‘Ik ben geboren als uitvinder’

“Ik ben geboren als uitvinder”, zegt de industrieel ontwerper. “Ik woonde vrij ver weg van mijn middelbare school. In de winter fietste je heel vaak in het donker. Soms knalde er dan nog wel eens iemand bovenop je. Daarom bedacht ik een remlicht voor achterop de fiets. In de fietstas zat een batterijtje, en als je in de remmen kneep ging een lichtje aan. Het was al tamelijk ergonomisch.” Hij grinnikt. “Niet dat er zoveel ongelukken gebeurden, hoor. Ik vond het leuk om zoiets te bouwen.”

Zijn keuze voor de TU Delft kwam dus niet zomaar uit de lucht vallen, alhoewel Kok de stap naar Delft en Industrieel Ontwerpen nam zonder ook maar één open dag te bezoeken. “Ik voelde me er meteen op mijn plaats. Je leert er uitvinden, maar er is niet alleen aandacht voor de technische kant. Je leert ook om niet meteen voor de eerste oplossing te kiezen. Je moet het probleem analyseren voordat je een oplossing kiest. Je leert het hele ontwerpproces beheersen. Dat vond ik fantastisch.”

Het was Koks grote droom om na zijn studie een eigen ontwerpbureau te beginnen. Maar omdat hij een vervangende dienstplicht moest doen, kwam die wens het eerste jaar op een laag pitje te staan. De vervangende dienstplicht kon hij vervullen bij het Uitvinderscentrum in Rotterdam, waar hij jonge uitvinders begeleidde. Hij ontmoette er de uitvinders van de Vacuvin, het handige apparaatje dat een eenmaal aangebroken fles wijn luchtdicht afsluit. “Toen ik het messingprototype van de Vacuvin voor het eerst onder ogen kreeg, werkte het al prima, maar het zag er nog niet uit als een eindproduct.”

De samenwerking met Vacuvin verliep zo goed dat Kok werd gevraagd om mee te helpen er een goed eindproduct van te maken. Het was meteen de eerste opdracht voor zijn eigen bedrijf, Ir Johan Kok Ontwerp. “Zo vloeiden die twee periodes heel geleidelijk in elkaar over.”

Kok ontdekte al snel dat het hebben van een goede internetsite onontbeerlijk is om als klein bedrijf te overleven. “In het begin belde ik bedrijven om te vragen of ze misschien een opdracht voor me hadden, maar dat had niet zoveel effect. Ze moeten jou vinden als ze je nodig hebben. Internet was er nog niet zo lang, maar ik had al vrij snel een vermoeden dat het wel eens handig zou worden. Ik heb toen de domeinnaam www.industrialdesign.nl aangevraagd en dat was een wereldzet. Omdat ik er zo vroeg bij was, scoor ik heel hoog bij google. Wie industrial design intoetst, komt al snel bij mij uit.”
Concentreren

Internet is ook noodzakelijk omdat Kok een eenmansbedrijf is. “Ik kan op deze manier erg snel en gestructureerd werken. Ook voor bestellingen is het erg handig.” Een eenmanszaak is, net als de beslissing om uitvinder te worden en een eigen bedrijf te beginnen, nooit een discussiepunt geweest. “Ik wil een klein bedrijf blijven en alles zelf doen. Ik wil geen verantwoordelijkheid dragen voor personeel. Veel bazen hebben nog minder te eten dan hun werknemers. Hun rechten zijn goed geregeld, die van een baas een stuk minder. Ik zou me alleen maar zorgen maken. Bovendien wil ik niet met meerdere mensen in een ruimte werken. Ik zou erg afgeleid zijn als een ander zit te bellen. Ik moet me diep concentreren om mijn werk te doen en tot originele dingen te komen en de beste oplossingen te zoeken. Alleen als ik simpel vouwwerk moet doen, huur ik een uitzendkracht, die het werk op afstand doet.”

