Customize Consent Preferences

We use cookies to help you navigate efficiently and perform certain functions. You will find detailed information about all cookies under each consent category below.

The cookies that are categorized as "Necessary" are stored on your browser as they are essential for enabling the basic functionalities of the site. ... 

Always Active

Necessary cookies are required to enable the basic features of this site, such as providing secure log-in or adjusting your consent preferences. These cookies do not store any personally identifiable data.

No cookies to display.

Functional cookies help perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collecting feedback, and other third-party features.

No cookies to display.

Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics such as the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.

No cookies to display.

Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.

No cookies to display.

Advertisement cookies are used to provide visitors with customized advertisements based on the pages you visited previously and to analyze the effectiveness of the ad campaigns.

No cookies to display.

Science

Splijtend Afrika

Het oosten van Afrika trekt zich los van de rest van het continent. Dit trage proces was tot voor kort alleen indirect waar te nemen. Masterstudent Anneleen Oyen werkte mee aan een directere manier.

Het resultaat: co-auteurschap van een artikel in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift Nature.

Fikse aardschokken of vulkaanuitbarstingen. Dat soort gevolgen van het langzame opbreken van Afrika waren tot voor kort de enige aanwijzingen die wetenschappers hadden bij hun onderzoek. Het continent splijt langzaam rond een breuklijn in het oosten (‘de Oost-Afrikaanse slenk’) als gevolg van de tergend trage (drie tot vier millimeters per jaar) beweging van de onderliggende platen. Het opbreken is geen continu proces, maar gebeurt met horten en stoten. De beweging van de platen zorgt er namelijk voor dat er extra hard aan de slenk getrokken wordt. De trekkracht bouwt daardoor langzaam op. Totdat die zo groot is geworden, dat het continent ineens een stukje verder uit elkaar getrokken wordt.
Doordat van te voren niet te voorspellen is wanneer de volgende scheuring op stapel staat, konden wetenschappers tot op heden slechts achteraf gissen naar de exacte toedracht. Met behulp van een radarsatelliet van ESA, bleek TU-masterstudent Anneleen Oyen kortgeleden echter in staat de verschuiving direct waar te nemen. Haar aandeel in het onderzoek was eigenlijk een kwestie van simpelweg mazzel hebben. “Ik werkte voor mijn afstudeerstage bij het European Center for Geodynamics and Seismology in Luxemburg.” Ze kreeg daar toevalligerwijs precíes de goede gegevens te verwerken. Oyen mocht namelijk radargegevens van de Envisat-satelliet verwerken tot interferogrammen: samengestelde afbeeldingen waarin men radarreflecties van dezelfde satelliet op hetzelfde gebied, maar op verschillende tijden vergelijkt. Resultaat is inzicht in de verandering die het landschap in die tijd onderging.
Oyen bekeek een gedeelte van de slenk in Tanzania rond welke in 2007 enkele aardschokken waren waargenomen. “In ons geval was de periode tussen de opeenvolgende opnamen steeds 35 dagen”, vertelt ze. “We wisten dat er in het gebied van de Oost-Afrikaanse slenk geologische activiteit was geweest, omdat er een maand lang kleine aardbevingen geregistreerd waren.” Door de opnamen van voor en na de bevingen met elkaar te vergelijken kon ze – met een nauwkeurigheid van centimeters – de beweging terugvinden. De resultaten waren onverwacht: het oosten van Afrika bleek zich plaatselijk in één maand vijftig centimeter van de rest van het continent te hebben losgescheurd. “Dat is ongehoord”, benadrukt Oyen.
Natuurlijk twijfelde ze in het begin aan haar resultaat. “Ik had nog weinig ervaring en ik had ook niet veel gegevens. Maar ik ben toen meteen een simulatie gaan opzetten, een model van de deformatie, om te proberen te begrijpen wat er aan de hand was en om te kunnen verklaren hoe zo’n grote verschuiving heeft kunnen plaatsvinden met relatief kleine aardbevingen.” Een verklaring kwam pas toen ze berichten ontving over vulkaanuitbarstingen in hetzelfde gebied. De oplossing lag toen meteen voor de hand: in de scheur was vermoedelijk magma uit het binnenste van de aarde gestroomd, die plaatselijk als een soort ‘smeerolie’ diende en zo – als het oliën van een piepend scharnier – de aardschokken tussen het losscheuren verminderde. “Dat maakte dit tot een heel bijzondere gebeurtenis, maar in elk geval wel begrijpelijk.”
Uiteindelijk zijn mensen ook nog ter plekke gaan kijken om de verrassende resultaten te bevestigen. “Medewerkers van het Koninklijk Museum voor Midden Afrika in Tervuren (België) zijn ter plekke geweest met gps-apparatuur om de radarmetingen in het veld te verifiëren. Ze hebben ook foto’s gemaakt en de verse breuk is echt goed te zien”, vertelt ze desgevraagd.
Oyen verwacht in maart op haar succesvolle onderzoek af te studeren. “Wat ik daarna ga doen heb ik nog niet besloten. Ik wil wel in het onderzoek doorgaan, maar dat staat nog niet vast.”

