Twijfel

Wetenschap biedt ons methoden om kennis, antwoorden dus, te vergaren op een systematische manier. Het meest hardnekkige misverstand hierbij is dat wetenschap over zekerheid gaat. Nee, wetenschap vindt haar bestaansrecht en haar drijvende kracht in twijfel. Wat heeft dit met academische vorming te maken?

Elke opleiding, zo ook de Delftse, bevindt zich in het spanningsveld tussen wat we al weten en wat we nog niet weten. De verleiding is dan ook groot om enkel de zekerheden te doceren. Twijfel doceren is moeilijk. Prof. Van Katwijk stelt voor, in een eerdere bijdrage, dat studenten een modderbad zouden nemen. Docenten springen met de studenten in hetzelfde modderbad van de zoekende twijfel.

De klacht van de studenten is dat het onderwijs snel verzandt in receptuur, of erger, in procedures. Om dit te verhelpen doet men beroep op meer academische vorming. Wat dat dan precies is, wordt niet duidelijk. Ik denk dat met academische vorming wordt bedoeld dat studenten, bij het zoeken naar antwoorden, houvast wordt geboden die het enge vakgebied overstijgt. Met andere woorden, dat studenten wordt geleerd met onzekerheid en twijfel om te gaan. Daarvoor is het noodzakelijk om over het technische muurtje te kijken naar andere disciplines en benaderingen die met dezelfde vragen worden geconfronteerd. Hoe kijken de menswetenschappen aan tegen het alsmaar sneller veranderen van onze leefomgeving? Hoe gaan kunstenaars om met twijfel? Welke fouten hebben vorige generaties gemaakt en wat kunnen wij daar van leren?

Twijfel doceren is moeilijk. Maar het is onze opgave. Ik denk dat de oplossing niet ligt in een vak ‘academische vorming’, maar wel in de inbedding van een brede maatschappelijke vorming in de gehele opleiding. Hoe dat precies moet gebeuren weet ik niet, maar essentieel hierbij is het bewustzijn van de wortels van onze cultuur. Wetenschap werd pas mogelijk toen vrijheid van denken mogelijk werd. Het is natuurlijk niet toevallig dat Descartes’ ‘Discours de la Méthode‘ in Dordrecht en niet in Parijs werd uitgegeven. In Parijs had het hem zijn kop gekost, in Nederland mocht hij, tegen de algemeen geldende opvatting in dat kennis van God komt, de twijfel tot basis van zijn wetenschapsfilosofie maken. Wat mij dikwijls treft is dat jonge (en ook niet meer zo jonge) mensen zich niet meer bewust zijn hoe essentieel begrippen als vrijheid, respect, persoonlijkheid, bewustzijn van de cultuur, zijn voor wetenschap en technologie. Maar wie vertelt het hen?

Bovendien treft dit euvel de hele maatschappij. De industrie maakt producten die eerder voor robots dan voor mensen lijken gemaakt, de onderwijsdeskundigen volgen de waan van de dag, politieke partijen schaffen hun ideologie af en houden dus op te denken, en geld stuurt alles.

Ik ben ervan overtuigd dat voor de verdere ontwikkeling en bloei van wetenschap en technologie een modderbad van gezonde twijfel voor studenten én docenten op korte termijn noodzakelijk is.

Dr. C.J. Overbeeke

Docent Industrieel Ontwerpen

Dit is de vierde in een reeks discussiebijdragen over de noodzaak van academische vorming

.chap Academische vorming (4)

Mensen zoeken antwoorden op vragen. Deze vragen lopen uiteen van zeer dagelijkse tot zeer essentiële. Een van de methodes om tot antwoorden te komen is de wetenschap. Wetenschap biedt ons methoden om kennis, antwoorden dus, te vergaren op een systematische manier. Het meest hardnekkige misverstand hierbij is dat wetenschap over zekerheid gaat. Nee, wetenschap vindt haar bestaansrecht en haar drijvende kracht in twijfel. Wat heeft dit met academische vorming te maken?

Elke opleiding, zo ook de Delftse, bevindt zich in het spanningsveld tussen wat we al weten en wat we nog niet weten. De verleiding is dan ook groot om enkel de zekerheden te doceren. Twijfel doceren is moeilijk. Prof. Van Katwijk stelt voor, in een eerdere bijdrage, dat studenten een modderbad zouden nemen. Docenten springen met de studenten in hetzelfde modderbad van de zoekende twijfel.

De klacht van de studenten is dat het onderwijs snel verzandt in receptuur, of erger, in procedures. Om dit te verhelpen doet men beroep op meer academische vorming. Wat dat dan precies is, wordt niet duidelijk. Ik denk dat met academische vorming wordt bedoeld dat studenten, bij het zoeken naar antwoorden, houvast wordt geboden die het enge vakgebied overstijgt. Met andere woorden, dat studenten wordt geleerd met onzekerheid en twijfel om te gaan. Daarvoor is het noodzakelijk om over het technische muurtje te kijken naar andere disciplines en benaderingen die met dezelfde vragen worden geconfronteerd. Hoe kijken de menswetenschappen aan tegen het alsmaar sneller veranderen van onze leefomgeving? Hoe gaan kunstenaars om met twijfel? Welke fouten hebben vorige generaties gemaakt en wat kunnen wij daar van leren?

Twijfel doceren is moeilijk. Maar het is onze opgave. Ik denk dat de oplossing niet ligt in een vak ‘academische vorming’, maar wel in de inbedding van een brede maatschappelijke vorming in de gehele opleiding. Hoe dat precies moet gebeuren weet ik niet, maar essentieel hierbij is het bewustzijn van de wortels van onze cultuur. Wetenschap werd pas mogelijk toen vrijheid van denken mogelijk werd. Het is natuurlijk niet toevallig dat Descartes’ ‘Discours de la Méthode‘ in Dordrecht en niet in Parijs werd uitgegeven. In Parijs had het hem zijn kop gekost, in Nederland mocht hij, tegen de algemeen geldende opvatting in dat kennis van God komt, de twijfel tot basis van zijn wetenschapsfilosofie maken. Wat mij dikwijls treft is dat jonge (en ook niet meer zo jonge) mensen zich niet meer bewust zijn hoe essentieel begrippen als vrijheid, respect, persoonlijkheid, bewustzijn van de cultuur, zijn voor wetenschap en technologie. Maar wie vertelt het hen?

Bovendien treft dit euvel de hele maatschappij. De industrie maakt producten die eerder voor robots dan voor mensen lijken gemaakt, de onderwijsdeskundigen volgen de waan van de dag, politieke partijen schaffen hun ideologie af en houden dus op te denken, en geld stuurt alles.

Ik ben ervan overtuigd dat voor de verdere ontwikkeling en bloei van wetenschap en technologie een modderbad van gezonde twijfel voor studenten én docenten op korte termijn noodzakelijk is.

Dr. C.J. Overbeeke

Docent Industrieel Ontwerpen

Dit is de vierde in een reeks discussiebijdragen over de noodzaak van academische vorming