Verschillen tussen universiteiten aanscherpen

En nu is Ed d’Hondt voorzitter van de vereniging van universiteiten, de VSNU. Een mooie baan, vindt hij, juist nu.

,,We staan voor een omslagpunt. Universiteiten krijgen weer maatschappelijke waardering. Het bedrijfsleven heeft oog voor de vraag hoe het aan wetenschappelijk georiënteerd personeel moet komen. Tegelijk neemt ook de publieke en politieke belangstelling voor de wetenschap toe, nadat alles jaren in het teken van bezuinigingen stond. Er is sprake van een revival. Het is spannend om juist nu voorzitter te worden van de VSNU”, zegt D’Hondt (56).

,,Universiteiten kunnen weer hun vleugels uitslaan. Tenminste, dat gevoel heb ik. Ik zal de komende tijd ontdekken of dat klopt”, voegt D’Hondt er voorzichtig aan toe. Dat doet hij met opzet, want hij is een nieuwkomer in de wondere wereld van het hoger onderwijs. Sinds 1 november is Edumond Marie d’Hondt, zoals hij volledig heet, kopman van de VSNU. Daarvoor was hij een half leven lang burgemeester – eerst in Hilvarenbeek en Maarssen, de laatste tien jaar in Nijmegen.

,,Zo werkt het niet. Als je eerst de macht- en de statusvragen stelt, kom je niet meer toe aan de inhoud en de samenwerking. Terwijl ik dat als de taak van de VSNU zie: ervoor zorgen dat universiteiten zich bewust zijn van hun gemeenschappelijke belangen en die belangen ook kunnen realiseren.”

Wat is daarin uw rol als voorzitter?

,,Universiteiten kunnen problemen niet meer alleen oplossen. Er is een soort ingewikkeldheid ontstaan die ertoe leidt dat ze dat gezamenlijk moeten doen – ondanks dat ze natuurlijk hun eigen profiel willen benadrukken.

Het is mijn rol om ervoor te zorgen dat universiteiten die gemeenschappelijkheid als onontkoombaar zien. Maar daar moeten ze stuk voor stuk wel een eigen profiel voor hebben. Die ruimte moeten ze krijgen. Want dat is de paradox: pas als je een eigen identiteit hebt, kun je samenwerken.”

Over identiteit gesproken: wat minister Hermans betreft, mogen ook hogescholen wetenschappelijke opleidingen aanbieden. Wat gaat u doen om dat tij te keren?

,,Ik geloof niet dat er een maatschappelijke behoefte is aan hogescholen die wetenschappelijke opleidingen aanbieden. Als een scholier het plan opvat om een wetenschappelijke studie aan een hbo-instelling te volgen, zullen zijn ouders toch zeggen: waarom doe je dat? Een wetenschappelijk georiënteerde opleiding kun je toch veel beter volgen in een academische setting? En universiteiten biedendie, sinds jaar en dag. Dat moeten ze veel beter duidelijk maken.”

Doen universiteiten iets fout, dat het hbo zoveel ruimte krijgt van Hermans?

,,Fout doen is niet het juiste woord. Maar het profiel van de universiteiten is niet zo scherp als ze zelf denken. Ze hebben zich te weinig geprofileerd met academische opleidingen. Voor hogescholen is dat reden om erop te wijzen dat het verschil met hun onderwijs helemaal niet groot is. En laten we eerlijk zijn, dat is in sommige gevallen ook zo.

Nu dat debat er is, moet je niet zeggen: laten we de muur tussen het hbo en wo maar definitief afbreken. Het ligt veel meer voor de hand om de verschillen juist aan te scherpen. Want het bedrijfsleven zit niet te wachten op mensen die vage opleidingen hebben gevolgd. Hoe duidelijker het karakter van een opleiding – ofwel beroepsgericht ofwel wetenschappelijk georiënteerd – hoe meer het voldoet aan de vraag op de arbeidsmarkt.”

Veel zal afhangen van de invoering van het bachelor-mastermodel. De VSNU-lobby om daar extra geld voor te krijgen, mislukte. Wat nu?

,,De discussie over het bachelor-mastermodel en het geld dat daarvoor nodig is moet eigenlijk nog starten. Het is trouwens niet waar dat Hermans elk verzoek om geld heeft afgewezen. Hij zegt: vraag mij niet op voorhand om een zak geld, maar kom met plannen. Dat lijkt mij ook een goede lijn.

Maar als we met een onderbouwing komen, verwacht ik dat Hermans naar zijn collega Zalm van Financiën gaat. Als de minister zichzelf serieus neemt, moet hij dat ook wel. Wanneer een minister allerlei perspectieven biedt en om ideeën vraagt, dan moet hij daarvan ook de consequenties aanvaarden.”

Ligt u goed in Den Haag? Minister Korthals van Justitie zei onlangs naar aanleiding van uw kritiek op zijn drugsbeleid: D’Hondt is wel eens ondeugend.

,,Kent u mijn antwoord daarop? Ik zei: en Korthals zegt wel vaker schattige dingen. Maar nee. Ik kan al jaren goed overweg met de mensen die nu het onderwijsbeleid bepalen. Ik ben ze in mijn loopbaan regelmatig tegengekomen. Ik weet ondertussen wel hoe de hazen in Den Haag lopen.” (HOP)

Hij weet hoe de hazen lopen in politiek Den Haag. Daar zagen velen hem nog wel eens minister worden. Maar om een of andere reden kwam het er niet van. En nu is Ed d’Hondt voorzitter van de vereniging van universiteiten, de VSNU. Een mooie baan, vindt hij, juist nu.