,

Fikse aardschokken of vulkaanuitbarstingen. Dat soort gevolgen van het langzame opbreken van Afrika waren tot voor kort de enige aanwijzingen die wetenschappers hadden bij hun onderzoek. Het continent splijt langzaam rond een breuklijn in het oosten (‘de Oost-Afrikaanse slenk’) als gevolg van de tergend trage (drie tot vier millimeters per jaar) beweging van de onderliggende platen. Het opbreken is geen continu proces, maar gebeurt met horten en stoten. De beweging van de platen zorgt er namelijk voor dat er extra hard aan de slenk getrokken wordt. De trekkracht bouwt daardoor langzaam op. Totdat die zo groot is geworden, dat het continent ineens een stukje verder uit elkaar getrokken wordt.
Doordat van te voren niet te voorspellen is wanneer de volgende scheuring op stapel staat, konden wetenschappers tot op heden slechts achteraf gissen naar de exacte toedracht. Met behulp van een radarsatelliet van ESA, bleek TU-masterstudent Anneleen Oyen kortgeleden echter in staat de verschuiving direct waar te nemen. Haar aandeel in het onderzoek was eigenlijk een kwestie van simpelweg mazzel hebben. “Ik werkte voor mijn afstudeerstage bij het European Center for Geodynamics and Seismology in Luxemburg.” Ze kreeg daar toevalligerwijs precíes de goede gegevens te verwerken. Oyen mocht namelijk radargegevens van de Envisat-satelliet verwerken tot interferogrammen: samengestelde afbeeldingen waarin men radarreflecties van dezelfde satelliet op hetzelfde gebied, maar op verschillende tijden vergelijkt. Resultaat is inzicht in de verandering die het landschap in die tijd onderging.
Oyen bekeek een gedeelte van de slenk in Tanzania rond welke in 2007 enkele aardschokken waren waargenomen. “In ons geval was de periode tussen de opeenvolgende opnamen steeds 35 dagen”, vertelt ze. “We wisten dat er in het gebied van de Oost-Afrikaanse slenk geologische activiteit was geweest, omdat er een maand lang kleine aardbevingen geregistreerd waren.” Door de opnamen van voor en na de bevingen met elkaar te vergelijken kon ze – met een nauwkeurigheid van centimeters – de beweging terugvinden. De resultaten waren onverwacht: het oosten van Afrika bleek zich plaatselijk in één maand vijftig centimeter van de rest van het continent te hebben losgescheurd. “Dat is ongehoord”, benadrukt Oyen.
Natuurlijk twijfelde ze in het begin aan haar resultaat. “Ik had nog weinig ervaring en ik had ook niet veel gegevens. Maar ik ben toen meteen een simulatie gaan opzetten, een model van de deformatie, om te proberen te begrijpen wat er aan de hand was en om te kunnen verklaren hoe zo’n grote verschuiving heeft kunnen plaatsvinden met relatief kleine aardbevingen.” Een verklaring kwam pas toen ze berichten ontving over vulkaanuitbarstingen in hetzelfde gebied. De oplossing lag toen meteen voor de hand: in de scheur was vermoedelijk magma uit het binnenste van de aarde gestroomd, die plaatselijk als een soort ‘smeerolie’ diende en zo – als het oliën van een piepend scharnier – de aardschokken tussen het losscheuren verminderde. “Dat maakte dit tot een heel bijzondere gebeurtenis, maar in elk geval wel begrijpelijk.”
Uiteindelijk zijn mensen ook nog ter plekke gaan kijken om de verrassende resultaten te bevestigen. “Medewerkers van het Koninklijk Museum voor Midden Afrika in Tervuren (België) zijn ter plekke geweest met gps-apparatuur om de radarmetingen in het veld te verifiëren. Ze hebben ook foto’s gemaakt en de verse breuk is echt goed te zien”, vertelt ze desgevraagd.
Oyen verwacht in maart op haar succesvolle onderzoek af te studeren. “Wat ik daarna ga doen heb ik nog niet besloten. Ik wil wel in het onderzoek doorgaan, maar dat staat nog niet vast.”

Editor Redactie

Do you have a question or comment about this article?

delta@tudelft.nl

Comments are closed.