In zijn ontwerpen zit hetzelfde doorzettingsvermogen. Als Kok ervan overtuigd is dat een ontwerpidee goed en gedegen is, zet hij alles op alles om het gerealiseerd te krijgen. Zo ontwierp hij een nieuwe zuurkast. Die worden normaal gesproken alleen gemaakt van hout, maar Kok wist de producent ervan te overtuigen dat metalen onderdelen noodzakelijk waren. “Door een ander luchtsysteem te gebruiken is het nieuwe onderwerp veel slanker geworden. Daar ben ik heel trots op. Het heeft lang geduurd voordat ik een nieuw, goed systeem had bedacht. We hebben veel getest. Dat was het allemaal waard, want de concurrent heeft nu wel het nakijken.”

Kok bedacht ook ontwerpen voor cadeau-artikelen. Hij ontwierp bijvoorbeeld een wenskaart, compleet met waxinelichtje, zodat de kaart van binnenuit wordt verlicht. “Ik zag dat veel mensen een verlichte fotolijst of een verlichte poster heel leuk vonden. Daar ben ik op ingesprongen. Het was nog wel een heel gedoe om papier te vinden dat niet begint te branden als je er een waxinelichtje in zet. Toen ik dat had gevonden, wist ik dat het een succes zou worden.”

Een ander succes is een tandendoosje in de vorm van een lachend gebitje. Een kind dat z’n melktanden verliest, kan deze in een speciale pasta steken, zodat het melkgebit je vanuit het doosje tegemoet glimt. “Vroeger deed je uitgevallen melktanden los in een doosje. Nu heb je ze allemaal bij elkaar en vormen ze het gebit in het doosje. Het idee van de pasta bestond al, ik heb het tandendoosje ontworpen.” Dat het ontwerp een succes is, kan Kok aan de bestellingen op internet zien. “Het doosje verspreidt zich als een olievlek. Soms komen er ineens allemaal bestellingen uit hetzelfde postcodegebied. Blijkbaar is er dan een hele straat die mijn tandendoosje wil, of een school.”

Maar er zijn ook ontwerpen die niet goed lopen. “Ik had een alternatief bedacht voor de dure folie op verkeersborden. Voor mijn ontwerp had je dat dure spul niet nodig, maar de borden zouden wel reflecteren. Mijn borden kostten dertig procent minder en het ontwerp was goed.” Toch kreeg Kok het niet voor elkaar. “De folieproducent had het monopolie op verkeersborden. Daar kun je als kleine ondernemer niet tegenop.”

Sinds 2001 geeft Kok les op de faculteit IO van de TU Delft. “Dat vind ik erg leuk, omdat ik over mijn eigen ervaringen kan vertellen. Ik vertel mijn studenten dat als je iets wilt bereiken je er moeite voor moet doen. Het komt je niet aanwaaien, je moet ontzettend doorzetten als je iets wilt bereiken. Ik leer ze ook dat ze niet te snel tevreden moeten zijn. Dat is ook mijn basishouding. Het is erg fijn om al die ervaringen met jongeren te kunnen delen. Het zijn toch mijn vakbroeders.”

Naam: Johan Kok

Leeftijd: 49

Woonplaats: Delft

Verliefd/verloofd/getrouwd: Getrouwd

Studie: Industrieel Ontwerpen

Studierichting: Ergonomie

Afstudeerjaar: 1984

Loopbaan: In 1985 werkte Johan Kok als vervangende dienstplicht bij het Uitvinderscentrum (nu: IDNL-groep) in Rotterdam. Een jaar later kreeg hij daar een parttime baan. In 1987 begon hij zijn eigen bureau, Ir Johan Kok Ontwerp´, dat hij later veranderde in de naam industrialdesign.nl´. In 1998 kwam daar nog zijn bedrijf lumage.com bij. Vanaf 2001 werkt hij ook als ontwerpdocent IO op de TU Delft.

