherpe kranten af, maar de techniek bepaalt nu elders de grenzen van het mogelijke. Bij elektronische displays op vliegvelden en busterminals zijn dat de LED-lampjes. ,,Naarmate je minder beeldpunten hebt, wordt het ontwerpen op leesbaarheid belangrijker. Technische beperkingen kunnen dus best een dwingend uitgangspunt zijn voor een typograaf”, stelt Kruit, die zelf een aantal elektronische displays heeft vormgegeven. ,,Maar de vraag is altijd: hoever moet je de machine tegemoet komen? Er zijn in het verleden veel lettertypes bedacht voor kathodestraalbuizen, computermonitoren zoals we die nu noemen. Maar de resolutie van beeldschermen wordt steeds beter, dus die lettertypes waren na een jaar al weer achterhaald.”

Bij de Nederlandse kranten kwam de laatste typografische vernieuwing van Trouw. Die koos halverwege de jaren ’80 zelfs voor een schreefloos lettertype. Inmiddels is de krant weer gerestyled, en is de schreefletter weer terug. ,,Vooral in de jaren vijftig en zestig werd veel geëxperimenteerd met schreefloze lettertypes als Helvetica en Univers. Tot voor kort gold de stelregel dat je diealleen toepaste in koppen en korte teksten, niet in lange leesteksten. Maar dat gaat eigenlijk niet meer op. Wat de lezer acceptabel vindt, verandert door de tijd. Letters zijn uiteindelijk gewoon gebruiksvoorwerpen, en bij kranten draait het toch om de inhoud.”