Wat is de grootste uitdaging waar de moderne wetenschap voor staat? Doorgronden waarom neutrino’s sneller kunnen vliegen dan het licht? De werking van de hersenen ontrafelen? Zijlstra oppert iets anders.
“Het in harmonie brengen van fundamenteel en toegepast onderzoek: dat is misschien nog wel de grootste uitdaging waar de moderne wetenschap voor staat”, zei de liberale staatssecretaris Halbe Zijlstra gisteren op de Avond van Wetenschap & Maatschappij in de Ridderzaal.
“Het is cruciaal dat wetenschappers en onderzoekers in bedrijven elkaar beter weten te vinden”, legde hij uit, “en dat onderzoekers zich nog meer laten inspireren door de kennisvragen van de samenleving. Zodat de kennisketen beter gesloten wordt, in de lijn van kennis, kunde, kassa.”
In zijn betoog over wetenschap en economie brak hij ook een lans voor China. “Ik heb daar met eigen ogen kunnen zien dat ons land op wetenschappelijk gebied veel voordeel kan halen uit de samenwerking met China. Wij mogen ons gelukkig prijzen dat de Nederlandse wetenschappelijke gemeenschap dat al lang geleden heeft voorzien, en dat wij nu kunnen voortbouwen op een jarenlange traditie van bilateraal samenwerken.”
Hij was ook lovend over de Chinese vernieuwingen in e-learning. Zo hebben Chinezen een systeem ontwikkeld waarmee een docent in Shanghai les geeft aan honderden klassen tegelijk, om het lerarentekort op het platteland te bestrijden. Dat systeem kunnen we in Nederland niet één-op-één kopiëren, erkent Zijlstra, al was het maar “omdat onze leerlingen heel wat mondiger zijn dan hun Chinese leeftijdsgenoten”, maar hij vindt vooral de vindingrijkheid ervan interessant. “Daar kunnen we in Nederland echt nog van leren.”
Wetenschappelijke samenwerking over de landsgrenzen heen moedigt Zijlstra met verve aan. “Grensverleggende wetenschap laat zich niet afbakenen, die is universeel. Wat geldt in een Amerikaans laboratorium, geldt ook in een Nederlands lab. Het maakt niet uit waar iets wordt ontdekt, en welke nationaliteit de betrokken wetenschapper heeft.”
Het was niet helemaal duidelijk welke conclusies hij hieruit wilde trekken, maar hij vatte het nogmaals samen: “Het is een cliché, maar daarom niet minder waar: we zijn allemaal wereldburgers.”
Het debat over de begroting van het hoger onderwijs werd gehinderd doordat drie cruciale ingrepen van het nieuwe kabinet nog niet in detail zijn uitgewerkt: het wegvallen van de basisbeurs voor masterstudenten, het verhoogde collegegeld voor langstudeerders en de strafkorting voor instellingen waar zij studeren.
Langstudeerdersregeling
Vooral de eventuele uitzonderingen op de langstudeerdersregeling hielden de gemoederen bezig. Kamerlid Anne-Wil Lucas van de VVD werd het vuur aan de schenen gelegd. In een interview had zij de deur op een kier gezet voor studenten van zware exacte en technische opleidingen. Er is de afgelopen jaren immers veel geïnvesteerd in het werven van deze studenten, en dat mag met deze maatregel niet ongedaan worden gemaakt.
Uitzondering
Maar als de VVD voor bèta-studenten misschien een uitzondering wil maken, voor wie dan nog meer? Soms ook voor gehandicapte studenten en voor bestuurlijk actieve studenten? Vooral GroenLinks-kamerlid Jesse Klaver is bang dat er dan een wirwar aan uitzonderingen ontstaat.
Veerman-advies
Boris van der Ham (D66) wilde weten hoe de staatssecretaris het rapport van de commissie-Veerman ‘volledig’ gaat uitvoeren als hij fors bezuinigt in plaats van investeert. Maar volgens Zijlstra is een zak geld niet per se noodzakelijk om de kern van het Veerman-advies uit te voeren.
Bezuinigen/investeren
De verhalen over de ‘fenomenale’ bezuinigingen die hij wil doorvoeren, kloppen volgens hem trouwens niet: “We gaan geen 220 miljoen op het hoger onderwijs bezuinigen en ook geen 750 miljoen.”
Tegenover de 370 miljoen euro die de langstudeerdersmaatregel moet opleveren – door universiteitenvereniging VSNU ‘de grootste bezuiniging op het hoger onderwijs sinds de jaren tachtig’ genoemd – staan volgens Zijlstra bijvoorbeeld 410 miljoen euro die hij in beter onderwijs voor een toenemend aantal studenten investeert. Hij zei in totaal 500 miljoen in het hoger onderwijs te willen investeren en 510 miljoen euro te willen bezuinigen.
Uitwerking
De precieze financiële uitwerking van een deel van die posten volgt echter pas in de Voorjaarsnota. Het wetsvoorstel langstudeerders kan de Kamer begin volgend jaar verwachten, net als eerste reactie van het kabinet op het advies van de commissie-Veerman.
Comments are closed.