Lichtjes, trillingen en opstaande randen: ‘Parkinson friendly’ toetsenbord wint ontwerpprijs

Bij veel mensen met de hersenziekte Parkinson moet de fijne motoriek het als eerste ontgelden. Alledaagse handelingen waar je eerder nooit bij nadacht, worden steeds ingewikkelder. Het handschrift wordt onleesbaarder, de koffie gaat steeds vaker over de rand van de mok.

Ook computerwerk wordt meer en meer een uitdaging. Om een normaal toetsenbord te gebruiken is een flinke dosis fijne motoriek nodig. Dat moet anders, dacht de stichting Parkinson Nederland. Zij zocht de samenwerking op met masterstudenten van de faculteit Industrieel Ontwerpen, en inspireerde toenmalig student Alessandra Galli (master Integrated Product Design).

Ze was vastberaden, vertelt de Italiaanse Galli aan de telefoon. “Ik realiseerde me dat zo veel dingen, zoals typen, voor mij heel vanzelfsprekend zijn. Maar voor Parkinsonpatiënten geldt dat niet.”

Alternatief toetsenbord

Dus ontwierp Galli een alternatief toetsenbord voor Parkinsonpatiënten die niet meer zo makkelijk typen. Ze studeerde erop af, en werd beloond met een negen. Deze week volgde wereldwijde erkenning: de internationale James Dyson Award is voor haar.

Het is de hoofdprijs van een wedstrijd voor studenten die met een goed ontwerp een wereldprobleem willen oplossen, in twee categorieën: gezondheid en duurzaamheid. De competitie wordt sinds 2005 uitgeschreven door de James Dyson Foundation (van de bekende stofzuiger) en de winnaars in beide categorieën krijgt een geldprijs van 36 duizend euro.

Het eerste wat opvalt aan het toetsenbord zijn de twee losse delen. Dat idee komt uit de gamewereld, aldus Galli. “Je kunt de delen neerleggen waar je wilt en bent zo minder gebonden aan één positie.” Extra belangrijk omdat veel Parkinsonpatiënten snel stijve spieren krijgen – bewegingsvrijheid is voor hen essentieel.

Opstaand randje

De toetsen hebben een opstaand randje dat ervoor zorgt dat je vinger minder makkelijker ongewild naar een andere toets beweegt. Kunstmatige intelligentie voorspelt welke toets de gebruiker als volgende wil indrukken: die licht op.

Dat oplichten is typisch een zogenoemde cue die Parkinsonpatiënten helpt, legt Galli uit. “Dat zijn externe triggers die bewegen makkelijker maken. Sommige patiënten verstijven of bevriezen. Een licht, een geluid of trilling kan hen helpen om dat te doorbreken.”

Elke keer als een gebruiker een toets indrukt, gaat het bijbehorende polsbandje trillen

Trillingen zijn een andere cue die Galli inzet. Elke keer als een gebruiker een toets indrukt, gaat het bijbehorende polsbandje trillen. Ook dat helpt hem om door te blijven bewegen.

Internationale top 20

Galli is niet de enige Delftse (oud-)student die doordrong tot de top van de competitie voor jonge ontwerpers. Ook Pedro Yániz González en David Soche (allebei Industrieel Ontwerpen) haalden de internationale top 20 van de wedstrijd.

Yániz González deed dat met Pompa in de categorie gezondheid. Hij won ook de Nederlandse James Dyson Award en daarmee een geldbedrag van zesduizend euro. In die Nederlandse competitie was Galli runner-up. Uit de internationale top 20 koos James Dyson (naamgever van de stichting en bedenker van de bekende stofzuiger) haar uiteindelijk zelf als internationale winnaar in de categorie gezondheid.

Opnieuw gebruiken

Yániz González herontwierp de inflator, een apparaatje dat in Nederland elk jaar meer dan honderdduizend keer gebruikt wordt in de operatiekamer. Na gebruik wordt het instrument normaal gesproken weggegooid: het is niet gemaakt om opnieuw te gebruiken. Yániz González ontwierp een versie die na gebruik uit elkaar kan worden gehaald, schoongemaakt en grotendeels opnieuw kan worden gebruikt.

Ook het ontwerp CropKit van de Delftse student David Soche haalde de internationale top 20, in de categorie duurzaamheid. Soche ontwierp een op afstand bestuurbaar apparaat dat kan worden aangesloten op bestaand landbouwgereedschap, zoals een handmatige ploeg. Dat houdt kleinschalige boerenbedrijven levensvatbaar zonder dat ze moeten investeren en opschalen, is Soche’s idee.

De hoofdprijs in de categorie duurzaamheid ging naar de Poolse Filip Budny. Hij ontwierp een AI-apparaat dat waterkwaliteit meet en vervuiling vroegtijdig signaleert.

Startup

Voor Galli stopte het toetsenbordavontuur niet na haar afstuderen deze zomer. Een ‘normale’ baan wilde ze, maar na meerdere aansporingen richtte ze het bedrijf OneCue op, naar haar ontwerp met dezelfde naam. Ze deed mee aan het Validation Programma bij Yes!Delft, wat resulteerde in een vaste plek in het gebouw dat onderdak biedt aan beginnende start-ups.

Het is de bedoeling dat het apparaat uiteindelijk aangepast kan worden aan de individuele gebruiker

En het toetsenbord heeft nog veel meer in petto, denkt Galli. Met de 36 duizend euro prijzengeld die ze krijgt van de James Dyson Foundation richt ze zich de komende tijd op doorontwikkeling. Het is de bedoeling dat het apparaat uiteindelijk aangepast kan worden aan de individuele gebruiker; elke patiënt heeft baat bij net andere cues. En wellicht biedt het apparaat ook uitkomsten aan gebruikers die om andere redenen moeite hebben met typen.

Dus: doorbouwen en testen, testen, testen, zegt Galli. Zowel in Nederland als in haar thuisland Italië, waar ze ook de Italiaanse parkinsonstichting bereid vond tot samenwerking. Het toetsenbord kan in 2027 de markt op, hoopt Galli. De grote geldprijs helpt haar alvast op weg.