“Ik ben geboren als uitvinder”, zegt de industrieel ontwerper. “Ik woonde vrij ver weg van mijn middelbare school. In de winter fietste je heel vaak in het donker. Soms knalde er dan nog wel eens iemand bovenop je. Daarom bedacht ik een remlicht voor achterop de fiets. In de fietstas zat een batterijtje, en als je in de remmen kneep ging een lichtje aan. Het was al tamelijk ergonomisch.” Hij grinnikt. “Niet dat er zoveel ongelukken gebeurden, hoor. Ik vond het leuk om zoiets te bouwen.”

Zijn keuze voor de TU Delft kwam dus niet zomaar uit de lucht vallen, alhoewel Kok de stap naar Delft en Industrieel Ontwerpen nam zonder ook maar één open dag te bezoeken. “Ik voelde me er meteen op mijn plaats. Je leert er uitvinden, maar er is niet alleen aandacht voor de technische kant. Je leert ook om niet meteen voor de eerste oplossing te kiezen. Je moet het probleem analyseren voordat je een oplossing kiest. Je leert het hele ontwerpproces beheersen. Dat vond ik fantastisch.”

Het was Koks grote droom om na zijn studie een eigen ontwerpbureau te beginnen. Maar omdat hij een vervangende dienstplicht moest doen, kwam die wens het eerste jaar op een laag pitje te staan. De vervangende dienstplicht kon hij vervullen bij het Uitvinderscentrum in Rotterdam, waar hij jonge uitvinders begeleidde. Hij ontmoette er de uitvinders van de Vacuvin, het handige apparaatje dat een eenmaal aangebroken fles wijn luchtdicht afsluit. “Toen ik het messingprototype van de Vacuvin voor het eerst onder ogen kreeg, werkte het al prima, maar het zag er nog niet uit als een eindproduct.”

De samenwerking met Vacuvin verliep zo goed dat Kok werd gevraagd om mee te helpen er een goed eindproduct van te maken. Het was meteen de eerste opdracht voor zijn eigen bedrijf, Ir Johan Kok Ontwerp. “Zo vloeiden die twee periodes heel geleidelijk in elkaar over.”

Kok ontdekte al snel dat het hebben van een goede internetsite onontbeerlijk is om als klein bedrijf te overleven. “In het begin belde ik bedrijven om te vragen of ze misschien een opdracht voor me hadden, maar dat had niet zoveel effect. Ze moeten jou vinden als ze je nodig hebben. Internet was er nog niet zo lang, maar ik had al vrij snel een vermoeden dat het wel eens handig zou worden. Ik heb toen de domeinnaam www.industrialdesign.nl aangevraagd en dat was een wereldzet. Omdat ik er zo vroeg bij was, scoor ik heel hoog bij google. Wie industrial design intoetst, komt al snel bij mij uit.”
Concentreren

Internet is ook noodzakelijk omdat Kok een eenmansbedrijf is. “Ik kan op deze manier erg snel en gestructureerd werken. Ook voor bestellingen is het erg handig.” Een eenmanszaak is, net als de beslissing om uitvinder te worden en een eigen bedrijf te beginnen, nooit een discussiepunt geweest. “Ik wil een klein bedrijf blijven en alles zelf doen. Ik wil geen verantwoordelijkheid dragen voor personeel. Veel bazen hebben nog minder te eten dan hun werknemers. Hun rechten zijn goed geregeld, die van een baas een stuk minder. Ik zou me alleen maar zorgen maken. Bovendien wil ik niet met meerdere mensen in een ruimte werken. Ik zou erg afgeleid zijn als een ander zit te bellen. Ik moet me diep concentreren om mijn werk te doen en tot originele dingen te komen en de beste oplossingen te zoeken. Alleen als ik simpel vouwwerk moet doen, huur ik een uitzendkracht, die het werk op afstand doet.”

