‘Vastgelegde regels zijn niet onbetwistbaar’

De ombudsman stond onlangs flink in de belangstelling met zijn eerste oordeel, maar eigenlijk is hij pas de laatste tot wie studenten met klachten zich kunnen wenden. Het is een vangnetfunctie: als geen andere rechtsmiddelen meer helpen, staat de weg naar de ombudsman open. ,,Maar er zijn meer mogelijkheden voor studenten om hun beklag te doen”, zegt mr. P.J. Lander van de stafeenheid juridische zaken. Hij is jurist en secretaris van de commissie van advies voor de geschillen.

,,Een mogelijkheid is het college van beroep voor de examens. De regels voor tentamens zijn duidelijk, maar er kunnen zich omstandigheden voordoen waarbij een student persoonlijk benadeeld wordt. Dan kan hij een beroep doen op het college van beroep.”

Dat kan zijn omdat de student het bijvoorbeeld niet eens is met de uitslag, of omdat hij geen eerlijke mogelijkheid tot herkansing heeft gekregen. In dat geval moet er echter wel binnen vier weken een beroepschrift bij het college op tafel liggen. Maar hoe weet de student tot wie hij zich moet wenden? ,,Elke student heeft een studentenstatuut gekregen”, zegt Lander. ,,Daarin is alles uitgelegd. Daarnaast kan hij informatie krijgen bij de studieadviseur of het Studenten Service Centrum, dat nu in oprichting is.”

Jaarlijks doet slechts een handjevol studenten een beroep op het college van beroep. De regels zijn duidelijk omschreven in het statuut, maar dat betekent niet dat klachten van studenten nooit gehonoreerd worden. ,,Vastgelegd betekent niet onbetwistbaar”, zegt Lander over het statuut.
Agressie

Lander is zelf secretaris van de commissie van advies voor de geschillen. Deze commissie behandelt de overige klachten van studenten, met veelal financiële gevolgen. Het kan dan gaan over de hoogte of over de restitutie van collegegeld. Bekender zijn de aanvragen voor financiële ondersteuning van de universiteit wegens studievertraging. Zo’n geval, bijvoorbeeld als gevolg van een ziekte of een sterfgeval in de familie, wordt door de student eerst aan de studieadviseur binnen de faculteit voorgelegd. Deze adviseert de centrale commissie financiële ondersteuning. Wanneer een student het vervolgens niet eens is met het oordeel van deze commissie voor ondersteuning, kan de zaak aan de commissie van advies voor de geschillen worden voorgelegd. Deze behandelde dit jaar tot nu toe vijf gevallen. Het aantal binnengekomen klachten is hier een veelvoud van. ,,Maar veel zaken worden in de loop der tijd opgelost”, weet Lander uit ervaring.

De TU heeft ook een mogelijkheid voor studenten om zich te beklagen over ongewenst gedrag. ,,Voorheen was dat voornamelijk seksuele intimidatie”, licht Lander toe, ,,maar dat begrip is in een bredere context geplaatst en wordt nu ongewenst gedrag genoemd. Daaronder vallen ook agressie engeweld.” Er bestaat al sinds 1989 een regeling ongewenste intimiteiten, waarop zowel studenten als personeel zich kunnen beroepen als zij hinder ondervinden van medewerkers of medestudenten. Er zijn twee vrouwelijke vertrouwenspersonen aangesteld bij wie men zich kan beklagen. Lander: ,,Dat is gedaan omdat je bij ongewenst gedrag vaak niet direct de formele weg wilt bewandelen. In eerste instantie probeer je de openbaarheid nog te vermijden. Dat betekent overigens niet dat er geen maatregelen genomen kunnen worden. Er bestaat ook een klachtencommissie voor dit soort gevallen, die het cvb adviseert.”
Grensgebied

Tot slot bestaat er voor de student sinds kort het collectief klachtrecht bij de faculteit. Als een groep studenten het niet eens is met bepaalde zaken op het gebied van onderwijs, dan kunnen zij gezamenlijk een klacht indienen bij de decaan. Deze behandelt de zaak zelf, of kan hiervoor een klachtencoördinator aanstellen. Studenten deponeren hier hun klachten over de kwaliteit of de vorm van het onderwijs, maar ook over het functioneren van docenten.

,,En daarmee kom je op het grensgebied van collectief klachtrecht en de taak van de ombudsman”, zegt Lander. ,,De ombudsman behandelt namelijk klachten die betrekking hebben op de gedragingen en het functioneren van personen. Om te voorkomen dat die deskundigheidsgebieden elkaar overlappen moet de ombudsman eerst bekijken of een ingediende klacht ‘ontvankelijk’ is.” Is dat niet het geval, dan verwijst hij de klager terug naar andere regelingen. Maar waar precies de grens ligt tussen collectief klachtrecht en de taak van de ombudsman weet ook Lander op dit moment nog niet.