,,We staan voor een omslagpunt. Universiteiten krijgen weer maatschappelijke waardering. Het bedrijfsleven heeft oog voor de vraag hoe het aan wetenschappelijk georiënteerd personeel moet komen. Tegelijk neemt ook de publieke en politieke belangstelling voor de wetenschap toe, nadat alles jaren in het teken van bezuinigingen stond. Er is sprake van een revival. Het is spannend om juist nu voorzitter te worden van de VSNU”, zegt D’Hondt (56).

,,Universiteiten kunnen weer hun vleugels uitslaan. Tenminste, dat gevoel heb ik. Ik zal de komende tijd ontdekken of dat klopt”, voegt D’Hondt er voorzichtig aan toe. Dat doet hij met opzet, want hij is een nieuwkomer in de wondere wereld van het hoger onderwijs. Sinds 1 november is Edumond Marie d’Hondt, zoals hij volledig heet, kopman van de VSNU. Daarvoor was hij een half leven lang burgemeester – eerst in Hilvarenbeek en Maarssen, de laatste tien jaar in Nijmegen.

,,Zo werkt het niet. Als je eerst de macht- en de statusvragen stelt, kom je niet meer toe aan de inhoud en de samenwerking. Terwijl ik dat als de taak van de VSNU zie: ervoor zorgen dat universiteiten zich bewust zijn van hun gemeenschappelijke belangen en die belangen ook kunnen realiseren.”

Wat is daarin uw rol als voorzitter?

,,Universiteiten kunnen problemen niet meer alleen oplossen. Er is een soort ingewikkeldheid ontstaan die ertoe leidt dat ze dat gezamenlijk moeten doen – ondanks dat ze natuurlijk hun eigen profiel willen benadrukken.

Het is mijn rol om ervoor te zorgen dat universiteiten die gemeenschappelijkheid als onontkoombaar zien. Maar daar moeten ze stuk voor stuk wel een eigen profiel voor hebben. Die ruimte moeten ze krijgen. Want dat is de paradox: pas als je een eigen identiteit hebt, kun je samenwerken.”

Over identiteit gesproken: wat minister Hermans betreft, mogen ook hogescholen wetenschappelijke opleidingen aanbieden. Wat gaat u doen om dat tij te keren?

,,Ik geloof niet dat er een maatschappelijke behoefte is aan hogescholen die wetenschappelijke opleidingen aanbieden. Als een scholier het plan opvat om een wetenschappelijke studie aan een hbo-instelling te volgen, zullen zijn ouders toch zeggen: waarom doe je dat? Een wetenschappelijk georiënteerde opleiding kun je toch veel beter volgen in een academische setting? En universiteiten biedendie, sinds jaar en dag. Dat moeten ze veel beter duidelijk maken.”

Doen universiteiten iets fout, dat het hbo zoveel ruimte krijgt van Hermans?

,,Fout doen is niet het juiste woord. Maar het profiel van de universiteiten is niet zo scherp als ze zelf denken. Ze hebben zich te weinig geprofileerd met academische opleidingen. Voor hogescholen is dat reden om erop te wijzen dat het verschil met hun onderwijs helemaal niet groot is. En laten we eerlijk zijn, dat is in sommige gevallen ook zo.

Nu dat debat er is, moet je niet zeggen: laten we de muur tussen het hbo en wo maar definitief afbreken. Het ligt veel meer voor de hand om de verschillen juist aan te scherpen. Want het bedrijfsleven zit niet te wachten op mensen die vage opleidingen hebben gevolgd. Hoe duidelijker het karakter van een opleiding – ofwel beroepsgericht ofwel wetenschappelijk georiënteerd – hoe meer het voldoet aan de vraag op de arbeidsmarkt.”

Veel zal afhangen van de invoering van het bachelor-mastermodel. De VSNU-lobby om daar extra geld voor te krijgen, mislukte. Wat nu?

,,De discussie over het bachelor-mastermodel en het geld dat daarvoor nodig is moet eigenlijk nog starten. Het is trouwens niet waar dat Hermans elk verzoek om geld heeft afgewezen. Hij zegt: vraag mij niet op voorhand om een zak geld, maar kom met plannen. Dat lijkt mij ook een goede lijn.

Maar als we met een onderbouwing komen, verwacht ik dat Hermans naar zijn collega Zalm van Financiën gaat. Als de minister zichzelf serieus neemt, moet hij dat ook wel. Wanneer een minister allerlei perspectieven biedt en om ideeën vraagt, dan moet hij daarvan ook de consequenties aanvaarden.”

Ligt u goed in Den Haag? Minister Korthals van Justitie zei onlangs naar aanleiding van uw kritiek op zijn drugsbeleid: D’Hondt is wel eens ondeugend.

,,Kent u mijn antwoord daarop? Ik zei: en Korthals zegt wel vaker schattige dingen. Maar nee. Ik kan al jaren goed overweg met de mensen die nu het onderwijsbeleid bepalen. Ik ben ze in mijn loopbaan regelmatig tegengekomen. Ik weet ondertussen wel hoe de hazen in Den Haag lopen.” (HOP)