In zijn ontwerpen zit hetzelfde doorzettingsvermogen. Als Kok ervan overtuigd is dat een ontwerpidee goed en gedegen is, zet hij alles op alles om het gerealiseerd te krijgen. Zo ontwierp hij een nieuwe zuurkast. Die worden normaal gesproken alleen gemaakt van hout, maar Kok wist de producent ervan te overtuigen dat metalen onderdelen noodzakelijk waren. “Door een ander luchtsysteem te gebruiken is het nieuwe onderwerp veel slanker geworden. Daar ben ik heel trots op. Het heeft lang geduurd voordat ik een nieuw, goed systeem had bedacht. We hebben veel getest. Dat was het allemaal waard, want de concurrent heeft nu wel het nakijken.”

Kok bedacht ook ontwerpen voor cadeau-artikelen. Hij ontwierp bijvoorbeeld een wenskaart, compleet met waxinelichtje, zodat de kaart van binnenuit wordt verlicht. “Ik zag dat veel mensen een verlichte fotolijst of een verlichte poster heel leuk vonden. Daar ben ik op ingesprongen. Het was nog wel een heel gedoe om papier te vinden dat niet begint te branden als je er een waxinelichtje in zet. Toen ik dat had gevonden, wist ik dat het een succes zou worden.”

Een ander succes is een tandendoosje in de vorm van een lachend gebitje. Een kind dat z’n melktanden verliest, kan deze in een speciale pasta steken, zodat het melkgebit je vanuit het doosje tegemoet glimt. “Vroeger deed je uitgevallen melktanden los in een doosje. Nu heb je ze allemaal bij elkaar en vormen ze het gebit in het doosje. Het idee van de pasta bestond al, ik heb het tandendoosje ontworpen.” Dat het ontwerp een succes is, kan Kok aan de bestellingen op internet zien. “Het doosje verspreidt zich als een olievlek. Soms komen er ineens allemaal bestellingen uit hetzelfde postcodegebied. Blijkbaar is er dan een hele straat die mijn tandendoosje wil, of een school.”

Maar er zijn ook ontwerpen die niet goed lopen. “Ik had een alternatief bedacht voor de dure folie op verkeersborden. Voor mijn ontwerp had je dat dure spul niet nodig, maar de borden zouden wel reflecteren. Mijn borden kostten dertig procent minder en het ontwerp was goed.” Toch kreeg Kok het niet voor elkaar. “De folieproducent had het monopolie op verkeersborden. Daar kun je als kleine ondernemer niet tegenop.”

Sinds 2001 geeft Kok les op de faculteit IO van de TU Delft. “Dat vind ik erg leuk, omdat ik over mijn eigen ervaringen kan vertellen. Ik vertel mijn studenten dat als je iets wilt bereiken je er moeite voor moet doen. Het komt je niet aanwaaien, je moet ontzettend doorzetten als je iets wilt bereiken. Ik leer ze ook dat ze niet te snel tevreden moeten zijn. Dat is ook mijn basishouding. Het is erg fijn om al die ervaringen met jongeren te kunnen delen. Het zijn toch mijn vakbroeders.”

Naam: Johan Kok

Leeftijd: 49

Woonplaats: Delft

Verliefd/verloofd/getrouwd: Getrouwd

Studie: Industrieel Ontwerpen

Studierichting: Ergonomie

Afstudeerjaar: 1984

Loopbaan: In 1985 werkte Johan Kok als vervangende dienstplicht bij het Uitvinderscentrum (nu: IDNL-groep) in Rotterdam. Een jaar later kreeg hij daar een parttime baan. In 1987 begon hij zijn eigen bureau, Ir Johan Kok Ontwerp´, dat hij later veranderde in de naam industrialdesign.nl´. In 1998 kwam daar nog zijn bedrijf lumage.com bij. Vanaf 2001 werkt hij ook als ontwerpdocent IO op de TU Delft.