Jonge onderzoekers maken steeds minder kans als ze subsidie willen aanvragen bij onderzoeksfinancier NWO. In het talentenprogramma zijn extra beurzen voor hen beschikbaar, maar het aantal afwijzingen is groter dan ooit.
Het vervaarlijk krakende deksel sluit zich. Opgesloten in een grote boekenkist ontsnapte Hugo de Groot ooit uit slot Loevestein. De bezoeker ondervindt deze legendarische vlucht aan den lijve in de installatie ‘De kist’ van toverlantaarnspecialist Henk Kranenburg. Wanneer het deksel boven de hoofden van de bezoekers sluit, ontstaan kleurige, ronde en kartelige vormen, die door elkaar heen draaien op de zijkant van de kist.
“Bij de installatie ‘De Kist’ zit je als het ware in het hoofd van Hugo de Groot”, zegt Ellen Fernhout, coördinator van de tentoonstelling. “Je ziet de wereld door zijn ogen.” Het eerste beeld in de installatie is ‘Zicht op Delft’ van Johannes Vermeer. Een verwijzing naar de geboortestad van De Groot. Ook de zeilwagen van Simon Stevin passeert de revue. De Groot was er bij toen de spectaculaire uitvinding over het strand van Scheveningen roetsjte. Nu rijdt de wagen in 360 graden om de bezoeker heen. De laatste beelden van de installatie gaan over het dramatische scheepsongeluk, dat het einde van het leven van De Groot inluidde. De golven klotsen om de bezoeker heen.
Met ‘De Kist’ begint de manifestatie ‘Grotius’ van de Haagse Kunstkring. Kunstenaars vieren op de valreep dat Hugo de Groots meesterwerk ‘Mare Liberum’ (1609) vierhonderd jaar geleden het levenslicht zag. “Dat boek is de bakermat van het internationale recht”, stelt Fernhout. In ‘Mare Liberum’ pleit De Groot voor de vrije toegang tot de zee en vrijhandel. “Wij vroegen kunstenaars om werken over ‘recht en onrecht’ te maken. Van de twintig werken hebben wij er tien geselecteerd.”
Niet alle kunstwerken zijn, zoals ‘De Kist’, direct te herleiden tot het leven van de Delftenaar. “Dat hebben we bewust gedaan. Anders wordt de kunst al gauw illustratief. Dan schildert iemand bijvoorbeeld een boekenkist. Dat is inhoudelijk niet interessant. We kozen voor een abstract thema om kunstenaars te dwingen over het anekdotische heen te stappen.”
Daarom is er een aantal schilderijen te zien die ogenschijnlijk niets met De Groot te maken hebben. Zoals schilderijen van kindsoldaten. Een donkere jongen houdt een taart vast waarop ‘happy birthday’ staat. Een schattig beeld. Maar dat wordt al snel dreigend als ook het geweer om zijn schouder zichtbaar wordt.
Ook het industriële kunstwerk van Peter van Loon valt op. Hij maakte een prachtige weegschaal van betonstaal. Aan de ene kant staan legerpoppetjes, aan de andere kant ligt de universele Verklaring van de Rechten van de Mens. De balans is weg, de weegschaal hangt over naar de legerpoppetjes. Onder het touw waar de schaal met de verklaring aanhangt, ligt een schaar met de tekst: ‘bij de geringste twijfel knippen’. Het betonstaal is roestig en ruw aan de kant van de militairen en mooi afgewerkt aan de andere kant. Kunstenaar Van Loon laat treffend zien hoe politici de Verklaring gebruiken om oorlogen te beginnen.
Op twee donderdagen is een toneelstuk te zien over het leven van Hugo de Groot. Vier acteurs leiden in evenveel scènes, onder regie van Rob Scholten, bezoekers kriskras door de tentoonstellingsruimten. Een lofzang op De Groot is het niet. De acteurs staan vaak lijnrecht tegenover elkaar. De dienstmeid schept bijvoorbeeld op dat De Groot tijdens zijn spectaculaire ontsnapping werd toegejuicht door een uitzinnige menigte. Een andere snoert haar de mond en zegt dat ze hem juist uitscholden. Een treffend voorbeeld van de veelzijdige manier waarop de Kunstkring het turbulente leven van De Groot eert.
‘Grotius’, 24 november tot en met 7 december in de Haagse Kunstkring, Denneweg 64 in Den Haag. De theatervoorstelling is te zien op 26 november en 3 december om 20.00 en 21.30 uur.
Vorig jaar dienden 809 onderzoekers een aanvraag in voor een zogeheten Veni-subsidie. Dit jaar deden 982 onderzoekers een gooi: een groei van 21 procent. Ze willen allemaal 250 duizend euro bemachtigen om vier jaar lang onderzoek te doen.
Slagingspercentage
Maar liefst 161 onderzoekers krijgen nu een beurs. Zo hoog is het aantal laureaten nog niet eerder geweest. Toch is het slechts zestien procent van alle aanvragers. Voorheen was het ook al niet makkelijk om een subsidie te bemachtigen, maar het slagingspercentage was een paar procent hoger. NWO moet nu ‘te vaak’ goede aanvragers afwijzen, schrijft de onderzoeksfinancier in een persbericht.
Vernieuwingsimpuls
Veni-subsidies zijn de eerste trede van de ‘Vernieuwingsimpuls’. Deze onderzoeksbeurzen zijn bedoeld voor recent gepromoveerde wetenschappers. Daarna komen de Vidi- en Vici-subsidies voor ervaren en zeer ervaren wetenschappers. Ze zijn vernoemd naar een beroemde uitspraak van Julius Caesar: ik kwam, ik zag, ik overwon.
Belangrijke stap
Het verkrijgen van een Veni-subsidie is een belangrijke stap in een wetenschappelijke loopbaan geworden. Voormalig PvdA-minister en gerenommeerd biowetenschapper Ronald Plasterk verklaarde direct na zijn aantreden dat hij honderd miljoen euro uit de gewone bekostiging voor universiteiten zou halen en aan NWO zou geven. Die mocht het geld in de Vernieuwingsimpuls onder de beste wetenschappers verdelen.
Deze overheveling, waar de universiteiten schande van spraken, wordt stap voor stap ingevoerd. Daardoor wordt het budget voor de Vernieuwingsimpuls de komende jaren steeds hoger.
Overigens is het aandeel vrouwen onder de laureaten deze keer even hoog als onder de aanvragers: 42 procent.
Comments are closed.